Нярынга Дангвідзе
Нярынга Дангвíдэ, або Нэры́нга Дангві́дэ (па-летувіску: Neringa Dangvydė), поўнае імя Нярынга Дангвідэ Мацатэ (Neringa Dangvydė Macatė; 6 красавіка 1975, Вільня, Летувіская ССР — 21 сакавіка 2020, Вільня, Летува[1]) — летувіская пісьменьніца, паэтка, казачніца, перакладніца, ілюстратарка кнігаў, літаратуразнаўца.
| Нярынга Дангвідэ | |
| па-летувіску: Neringa Dangvydė | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Імя пры нараджэньні | па-летувіску: Neringa Mikalauskienė |
| Нарадзілася | 6 красавіка 1975 (48 гадоў) Вільня, ЛССР, СССР
|
| Памерла | 21 сакавіка 2020 Вільня, Летува
|
| Пахаваная | Вільня, Летува |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | пісьменьніца, перакладніца, паэтка |
| Мова | летувіская |
| Дэбют | 2013 |
| Значныя творы | Gintarinė širdis (2013), Vaikas su žvaigžde kaktoje (2016) |
ЖыцьцяпісРэдагаваць
Нярынга Дангвідзе (тады мела прозьвішча Мікалаўская па-летувіску: Mikalauskienė) нарадзілася 6 красавіка 1975 г. у Вільні, але дзяцінства і юнацтва правяла ў Аліце, дзе яна скончыла 9-ю сярэднюю школу і мастацкую школу. Паступіла вывучаць філязофію ў Віленскі унівэрсытэт. Аднак пасьля двух курсаў зразумела, што ейнае сапраўднае пакліканьне — літаратура, а таму перашла на літуаністыку[2]. Была сяброўкай Летувіскага саюзу пісьменьнікаў (з 2017 г.), а таксама летувіскага адзьдзяленьня IBBY (Міжнароднай асацыяцыі дзіцячай і юнацкай літаратуры). Заўчасна памерла 21 сакавіка 2020 ад анкалягічнай хваробы.
ТворчасьцьРэдагаваць
Працы падпісвала псэўданімам Neringa Dangvydė. Яна выдала дзьве кнігі для дзяцей: зборнік казак «Бурштынавае сэрца» (Gintarinė širdis, 2013) і аповесьць «Хлопчык з зоркай на лбе» (Vaikas su žvaigžde kaktoje, 2016). У 2018 годзе аўтарка кнігі атрымала прэмію Вітаўта Тамулайця «за важную дзейнасць на ніве жэмойцкае культуры, за развіццё летувіскай мовы, мастацкай літаратуры для дзяцей, арыгінальны стыль і раскрыцьцё духоўных каштоўнасьцяў»[3]. Яна праілюстравала ня толькі абедзьве свае кнігі, але і першую кнігу для дзяцей Юстынаса Жылінскаса «Gugis — girių kaukas ir žmonių draugas» (2006)[4]. Пісьменьніцкі дэбют — «Бурштынавае сэрца» (Gintarinė širdis) — пачаўся зь пярэпалаху і скандалу. Ужо перад самым выхадам у сьвет у выдавецтве Эдукалагічнага ўнівэрсытэту ў Вільні ліст з Сойму ад часткі дэпутатаў і Форуму летувіскіх бацькоў спыніў выхад кнігі, якую абвінавацілі ў «прапагандзе гомасэксуальнасьці»[5]. Кнігу прыбралі з паліцаў кнігарняў, але затое ў сеціўных кнігарнях яна, наадварот, набыла папулярнасьць і была імгненна раскупленая. У спрэчнай кнізе казак для дзяцей аўтарка прапанавала розныя дзівосныя гісторыі, героямі і гераінямі якіх станавіліся інваліды, лесьбіянкі, геі, цыганы, мігранты, мурыны. З аднаго боку, магічныя казкі былі пабудаваныя нібыта на традыцыйны лад, у якіх спазнаваўся сьлед Андэрсана і братоў Грым, але з другога боку, казачніца сумысьля ўводзіла ў гісторыі сучасныя матывы і тэмы[6].
