Бэнэвэнта

	Бэнэвэнта
Краіна:	Італія
Кіраўнік:	Клемэнтэ Мастэльля[d]
Плошча:	130,84 км² (9 кастрычніка 2011);
Вышыня:	135 м н. у. м.
Насельніцтва:	▼56 201 чал. (1 студзеня 2023);
Тэлефонны код:	0824
Паштовы індэкс:	82100
Нумарны знак:	BN
Геаграфічныя каардынаты:	41°8′0″ пн. ш. 14°47′0″ у. д. / 41.13333° пн. ш. 14.78333° у. д.Каардынаты: 41°8′0″ пн. ш. 14°47′0″ у. д. / 41.13333° пн. ш. 14.78333° у. д.
	Бэнэвэнта на мапе Італіі Бэнэвэнта
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
	http://www.comune.benevento.it

Бэнэвэ́нта (па-італьянску: Benevento) — горад у Італіі, які месьціцца ў рэгіёне Калябрыя, адміністрацыйны цэнтар аднайменнай правінцыі.

Гісторыя

Бэнэвэнта быў адным з галоўных гарадоў рэгіёну Самніюма, разьмешчаным на Апіевай дарозе за 51 км на ўсход ад Капуі на беразе ракі Калёрэ. Існуе некаторае разыходжаньне адносна племені, якому ён належаў. Гэтак, Плініюс Старэйшы наўпрост прыпісвае яго гірпінам, у той час як фармулёўка Лівіюса некалькі незразумелая, то бок ён лічыў, што горад належыў уласна самнітам, у адрозьненьне ад гірпінаў. Бэнэвэнта ўпершыню згадваецца ў гісторыі як самніцкі горад, і, напэўна, ён ужо быў вельмі моцным, бо рымляне не адважыліся напасьці на яго падчас першых дзьвюх войнаў з самнітамі. Мяркуецца, што паселішча было захопленае рымлянамі толькі за часам Трэцяй самніцкай вайны, але дакладных пацьверджаньняў гэтага бракуе.

Рымскі тэатар у Бэнэвэнта.

Бэнэвэнта дакладна ўжо было пад уладай Старажытнага Рыму ў 274 годзе да н. э., калі эпірскі цар Пір зьведаў паразу ў вялікай бітве, якая адбылася ў беспасярэдняй блізкасьці ад места. З рымскага боку войскі былі ачоленыя консулам Маніюсам Курыюсам Дэнтатам. У 268 годзе да н. э. з паселішча паўстала рымская калёнія з лацінскімі правамі. Менавіта ў гэты час ён упершыню атрымаў назву Бэнэвэнт, бо раней называўся Малевэнт, назва, якую рымляне лічылі злым прадказаньнем. Рымляне палічылі, што мусіць пашчасьціць.

Зьяўляючыся рымскай калёніяй, Бэнэвэнт, хутка стаў квітнеючым месцам. За часам Другой Пунічнай вайны быў неаднаразова заняты рымскімі вайскаводамі, якія зважалі месцам сваёй адной з галоўных фартэцыяў. У беспасярэдняй блізкасьці ад места адбыліся дзьве найбольш рашучыя бітвы вайны, як то бітва пры Бэнэвэнта ў 214 годзе да н. э., у якой картагенскі вайскавод Ганон атрымаў паразу ад Тыбэрыюса Гракха. Іншы эпізод адбыўся ў 212 годзе да н. э., калі на лягер Ганона, дзе зьмяшчалася велізарная колькасьць збожжа і іншых запасаў, быў узяты штурмам рымскім консулам Квінтам Фульвіюсам Флякам. І не заважаючы на тое, што тэрыторыя Бэнэвэнта неаднойчы спусташалася картагенцамі, яна па-ранейшаму была адной з васемнаццаці лацінскіх калёніяў, якія ў 209 годзе да н. э. былі ў стане забясьпечваць рымскае войска людзьмі і грашыма. Горад аніяк не згадваўся за часам Сацыяльнай вайны, але да канца існаваньня Рымскай рэспублікі Бэнэвэнта зважаўся адным з самых заможных і квітнеючых гарадоў Італіі.

Траянавая арка з брамай, як зьявілася ў XVIII стагодзьдзі, аквафортэ Джаваньні Батысты Піранэзі. Некаторыя з барэльефаў цяпер знаходзяцца ў Брытанскім музэі.

За часам другога трыюмвірату тэрыторыя места была падзеленая паміж трыюмвірамі. Ягоная важнасьць ў Рымскай імпэрыі дастаткова пацьверджана існымі рэшткамі і надпісамі. Гэта быў, напэўна, у той час другім пасьля Капуі самым густанаселеным і значным горадам паўднёвай Італіі. Гэтым росквітам ён, несумненна, часткова абавязаны ўдаламу становішчу на Аіевай дарозе. Аб багацьці места таксама сьведчыць колькасьць манэтаў, якія біліся ў Бэнэвэнта. Гарацыюс адзначае Бэнэвэнт падчас свайго падарожжа з Рыму ў Брундузіюм (цяпер Брындызі). Места ня раз вітаўся візытамі рымскіх імпэратараў, гэтак вядома, што места наведвалі Нэрон, Траян і Сэптым Сэвэр. Верагодна, з гэтае прычыны тут зьявілася трыюмфальная Траянавая арка, якая была ўзьведзеная сэнатам і народам Рыму і пабудаваная архітэктарам Апалядорам з Дамаска ў 114 годзе. Арка зважаецца адной з найлепш захаваных рымскіх збудаваньняў ў Кампаніі. Яна паўтарае Тытусавую арку на Рымскім форуме з барэльефамі, якія засьведчваюць подзьвігі з жыцьця Траяна. Бэнэвэнт ёсьць радзімай Луцыюса Арбіліюса Пупіла, які доўга выкладаў у сваім родным горадзе, перш чым ён пераехаў у Рым. Пасьля ён быў уганараваны статуяй, якая паўстала з ініцыятывы ягоных суграмадзянаў.

