Валянцін Рамановіч

Валянцін Рамановіч (7 кастрычніка 1911 у Карэлічах — студзень-люты 1945, Вільня, Лукіская турма) — беларуска-польскі графік і мастак, працаваў у Вільні. Вёў асабісты дзёньнік на расейскай мове.

Валянцін Рамановіч
Дата нараджэньня	7 кастрычніка 1911(1911-10-07)
Месца нараджэньня	Карэлічы, Наваградзкі павет, Менская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	сьнежань 1945 (34 гады)
Месца сьмерці	Вільня, Летувіская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка, СССР
Месца вучобы	Віленскі ўнівэрсытэт
Занятак	маляр
Навуковая сфэра	малярства
Месца працы	Віленскі ўнівэрсытэт

Бацька, Сьцяпан Канстанцінавіч, быў настаўнікам-інспэктарам Карэліцкай гарадзкой вучэльні. Дзед па маці, Аляксандры, Георгій Зотаў, быў родам з Масквы, з сям’і іканапісцаў, напрыканцы ХІХ ст. асеў на Палесьсі.

Бацьку час ад часу пераводзілі на іншае месца работы, сям’я пераяжджала за ім. Так, у чатырохгадовым узросьце Валянцін апынуўся на Палесьсі, а ў 1921-м разам з бацькамі вярнуўся на Наваградчыну. Вучыўся ў школе вёскі Падкасоўе, на радзіме бацькі, затым — у Карэлічах.

У 1924 годзе пачаў вучыцца ў дзяржаўнай гімназіі імя Адама Міцкевіча ў Наваградку, у 1929 годзе на выставе ў вучэльні былі прадэманстраваны яго эцюды з натуры. У студзені 1931 г. паступіў вучыцца на мастацкі факультэт Унівэрсытэту ў Вільні. Вучыўся малюнку ў Бэнэдыкта Кубіцкага, потым быў вучнем Людаміра Сьляндзінскага, настаўнікам графікі ў яго быў Ежы Хопэн.

У 1934 скончыў вучобу і здаў іспыт, дзякуючы якому атрымаў права працаваць настаўнікам маляваньня ў сярэдніх школах. У той жа час ён пачаў вучыцца на мэдычным факультэце сваёй альма-матэр, а падчас вучобы на трэцім курсе, у кастрычніку 1936 году, пачаў працаваць дэманстратарам на каіэдры апісальнай анатоміі, якой кіравалі Міхал Райхэр і Вітольд Сільвановіч. Пазьней стаў там асыстэнтам. Пасьля пачатку Другой сусьветнай вайны ён атрымаў працу ва ўнівэрсытэце імя Стэфана Баторыя і з 1 кастрычніка 1939 году да закрыцьця ўнівэрсытэту чытаў лекцыі па мастацкай анатоміі на мастацкім факультэце.

Пісаў пэйзажы тэхнікай алею, але быў вядомы пераважна як графік, ствараў ксыляграфіі і гравюры на медзі, некаторы час выкарыстоўваў і акватынту.

Яго творы зьмяшчаліся ў графічнай падпісцы на віленскі часопіс «Słowo» (1934, 1935, 1937 (двойчы), 1939) і «Kurier Wileński» (1940).

У 1936 годзе ўдзельнічаў у 2-й Міжнароднай выставе дрэварытаў у Варшаве, дзе выставіў дзьве работы. Двойчы Міжнародны інстытут мастацтва ў Чыкага запрашаў яго ўзяць удзел у Міжнароднай выставе літаграфіі і дрэварыту (у сэзонах 1937/38 і 1939/40).

У 1937 стаў адным з заснавальнікаў «Віленскай групы», з якой выстаўляў свае творы на выставе ў красавіку-траўні 1939 году.

З 1935 па 1940 год удзельнічаў у археалягічных і кансэрвацыйных работах на руінах замку ў Троках якімі кіравалі Ян Бароўскі і Ежы Хопэн.

У 1940 годзе удзельнічаў у археалягічных і кансэрвацыйных работах у Ковенскім замку. Акрамя кансэрвацыйных работ, ён ствараў эскізы і малюнкі архітэктуры і яе навакольля.

На падставе сабраных у Троках матэрыялаў, пачынаючы з 1941 году, стварыў т.зв «Троцкі цыкл» першапачаткова павінен быў уключаць шэсьць графічных пано, а ў выніку мастак стварыў комплекс з трыццаці дзьвюх гравюр, скончыўшы працу над імі ў 1944 годзе.

Арышт і сьмерць

У сьнежні 1944 году не зьявіўся на працы. Яго доўга шукалі і толькі праз нейкі час атрымалі даведку ў НКУС. Згодна з даведкай НКУС, адпраўленай Л. Карсавіну, мастак быў «па памылцы» арыштаваны і адпраўлены ў лукіскую турму. Не напісана, пры якіх абставінах ён загінуў. Указваецца толькі, што ў 1945 году 2 лютага В. Рамановіч быў пахаваны ў безназоўнай магіле разам з іншымі людзьмі.

Пра яго сьмерць не было афіцыйна павядомлена, яшчэ ў траўні 1945 рэктар Ягелонскага ўнівэрсытэту выслаў на імя мастака запрашэньне працаваць у кракаўскім унівэрсытэце.

Жонка мастака — Альдона Рамановіч, у дзявоцтве Нябельская (1909—2009), жывапісец і кансэрватар.

Калекцыя твораў Рамановіча захоўваецца ў Бібліятэцы Ўнівэрсытэту імя Мікалая Каперніка ў Торуні, яе перадала туды ўдава мастака.

Літаратура

• Сьвятлана Кошур. Лебядзіная песьня Валянціна Рамановіча. — Мінск : Кнігазбор, 2011. — 35 с.
• Сяргей Гваздзёў. Крэскі да партрэтаў мастакоў з Заходняй Беларусі: нарысы. — Мінск, 2013. — С. 202—215.
• Jan Kotłowski. Grafika Walentego Romanowicza: 1911—1945. Toruń, 1987.