Гендэрны разрыў у Вікіпэдыі

Гендэрны разрыў у Вікіпэдыі (англ. Gender bias on Wikipedia, англ. Gender gap), таксама гендэрная няроўнасьць, гендэрны дысбалянс у Вікіпэдыі — перавага мужчынаў сярод людзей, якія рэдагуюць Вікіпэдыю. Гэта, у сваю чаргу, прыводзіць да таго, што ў Вікіпэдыі менш якасных і падрабязных артыкулаў пра жанчынаў і важныя для іх тэмы, а артыкулы, якія ўжо існуюць, часта ўтрымліваюць прадузятасьць, сэксуальную аб'ектывацыю жанчынаў, жанчынаненавісьніцкі зьмест, гендэрныя стэрэатыпы або міты.

Помнік Вікіпэдыі, Слубіцы, Польшча. Адлюстроўвае чатырох чалавек (двух мужчынаў і дзвюх жанчынаў), якія трымаюць у высока паднятых руках зямную кулю ў выглядзе лягатыпу Вікіпэдыі.

Чыньнікі, якія перашкаджаюць жанчынам удзельнічаць у Вікіпэдыі, ўключаюць: сэксізм у Вікіпэдыі; недахоп упэўненасьці і вольнага часу; нязручны інтэрфэйс; думка, што рэдагаваньне – гэта сумна; менш магчымасьцяў для сацыялізацыі, чым на іншых сайтах.

Фонд Вікімэдыя, які кіруе Вікіпэдыяй, прызнае наяўнасьць прадузятасьці і рэгулярна працуе над павелічэньнем долі рэдактарак Вікіпэдыі: дзейнічае адмысловая працоўная група па гендэрным разрыве і праект Countering Systemic Bias, праводзяцца вікі-мерапрыемствы (штогоднікі WikiGap, Жанчыны ў чырвоным) з мэтай павялічыць колькасьць артыкулаў на актуальныя тэмы, трэнінгі, адукацыйныя курсы і акцыі, рэгулярныя апытаньні, асьвятленьне тэмы ў прэсе.

Прычыны

У Вікіпэдыі было прапанавана некалькі прычынаў гендэрнага разрыву.

Дасьледаваньне 2010 году паказала, што ўзровень удзелу жанчынаў у Вікіпэдыі (13%) блізкі да агульнага ўзроўню ўдзелу жанчынаў у іншых «форумах грамадзкай думкі і лідарства (15%).

Гендэрная няроўнасьць і гендэрныя стэрэатыпы

З больш шырокага пункту гледжаньня гендэрных, фэмінісцкіх і жаночых дасьледаваньняў, прычыны гендэрнага разрыву ў Вікіпэдыі агульныя зь іншымі гендэрнымі разрывамі, адлюстроўваюць гендэрную няроўнасьць у больш агульным пляне і караняцца ў наступствах сыстэмнага патрыярхальнага прыгнёту:

• Гендэрная розьніца ў аплаце працы: у выніку гендэрнай сэгрэгацыі на рынку працы (прыкладам якой зьяўляецца «шкляная столь») жанчыны сканцэнтраваныя на забесьпячэньні асноўных патрэбаў і ня могуць дазволіць сабе добраахвотна рэдагаваць Вікіпэдыю.

• Жаночая часовая беднасьць: выкананьне жанчынамі асноўнай часткі неаплатнай працы (хатняя праца, мацярынства, догляд за дзецьмі, хворымі і састарэлымі сваякамі, эмацыянальны догляд).

• Мізагінія, гендэрныя стэрэатыпы і сэксізм, якія праяўляюцца ў наяўных артыкулах і ў камунікацыі ў Вікіпэдыі, могуць адштурхнуць жанчынаў як на этапе пераходу ад чытаньня да рэдагаваньня, так і на пазьнейшых этапах.

Акрамя сыстэмных прычынаў, прычыны няроўнасьці ў Вікіпэдыі таксама шукаюць у самой Вікіпэдыі як плятформе, так і супольнасьці.

9 прычынаў С'ю Гарднэр

С'ю Гарднэр, выканаўчая дырэктарка Фонду Вікімэдыя з 2007 па 2014 год, назвала дзевяць прычынаў, чаму жанчыны не рэдагуюць Вікіпэдыю, грунтуючыся на падборцы камэнтароў жанчынаў у разьдзеле рэдактараў і рэдактарак Вікіпэдыі:

• нязручны інтэрфэйс рэдагаваньня;

• недахоп вольнага часу;

• адсутнасць упэўненасьці ў сабе;

• канфліктнасьць і нежаданьне ўдзельнічаць у працяглых «рэдактарскіх войнах»;

• уражаньне, што іх унёскі, хутчэй за ўсё, будуць ануляваныя або адкліканыя;

• жанчынаненавісьніцкая атмасфэра;

• культура Вікіпэдыі сэксуалізаваная, і гэта адштурхвае жанчынаў;

• менш магчымасьцяў, чым на іншых сайтах для сацыяльных адносінаў і адсутнасьць сяброўскага тону.