Неўзабаве пасьля таго, як у 545 годзе места было разрабаванае Татылам, а ягоныя муры былі зруйнаваныя, Бэнэвэнта стаў цэнтрам магутнага лянгабардзкага герцагства^[3]. Абставіны стварэньня герцагства падаюцца спрэчнымі. Лянгабарды прысутнічалі ў паўднёвай Італіі задоўга да поўнай заваёвы даліны По, а герцагства было заснаванае ў 576 годзе некаторымі жаўнерамі пад правадырствам Зота аўтаномна ад караля лянгабардаў. Пераемнікам Зота стаў Арэхіс I. Ён захапіў Капую і Кратонэ, разрабаваў бізантыйскі Амальфі, але ня здолеў захапіць Нэапаль. Ад Усходняй Рымскай імпэрыі захаваліся толькі Нэапаль, Амальфі, Гаэта, Сарэнта, частка Калябрыі і прыморскія гарады Апуліі на поўдні Італіі. У наступныя дзесяцігодзьдзі Бэнэвэнта шляхам заваёваў дадаў некаторыя тэрыторыі, а галоўным ягоным ворагам стала паўночнае Лянгабардзкае каралеўства. Па распадзе Лянгабардзкага каралеўства ў 773 годзе герцаг Арэхіс II быў узьведзены ў князі новай Франскай імпэрыі ў якасьці кампэнсацыі за тое, што частка ягоных тэрыторыяў была перададзеная Папскай дзяржаве.

Мапа Бэнэвэнцкага герцагства на сьцяне царквы Сьвятой Сафіі.

Бэнэвэнта быў прызнаны летапісцам «другой Павіяй» па страты лянгабардзкай сталіцы. Аднак, моц Бэнэвэнцкага герцагства паменшылася. У 851 годзе ад герцагства адкалолася Салерна, а да канца таго ж стагодзьдзя Капуя таксама набыла незалежнасьць. У пэрыяд з 891 па 895 гады Бэнэвэнта наагул зноў кіравалася Бізантыяй. У першыя дзесяцігоддзі XI стагодзьдзя ў паўднёвай Італіі дамінавалі яшчэ кіраўнікі нямецкага паходжаньня, як то Гэнрых II і Конрад II. У гэтыя гады тры дзяржавы, як то Бэнэвэнта, Капуя і Салерна, часта былі ўцягнутыя ў лякальныя войны і спрэчкі, якія спрыялі ўздыму нарманскіх наймітаў да кіраўнікоў усёй Паўднёвай Італіі. Найвялікшым зь іх быў Робэрт Гвіскар, які захапіў Бэнэвэнта ў 1053 годзе.

Бэнэвэнта мірна перайшоў да кіраваньня папствам, калі імпэратар Гэнрых III саступіў яго Ляву IX у абмен на згоду папы на стварэньне Бамбэрскай дыяцэзіі ў 1053 годзе. Ляндульф II, арцыбіскуп Бэнэвэнта, спрыяў рэформам, але таксама быў у хаўрусе з нарманамі. Папства кіравала местам ажно да 1806 году, калі Напалеон дараваў яго свайму міністру Талейрану, надаўшы яму тытул сувэрэннага прынца. Аднак, Талейран аніколі фактычна не кіраваў сваім княствам, а ў 1815 годзе Бэнэвэнта быў вернуты папам.

Па аб’яднаньні Італіі Бэнэвэнта стаў цэнтрам новай аднайменнай правінцыі, якая ўлучала тэрыторыі, якія раней належалі распушчанаму каралеўству Абедзьвюх Сыцыліяў. У наступныя дзесяцігодзьдзі горад значна пашырыўся і мадэрнізаваўся. Мясцовая эканоміка станавілася ўсё больш дывэрсыфікаванай, з традыцыйным сельскагаспадарчым сэктарам далучыліся кандытарская, мэханічная, лікёра-гарэлачная, лесапрамысловая і цагельная прамысловасьці. За часам Другой сусьветнай вайны ключавое месцаразьмяшчэньне Бэнэвэнта ў чыгуначных шляхах паміж Рымам і Апуліяй прывяла да таго, што улетку 1943 годзе хаўрусьнікі антыгітлераўскай кааліцыі моцна бамбавалі горад.

Крыніцы

^ Superficie di Comuni Province e Regioni italiane al 9 ottobre 2011 — ISTAT.
^ https://demo.istat.it/?l=it
^ Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Benevento». Encyclopædia Britannica. Vol. 3 (11th ed.). Cambridge University Press. — С. 727—728.

Вонкавыя спасылкі

Афіцыйны сайт. (італ.)

[_19552c06c9ef95a7-1] Superficie di Comuni Province e Regioni italiane al 9 ottobre 2011 — ISTAT.

[_55ab1ae7e6d1f007-2] ttps://demo.istat.it/?l=it

[3] Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Benevento». Encyclopædia Britannica. Vol. 3 (11th ed.). Cambridge University Press. — С. 727—728.

[1]

[2]

[3]