Дэклярацыя аб абвяшчэньні незалежнасьці Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі

Дэклярацыя аб абвяшчэньні незалежнасьці Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі Беларусі — дзяржаўны і палітычны акт аб аднаўленьні Беларускай ССР на асновах, вызначаных у Маніфэсьце Часовага рабоча-сялянскага савецкага ўраду Беларусі 1 студзеня 1919 р. Прынятая 31 ліпеня 1920 р. на супольным пасяджэньні Менскага губэрнскага ВРК з шэрагам палітычных партыяў і прафсаюзных арганізацыяў Менскай губэрні.

Дэклярацыю падпісалі Вільгельм Кнорын, Аляксандар Чарвякоў і Іварс Сьмілга(lv) (ад КП(б)Літбел), Аляксандар Крыніцкі (прафсаюзныя арганзацыі Менскай губэрні), Усевалад Ігнатоўскі (Беларуская камуністычная арганізацыя), Арон Вайнштэйн (Бунд). Прадстаўнік Беларускай партыі сацыялістаў-рэвалюцыянэраў (БПС-Р) А. Трафімаў адмовіўся падпісаць Дэклярацыю праз тое, што ў ёй не былі зафіксаваны патрабаваньні аб уключэньні ў склад Беларусі Віцебскай, Магілёўскай, Смаленскай губэрняў, аб абвяшчэньні беларускай мовы дзяржаўнай, аб стварэньні самастойнага беларускага войска і інш.

Прыняцьце Дэклярацыі было абумоўлена вызваленьнем Беларусі ад польскай акупацыі і фактычным скасаваньнем Літ-Бел ССР. У сувязі зь міжнародным становішчам (мірная дамова РСФСР зь Летувой 12 ліпеня 1920 р.; наступ Чырвонай Арміі на Варшаву і інш.) Дэклярацыя не акрэсьлівала граніц савецкай Беларусі. «Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі, — гаварылася ў ёй, — вызначае сваю заходнюю мяжу па этнаграфічнай мяжы паміж Беларусяй і буржуазнымі дзяржавамі, якія прымыкаюць да яе». Паводле Дэклярацыі да скліканьня зьезду Саветаў БССР уся ўлада ў рэспубліцы перадавалася Вайскова-рэвалюцыйнаму камітэту БССР, адмяняліся ўсе законы і пастановы польскай акупацыйнай улады.

Літаратура

• Каминский, Н.И., Карпачев, А.М. К вопросу о провозглашении Белоруссии независимой Советской социалистической республикой // Исторический архив. — 1957. — № 3.
• Шумейко, М. Именем рабочих и крестьян // Политический собеседник. — 1991. — № 7. — С.