Конрад Прушынскі

Конрад Прушынскі (па-польску: Konrad Prószyński, псэўданімы «Kazimierz Promyk», «Pisarz Gazety Świątecznej», 19 лютага 1851, Менск — 8 ліпеня 1908, Варшава) — польскі дзеяч асьветы, пісьменьнік, выдавец.

Конрад Прушынскі
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	19 лютага 1851(1851-02-19) Менск, Расейская імпэрыя
Памёр	8 ліпеня 1908(1908-07-08) (57 гадоў) Варшава, Расейская імпэрыя
Пахаваны	Павонзкаўскія могілкі[d]
Бацькі	Антон Прушынскі Пелагея Вікторыя Кулакова[d]
Дзеці	Казімер Прушынскі і Тадэвуш Анастазы Прушынскі[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьнік, выдавец
Мова	польская мова
Конрад Прушынскі ў Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў зьбяднелай шляхецкай сям’і. Быў сынам Станіслава Антонія Прушынскага і Пелагеі, народжанай Кулак. Бацька трымаў у Менску фатаграфічную майстэрню (заснавана ў 1839 г.). У маладосьці разам з бацькамі, братамі і сёстрамі быў высланы ў Томск, Заходняя Сібір, з-за абвінавачваньняў бацькі ў патрыятычнай дзейнасьці, у тым ліку ў разьмяшчэньні нацыянальных сымбаляў Польшчы і Літвы на зробленых ім сямейных фотаздымках. У эміграцыі пазнаёміўся са Станіславам Віткевічам, пазьнейшым гісторыкам мастацтва і літаратуразнаўцам, сынам Ігнацыя Віткевіча, высланага ў Томск за ўдзел у Студзеньскім паўстаньні. Разам са Станіславам Віткевічам у 17-гадовым узросьце яму ўдалося выехаць на радзіму і пасьля некалькіх гадоў намаганьняў у 1873 г. дамагчыся вызваленьня са ссылкі сваіх бацькоў і братоў.

У 1875 заснаваў тайнае Таварыства народнай асьветы(pl), якое мела на мэце пашырэньне асьветы сярод народа. Аўтар лемантароў, напр. першага сучаснага лемантара (выдадзены ў 1875 г.) і «Obrazkowej nauki czytania i pisania», выдадзенай у 1879 г. (пераможца міжнароднай выстаўкі Лёнданскага пэдагагічнага таварыства ў 1893 г.). Лемантар Прушынскага быў узяты за ўзор для першага беларускага лемантара.

Прапагандаваў індывідуальнае навучаньне мэтадам самаадукацыі, садзейнічаў папулярызацыі чытаньня на вёсцы. З 1881 г. выдаваў штотыднёвік для сялянаў «Gazeta Świąteczna». Прыхільнік арганічнай працы і нацыянальнай салідарнасьці. У 1878 г. заснаваў у Варшаве Нацыянальную кнігарню, якая займалася распаўсюджваньнем папулярнай і навукова-папулярнай літаратуры. Атрымаў званьне ганаровага сябра Таварыства народнай школы(pl).

Быў сябрам Нацыянальнай лігі(pl).

Пахаваны на Павонзкаўскіх могілках (участак Т-1-15/16).

Магіла пісьменьніка Конрада Прушынскага

Ушанаваньне памяці

У 1911 годзе плянавалася ўсталяваць помнік Конраду Прушынскаму па праекце Чэслава Макоўскага.

Імем Казіміра Промыка названая адна з вуліцаў Старога Жалібожа ў Варшаве.

Сям’я

Двойчы жанаты: з Цэцыліяй, народжанай Пуцята (памерла ў 1884 г.), і з Вандай, народжанай Кожан. Ад першай жонкі меў чацвёра дзяцей, ад другой — сямёра.

Дзеці і ўнукі:

• Тадэвуш Анастазі(pl) (1873—1925), журналіст, рэдактар «Gazety Świątecznej» і дэпутат сэйма;
• Казімір (1875—1945), вынаходнік і канструктар;
• Ядвіга (1877—1956), карыкатурыстка, жонка сэнатара Міхала Рога(pl);
• Стэфан (1879—1955), юрыст, прафэсар Унівэрсытэта Мікалая Каперніка ў Торуні;
• Томаш (1887—1912), архітэктар;
• Пелагея Ванда (1889—1953), рэдактарка «Gazety Świątecznej», жонка агранома Пятра Галонскі;
• Конрад Марцыян (1891—1944), капітан гандлёвага марскога флёту і журналіст, апошні рэдактар «Gazety Świątecznej»;
• Яніна (1892—1956), мастачка і журналістка;
• Станіслава (1896—1966), журналістка;
• Баляслаў Антоні (1902—1920), студэнт, загінуў падчас Варшаўскай бітвы пад Восавам;
• Марэк Юзэф (1906—2003), геоляг і географ. Унук Конрада — Мечыслаў Прушынскі(pl), сын Марэка Прушынскага.

Літаратура

• Konrad Prószyński (kartka jubileuszowa).
• Szczepan Lewicki, Konrad Prószyński (Kazimierz Promyk), wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 1996.
• Władysław Jewsiewicki, «Kazimierz Prószyński», wyd. Interpress, Warszawa 1974

Вонкавыя спасылкі

• KonradProszynski.pl
• Публікацыі Конрада Прушынскага на сайце Polona.pl