Беларусы ў Аргентыне
Беларусы ў Аргенты́не — заўважная частка беларускай дыяспары, якая сфармавалася пераважна ў XX стагодзьдзі.
Да Першай сусьветнай вайны
рэдагавацьЭміграцыя зь Беларусі ў Аргентыну да Першай сусьветнай вайны застаецца збольшага ня вывучанаю і не задакумэнтаванаю.
Ёсьць меркаваньні, што першыя імігранты зь Беларусі трапілі ў Аргентыну пасьля 1812 году — гэта былі жаўнеры Літоўскага легіёну генэралаў Кнішэвіча і Рынкевіча, які ваяваў на баку Напалеона і пасьля вайны ў значнай сваёй частцы эміграваў у Францыю, адкуль потым невядомая колькасьць трапіла ў Аргентыну[1].
Прыводзіцца лічба ў 5621 эмігрантаў зь Меншчыны, якія прыбылі ў Аргентыну ў 1907 г., але дакладныя першакрыніцы гэтай інфармацыі невядомыя[1].
Міжваенны пэрыяд
рэдагаваць
Лепей задакумэнтаваная іміграцыя ў Аргентыну з Заходняй Беларусі ў міжваенныя часы. Пераважна іміграцыя складалася з мужчынаў, якія прыяжджалі на заробкі. Дакладная колькасьць імігрантаў зь Беларусі невядомая, паводле экспэртных ацэнак, лік ідзе на дзясяткі тысячаў[2]
У 1920-я гады ствараецца Аргентынскі саюз беларускіх і ўкраінскіх рабочых арганізацыяў, якімі ў 1925 г. было падпісанае пагадненьне аб супрацы беларускай і ўкраінскай дыяспары Аргентыны, якое дзейнічае дагэтуль[3].
У 1934 годзе ў Буэнас-Айрэсе стварылася першая арганізацыя беларускай дыяспары — Беларускае культурна-прасьветнае таварыства. У 1937 годзе ўтварылася таварыства «Культура», у 1938 годзе — Беларускае культурнае таварыства «Белавеж». У траўні 1939 году гэтыя таварыствы сфармавалі Фэдэрацыю беларускіх таварыстваў у Аргентыне[1].
У 30-я — 40-я гады існавала Бібліятэка імя Івана Луцкевіча, тэатральны гурток, выдаваліся беларускія календары, насьценныя газэты на беларускай і расейскай мовах[1].
Пасьля вайны шэрагі беларускай дыяспары ў Аргентыне папоўніліся за кошт новых уцекачоў зь Беларусі. У 1948 паўстала Згуртаваньне беларусаў у Аргентыне (гішп. Asociacion Bielorrusa еn la Arguentina).
У пачатку 50-х у Аргентыне існавала арганізацыя беларускіх вэтэранаў Другой сусьветнай вайны — Згуртаваньне беларускіх камбатантаў у Аргентыне. Старшынём арганізацыі ў 1951 г. быў Уладзімер Другавец[4].
Рэпатрыяцыя
рэдагавацьУ другой палове 50-х гадоў і ў 60-х гг. назіралася хваля вяртаньня беларусаў у БССР пад уплывам агітацыі з боку савецкай амбасады. Дыяспара з 40-х гадоў знаходзілася пад моцным расейска-савецкім уплывам і таму была ўспрымальная да агітацыі на карысьць вяртаньня ў Беларусь.
Шмат беларускіх арганізацый у гэты час занепадаюць. Зьнікла таксама і бібліятэка імя Луцкевіча.
Сучаснасьць
рэдагаваць
У 2010 годзе ў горадзе Ляваёль адкрыўся Цэнтар беларускай культуры імя Кастуся Каліноўскага[5]. У асноўным беларуская дыяспара актыўна гуртуецца ў рамках агульных расейска-беларуска-ўкраінскіх аб’яднаньняў[6].
На 2021 год у Аргентыне налічвалася 9 беларускіх клюбаў. У горадзе Берысо (правінцыя Буэнас-Айрэс), што месцьцца на паўднёвы ўсход ад Буэнас-Айрэсу, працаваў беларускі клюб «Усход», заснаваны ў 1941 годзе. 24 верасьня 2021 году на прапанову прадстаўнікоў клюбу «Ўсход» у Берысе зьявілася вуліца Рэспублікі Беларусь[7].
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б в г Эміль Цяўлоўскі, «Беларусы ў Аргентыне» — Запісы. Беларускі інстытут навукі і мастацтва, №32 New York — Miensk, 2009
- ^ http://www2.polskieradio.pl/eo/dokument.aspx?iid=123916
- ^ О.В. Коваль. Связи белорусской и украинской эмиграции (1918–1939) (рас.) // Веснік Палескага дзяржаўнага ўніверсітета. Серыя грамадскіх і гуманітарных навук. — 2010. — № 2.
- ^ Юры Грыбоўскі. Беларускі камбатанцкі рух на Захадзе пасьля Другой Сусьветнай вайны — Запісы. Беларускі інстытут навукі і мастацтва, №32 New York — Miensk, 2009
- ^ http://www.belarus.kz/aktueller/all/853/348
- ^ https://web.archive.org/web/20121021200604/http://argentina.mfa.gov.by/rus/copy_copy_zakon_2730_2855/
- ^ Эксперт: беларуская дыяспара праводзіць вялікую работу па папулярызацыі нацыянальнай культуры за мяжой // Беларускае тэлеграфнае агенцтва, 24 лістапада 2021 г. Праверана 26 лістапада 2021 г.