Вялікая сынагога (Ашмяны)

Помнік сакральнай архітэктуры
Вялікая сынагога
Вялікая сынагога
Краіна	Беларусь
Места	Ашмяны
Каардынаты	54°25′30″ пн. ш. 25°56′02″ у. д. / 54.425° пн. ш. 25.93389° у. д. / 54.425; 25.93389Каардынаты: 54°25′30″ пн. ш. 25°56′02″ у. д. / 54.425° пн. ш. 25.93389° у. д. / 54.425; 25.93389
Канфэсія	юдаізм
Вялікая сынагога на мапе Беларусі Вялікая сынагога
Вялікая сынагога на Вікісховішчы

Вялікая сынагога^[a] — помнік архітэктуры канца XIX — пачатку XX стагодзьдзяў у Ашмянах. Знаходзіцца ў цэнтры места, на Школьным двары каля гістарычнага Рынку^[b]. Твор архітэктуры эклектыкі.

Гісторыя рэдагаваць

Сынагога, 1930-я гг.

Час будаваньня мураванай Вялікай сынагогі ў Ашмянах няпэўны: гэта канец XIX — пачатак XX стагодзьдзяў^[1]. На пляне места за 1898 год у цэнтры адзначаецца дзьве мураваныя сынагогі. У некаторых крыніцах будаваньне Вялікай сынагогі датуецца 1912 годам.

У Другую сусьветную вайну нацысты стварылі ў сынагозе і прылеглых вуліцах гета, у якім знаходзіліся больш за 4 тысячы вязьняў. Па вайне савецкія ўлады зрабілі ў будынку былой сынагогі склад прадукцыі спажывецкай каапэрацыі. У 2012 годзе будынак перайшоў на балянс краязнаўчага музэю.

Архітэктура рэдагаваць

Помнік архітэктуры эклектыкі зь перавагай нэаклясыцызму. Фасады аздабляюцца сьціплымі лапаткамі і шматпрофільным цагляным карнізам пад дахам пабудовы. Прастакутны аб’ём цэнтральнага памяшканьня (рытуальнай залі) перакрываецца 4-схільнай дахам. Гэта адлюстроўвае ўвасабленьне стылізаванага і пераасэнсаванага вобразу жытла, каўчэга. З прычыны значных памераў і канструкцыйных патрэбаў дах мае 3-прыступкавую будову, абумоўленую 2-яруснай канструкцыяй кроквеннай сыстэмы. Будынак мае сьціплую дэкаратыўную і плястычную аздобу: пілястры, гарызантальныя паяскі і карнізы, аркавыя і паўаркавыя завяршэньні праёмаў^[2].

Галерэя рэдагаваць

Гістарычная графіка рэдагаваць

Старая графіка
1929 г.
1929 г.
1929 г.
1929 г.

Гістарычныя здымкі рэдагаваць

Старыя здымкі
1915—1918 гг.
Я. Булгак, 1925 г.
да 1939 г.
да 1939 г.

Заўвагі рэдагаваць

^ таксама Галоўная сынагога
^ Цяпершні афіцыйны адрас — вуліца Савецкая, 122Б

Крыніцы рэдагаваць

^ Локотко А. И. Архитектура европейских синагог. — Мн., 2002. С. 93.
^ Галоўная сінагога Ашмянаў, Ашмяны і Ашмяншчына, 11 кастрычніка 2013 г.

Літаратура рэдагаваць

Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Ашмянскага раёна. — Мн.: БЕЛТА, 2003. — 688 с.: іл. ISBN 985-6302-54-4
Локотко А. И. Архитектура европейских синагог. — Мн.: Ураджай, 2002. — 156 с. ISBN 985-04-0547-3.

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць

Вялікая сынагога ў Ашмянах, Radzima.org

[1] таксама Галоўная сынагога

[2] Цяпершні афіцыйны адрас — вуліца Савецкая, 122Б

[3] Локотко А. И. Архитектура европейских синагог. — Мн., 2002. С. 93.

[4] Галоўная сінагога Ашмянаў, Ашмяны і Ашмяншчына, 11 кастрычніка 2013 г.

[a]

[b]

[1]

[2]