Нярынга шмат пісала літаратурнай крытыкі і рэцэнзіяў у культурніцкай прэсе: Literatūra ir menas, Gimtasis žodis, Nemunas, Šiaurės Atėnai, Metai, The Vilnius review[7].
Пісала вершы, рыхтавала зборнік паэзіі, які пры жыцьці не зьявіўся. На беларускую мову некаторыя вершы паэткі пераклаў У. Гарбацкі[8].
Да ўсяго Нярынга была выдатнай перакладніцай. З францускай пераклала наступных аўтараў: Nora Roberts, «Makgregorai: Sibilė» (2015), Gaël Faye, «Maža šalis» (2017), Eric-Emmanuel Schmitt, «Ugnies naktis» (2018), Hélène Cixous, «Auksas: mano tėvo laiškai» (2018), а таксама Hélios Azoulay, Pierre-Emmanuel Dauzat, «Ir pragaras turi savo orkestrą: muzika koncentracijos stovyklose» (2016)[9].
ТворыРэдагаваць
● Gintarinė širdis: pasakos / Neringa Dangvydė; iliustracijos Neringos Dangvydės. — Vilnius: Edukologija, 2013. — 94 p.
● Vaikas su žvaigžde kaktoje: apysaka / Neringa Dangvydė; iliustracijos autorės. — Vilnius: Labdaros ir paramos fondas «Švieskime vaikus», 2016. — 61 p. — (Vaikų bibliotekėlė).
● Kiaukuto nešėja. — Utena: Kanonada, 2021. — 62 p. (пасьмяротна).
КрыніцыРэдагаваць
- ^ Neringa Dangvydė 1975 04 06 — 2020 03 21, Lietuvos rašytojų sąjunga, https://www.rasytojai.lt/neringa-dangvyde-1975-04-06-2020-03-21/
- ^ In memoriam Neringa Dangvydė Macatė (1975 04 06-2020 03 21), IBBY, https://www.ibbylietuva.lt/naujienos/in-memoriam-neringa-dangvyde-macate-1975-04-06-2020-03-21/
- ^ У. Гарбацкі, Бурштынавае сэрца Летувы. З нагоды заўчаснай смерці пісьменніцы Нэрынгі Дангвідзе, Новы Час, 24-03-2020, https://novychas.by/kultura/bursztynavae-serca-letuvy-z-nahody-zauczasnaj-sme
- ^ 2020 m. kovo 21 d. mirė literatūrologė ir rašytoja Neringa Dangvydė Macatė, IBBY, https://www.ibbylietuva.lt/kalendorius/2020-m-kovo-21-d-mire-literaturologe-ir-rasytoja-neringa-dangvyde-macate/
- ^ У. Гарбацкі, Бурштынавае сэрца Летувы. З нагоды заўчаснай смерці пісьменніцы Нэрынгі Дангвідэ, Новы Час, 24-03-2020, https://novychas.by/kultura/bursztynavae-serca-letuvy-z-nahody-zauczasnaj-sme
- ^ У. Гарбацкі, Бурштынавае сэрца Летувы. З нагоды заўчаснай смерці пісьменніцы Нэрынгі Дангвідзе, Новы Час, 24-03-2020, https://novychas.by/kultura/bursztynavae-serca-letuvy-z-nahody-zauczasnaj-sme
- ^ 2020 m. kovo 21 d. mirė literatūrologė ir rašytoja Neringa Dangvydė Macatė, IBBY, https://www.ibbylietuva.lt/kalendorius/2020-m-kovo-21-d-mire-literaturologe-ir-rasytoja-neringa-dangvyde-macate/
- ^ У. Гарбацкі, Бурштынавая князёўна, 21.03.2021, Люстрадзён, https://harbacki.eu/?page_id=1185
- ^ Neringa Dangvydė 1975 04 06 — 2020 03 21, Lietuvos rašytojų sąjunga, https://www.rasytojai.lt/neringa-dangvyde-1975-04-06-2020-03-21/