Куршы
Куршы (у рускіх летапісах — корсь, лацінізаваная назва — куроны[1]; лат. kurši; лет. kuršiai) — балтыйскае племя, якое жыло на захадзе сучаснай Латвіі. Ад куршаў утварылася назва гістарычнай краіны Курляндыі[2].
| Гісторыя Латвіі |
.svg){kind=small}
Раньняя гісторыя
Сярэднявечча
Новы час
Найноўшы час
|
Гісторыя рэдагаваць
У VII—XIII стагодзьдзях куршы адбілі напады скандынаваў (вікінгаў). Да пачатку XVII ст. зьліліся зь іншымі латыскімі плямёнамі (зэмгаламі і латгаламі) у адзіную латыскую народнасьць[2].
Аўстрыйскі дыплямат Аўгустын Маербэрг(be), які ў 1661 годзе наведаў Мэмэль, засьведчыў, што яго жыхары звычайна камунікуюць на чатырох мовах: нямецкай, куршаўскай, польскай і літоўскай[3].
У 1855 годзе ў «Навуковых запісках Імпэратарскай акадэміі навук» прыводзілася сьведчаньне роспыту «літоўскага селяніна» з Жамойці, які шмат езьдзіў суседнімі губэрнямі і адрозьніваўся асаблівым веданьнем моваў: на пытаньне, якімі мовамі ён валодае, апроч польскай і расейскай, той адказаў, што можа гаварыць «па-літоўску, па-жамойцку, па-латыску, па-куршаўску і трошачкі па-нямецку»[4].
Повязі зь фінамі рэдагаваць
Дасьледнікі XIX стагодзьдзя з спасылкай на швэдзкага гісторыка і лінгвіста Ёгана Тунмана(en) азначалі старажытных куршаў як фінскае племя: сярод іншага, яны спасылаліся на пагадненьне ад 1230 году, дзе павет куршаў мае назву Kiligunda (тым часам у фінаў павет называўся Kihlakonda)[5]. У навуковай публікацыі 1876 году зазначалася: «Паўночныя зьбіральнікі саг вельмі рана ўпамінаюць насельнікаў Прыбалтыйскага краю — эстаў, народ які відавочна належаў паводле мовы, утварэньню чэрапа і адзежы да чудзка-фінскага племя, да таго племя, якое расейцы называюць чудзьдзю, чухонцамі, і аднаплемянных зь імі куршаў, краіна якіх падзялялася, прынамсі збольшага, на эстонскі лад, г. зн. на кулігунды (акругі) і дзе назвы месцаў, а менавіта тых, якія сканчаліся на ерв (возера) і кюль (вёска) выглядаюць утворанымі з эсцкай мовы. Куршы жылі на захад ад эстаў да Мэмэлю і Курыш Гафа, які атрымаў паводле гэтага народу сваю назву»[a].
Глядзіце таксама рэдагаваць
Заўвагі рэдагаваць
- ^ рас. «Северные собиратели саг очень рано упоминают об обитателях Прибалтийскаго края — эстах, народе очевидно принадлежавшем по языку, образованию черепа и одежде к чудо финскому племени, к тому племени, которое русские называют чудью, чухонцами, и единоплеменных с ними курах, страна которых разделялась, по крайней мере отчасти, на эстонский лад, т. е. на кулигунды (округи) и где названия мест, именно тех, которые оканчивались на иерв (озеро) и кюль (деревня) кажутся происходящими из эстского языка. Куры жили к западу от эстов до Мемеля и Куриш Гафа, получившаго по этому народу свое название»
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Большая энциклопедия: В 62 томах. — М.: ТЕРРА, 2006. — Т. 25. — С. 26. — ISBN 5-273-00432-2
- ^ а б БЭ. — Мн.: 1999 Т. 9. С. 54.
- ^ Барон Меерберг и путешествие его по России. — СПб., 1827. С. 319.
- ^ Ученые записки Императорской академии наук: по первому и третьему отделению. Т. 3. — СПб., 1855. С. 747.
- ^ Dziennik Wileński. Nr. 33, 1817. S. 333—334.
Літаратура рэдагаваць
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 9: Кулібін — Малаіта. — 560 с. — ISBN 985-11-0155-9