Катыён

дадатна зараджаны іён

Катыён (ад стар.-грэц. ϰατιων, чалавек, які спускаецца) — іён з дадатным электрычным зарадам. Упершыню тэрмін «катыён» прапанаваны ангельскім навукоўцам Майклам Фарадэем у 1834 годзе[1].

Малюнак аднаразова зараджанага катыёна

Шматлікія рэчывы пры рашчынаньні ў вадзе дысацыююць (распадаюцца на іёны). Калі пры рашчынаньні пэўнага рэчыва ў вадзе ўтвараюцца іёны вадароду (H+), то такое рэчыва завецца кісьляй. Напрыклад, хлёрысты вадарод дысацыюе ў вадзе на іёны вадароду і іёны хлёру (Cl-) і ўтварае саляную кісьлю. Асновай завецца рэчыва, якое выдзяляе ў вадзе гідраксыл-іёны (OH-) і мае ўласьцівасьці далучаць у рашчыне іёны вадарода. Гідраксыд натру распадаецца ў рашчыне на іёны Na+ і OH-[2].

Адным з найбольш значных і найбольш вывучаных сыстэм актыўнага транспарту ў клетках жывёл зьяўляецца натрава-калевы насос (мэханізм, які ажыцьцяўляе актыўны транспарт). Большасьць вузаў жывёл падтрымлівае розныя градыенты канцэнтрацый іёнаў натру (Na+) і калю (K+) папярочна плязматычнай мэмбраны: унутры вузы захоўваецца нізкая канцэнтрацыя Na+ і высокая канцэнтрацыя K+. Градыент Na+ выкарыстоўваецца вузамі жывёл (як і градыент H+ вузамі расьлін і грыбоў) для паглынаньня рэчываў, якія транспартуюцца з Na+)[3].

  1. ^ Бердоносов С. С. ИОНЫ // Большая российская энциклопедия. Электронная версия (2016); https://web.archive.org/web/20170429143942/http://bigenc.ru/chemistry/text/2018314 Дата обращения: 12.06.2018
  2. ^ Кемп П., Армс К. Введение в биологию. — М.: Мир, 1988. — С. 240.
  3. ^ Рейвн П., Эверт Р., Айкхорн С. Современная ботаника: В 2-х т. — М.: Мир, 1990. — Т. 1. — С. 68-69.