Магольская мова
Магольская мова — мова мангольскае моўнае сям'і, на якой размаўляюць вызначаныя чальцы хазарэйскае супольнасці[2], колькасьць якіх налічвае 200 чалавек. Носьбіты мовы пражываюць у навакольлях места Герат у Аўганістане, а менавіта ў паселішчах Кундур і Карэз-і-Мула. Маголы ўважаюць сябе нашчадкамі аселых у Аўганістане мангольскіх воінаў, пасланых на пачатку ХІІІ ст. Чынгісханам для аховы земляў у Аўганістан.
| Магольская мова | |
| Ужываецца ў | Аўганістане |
|---|---|
| Рэгіён | навакольлі Герату |
| Клясыфікацыя | Алтайскія мовы
|
| Афіцыйны статус | |
| Афіцыйная мова ў | — |
| Дапаможная мова ў | — |
| Рэгулюецца | — |
| Статус: | 9 згаслы[d][1] |
| Коды мовы | |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2(Б) | — |
| ISO 639-2(Т) | mhj |
| ISO 639-3 | mhj |
| SIL | — |
У 1970 годзе нямецкім дасьледчыкам Міхаэлем Ваерсам было ўстаноўлена, што большасьць насельніцтва не размаўляе на мове, маюцца пасіўныя веды мовы, а большасьць носьбітаў складаюць людзі старэйшыя за 40 гадоў.
Мова бесьпісьмовая, аднак маюцца запісы арабскай пісьмовасьцю (у тым ліку тэксты вершаў, напісаных у пачатку ХХ ст. паэтам Абд аль-Кадзірам).
Некаторыя зьвесткі
рэдагавацьЛічэбнікі магольскае мовы
рэдагавацьПрыводзіцца параўнаньне магольскіх лічэбнікаў з мангольскімі ды іхныя адпведнікі па-беларуску. У мангольскім і магольскім запісах выкарыстоўваецца трансьлітарацыя лацінскім альфабэтам.
| Беларуская | Мангольская | Магольская | |
| 1 | Адзін | Nigen | Nika |
| 2 | Два | Qoyar | Qyor |
| 3 | Тры | Ghurban | Qurbun |
| 4 | Чатыры | Dorben | Durbon |
| 5 | Пяць | Tabun | Tuwan |
| 6 | Шэсьць | Jirghughan | Jurghan, Shish |
| 7 | Сем | Dologhan | Jolan, Huft |
| 8 | Восем | Naiman | Hushtu |
| 9 | Дзевяць | Yisun | No |
| 10 | Дзесяць | Arban | Arbon, Da |
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Ethnologue (анг.) — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675
- ^ Raymond G. Gordon, Jr, ed. 2005. Ethnologue: Languages of the World. 15th edition. Dallas: Summer Institute of Linguistics.
Літаратура
рэдагаваць- G. Ramstedt. 1906. „Mogholica”, JSFOu 23-4.
- Louis Ligeti. 1954. „Le lexique moghol de R. Leech,” AOH 4.
- Л. Лигети. 1954. „О монгольских и тюркиских языках и диалектах Афганистана”, AOH 4.
- Sh. Iwamura and H. F. Schurmann. 1954. „Notes on Mongolian Groups in Afghanistan”, Silver Jubilee Volume of the Zinbun-Kagaku-Kenkyusyo, Kyoto University. Kyoto University.
- Shinobu Iwamura. 1961. The Zirni Manuscript: A Persian-Mongolian Glossary and Grammar. Kyoto University.
- H. F. Schurmann. 1962. The Moghols of Afghanistan. Mouton & Co.
- Michael Weiers. 1972. Die Sprache der Moghol der Provinz Herat in Afghanistan (Sprachmaterial, Grammatik, Wortliste). Opladen: Westdeutscher Verlag.
- Michael Weiers. 2003. „Moghol”, The Mongolic Languages. Ed. Juha Janhunen. Routledge Language Family Series 5. London: Routledge. Pages 248-264.