Антон Цайлінгер

Антон Цайлінгер
	Антон Цайлінгер
	па-нямецку: Anton Zeilinger
Дата нараджэньня	20 траўня 1945 (79 гадоў)
Месца нараджэньня	Рыд-ім-Інкрайс[d], Верхняя Аўстрыя, Аўстрыя;
Месца вучобы	Венскі ўнівэрсытэт (1971);
Занятак	фізык, квантавы фізік, прафэсар унівэрсытэту, пісьменьнік-дакумэнталіст
Навуковая сфэра	квантавая фізыка
Месца працы	Венскі тэхнічны ўнівэрсытэт; Масачусэцкі тэхналягічны інстытут; Мюнхэнскі тэхнічны ўнівэрсытэт[d]; Інсбруцкі ўнівэрсытэт[d]; Венскі ўнівэрсытэт; Аўстрыйская акадэмія навук[d];
Сябра ў	Нямецкая акадэмія навук Леапальдына[d], Аўстрыйская акадэмія навук[d], Француская акадэмія навук, BBAW[d], Еўрапейская акадэмія навук і мастацтваў[d], Нацыянальная акадэмія навук ЗША, Сэрбская акадэмія навук і мастацтваў[d], Эўрапейская акадэмія, Каталіцкае акадэмічнае брацтва Марка-Данубія[d] і Вучонае таварыства Славакіі[d]
Навуковы кіраўнік	Гэльмут Раўх[d]
Узнагароды	залаты знак «За заслугі перад горадам Венай»[d] мэдаль Ісака Ньютана[d] (2008) міжнародная прэмія караля Фэйсала ў галіне навукі[d] (2005) мэдаль Вільгэльма Экснэра[d] (2005) прэмія Вольфа ў галіне фізыкі[d] (2010) ганаровы доктар Бэрлінскага ўнівэрсытэту імя Гумбальта[d] (2005) мэдаль Лёрэнца Окена[d] (2004) лекцыя імя Вольфганга Паўля[d] (2007) ганаровы доктар Гданьскага ўнівэрсытэту[d] сябра Амэрыканскага фізычнага таварыства[d] навуковая прэмія гораду Вены[d] (2000) мэдаль таварыства «Ўранія»[d] (2013) прэмія кардынала Ініцэра[d] doctor honoris causa of the University of Innsbruck[d] (2022) Clarivate Citation Laureate[d] (2011) Johannes Kepler Award[d] сябра Амэрыканскай асацыяцыі разьвіцьця навукі[d] (2012) ганаровы грамадзянін Вены[d] (2024)
Сайт	oeaw.ac.at/m/zeil… (ням.)
	Антон Цайлінгер у Вікісховішчы

Антон Ца́йлінгер (па-нямецку: Anton Zeilinger; нар. 20 траўня 1945 году) — аўстрыйскі квантавы фізык і ляўрэат Нобэлеўскай прэміі ў галіне фізыкі 2022 году^[8]. Працуе прафэсарам фізыкі ў Венскім унівэрсытэце і ёсьць старэйшым навукоўцам Інстытута квантавай оптыкі і квантавай інфармацыі Аўстрыйскай акадэміі навук^[9]. Большасьць ягоных дасьледаваньняў тычыцца асноўных аспэктаў і спосабаў прыкладаньня квантавай заблытанасьці.

У 2007 годзе Цайлінгер атрымаў мэдаль Ісака Ньютана лёнданскага Інстытута фізыкі за свой піянэрскі канцэптуальны і экспэрымэнтальны ўнёсак у пачатак квантавай фізыкі, які стаў базісам дзеля хутка разьвіванай вобласьці квантавай інфармацыі^[9]^[10]. У кастрычніку 2022 году быў узнагароджаны Нобэлеўскай прэміяй ў галіне фізыкі, сумесна з Аленам Аспэ і Джонам Клаўзэрам за выдатную працу, зьвязаную з экспэрымэнтамі з зблытанымі фатонамі, выяўленьне парушэньня няроўнасьці Бэла і наватарства ў квантавай інфарматыцы^[11]^[12]. Ён паказаў, як квантавая заблытанасьць можа выкарыстоўвацца, напрыклад, для тэлепартацыі інфармацыі ад адной субатамнай часьціцы да іншай^[13].

Крыніцы

^ Anton Zeilinger // Інтэрнэт-база зьвестак фантастыкі (анг.) — 1995.
^ Anton Zeilinger // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
^ Deutsche Nationalbibliothek Record #124557414 // Gemeinsame Normdatei (ням.) — 2012—2016.
^ https://ubdata.univie.ac.at/AC03294891
^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е https://www.oeaw.ac.at/fileadmin/Institute/IQOQI-Vienna/IMG/team/zeilinger-group/CV_Anton_Zeilinger.pdf
^ https://www.ae-info.org/ae/User/Zeilinger_Anton
^ Prof. Dr. Anton Zeilinger (славац.)
^ «The Nobel Prize in Physics 2022». The Nobel Prize.
^ ^а ^б «Anton Zeilinger». National Academy of Sciences.
^ «Anton Zeilinger scoops first Isaac Newton medal». Physics World.
^ «Нобэлеўскую прэмію ў фізыцы прысудзілі за дасьледаваньні квантавай мэханікі». Радыё Свабода.
^ Ahlander, Johan; Burger, Ludwig; Pollard, Niklas (4 October 2022). «Nobel physics prize goes to sleuths of 'spooky' quantum science». Reuters.
^ «„Квантавая заблытанасць“: за што тройцы навукоўцаў далі Нобелеўскую прэмію па фізіцы». Наша Ніва.

Вонкавыя спасылкі

Профіль на бачыне Нобэлеўскага камітэту.

[_efed5223045aa7f6-1] Anton Zeilinger // Інтэрнэт-база зьвестак фантастыкі (анг.) — 1995.

[_d58d8a5aaea8742a-2] Anton Zeilinger // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)

[_c3483e2e241a3dbf-3] Deutsche Nationalbibliothek Record #124557414 // Gemeinsame Normdatei (ням.) — 2012—2016.

[_2b37975055a5005b-4] ttps://ubdata.univie.ac.at/AC03294891

[_5b4d351d7f77fb6b-5] а ^б ^в ^г ^д ^е https://www.oeaw.ac.at/fileadmin/Institute/IQOQI-Vienna/IMG/team/zeilinger-group/CV_Anton_Zeilinger.pdf

[_cd4ce781fbb3df1f-6] ttps://www.ae-info.org/ae/User/Zeilinger_Anton

[_f187eef586ed5106-7] Prof. Dr. Anton Zeilinger (славац.)

[8] «The Nobel Prize in Physics 2022». The Nobel Prize.

[nasonline-9] а ^б «Anton Zeilinger». National Academy of Sciences.

[10] «Anton Zeilinger scoops first Isaac Newton medal». Physics World.

[11] «Нобэлеўскую прэмію ў фізыцы прысудзілі за дасьледаваньні квантавай мэханікі». Радыё Свабода.

[12] Ahlander, Johan; Burger, Ludwig; Pollard, Niklas (4 October 2022). «Nobel physics prize goes to sleuths of 'spooky' quantum science». Reuters.

[13] «„Квантавая заблытанасць“: за што тройцы навукоўцаў далі Нобелеўскую прэмію па фізіцы». Наша Ніва.

[8]

[9]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[10]

[11]

[12]

[13]

Антон Цайлінгер
па-нямецку: Anton Zeilinger

Дата нараджэньня	20 траўня 1945(1945-05-20)^[1]^[2] (79 гадоў)
Месца нараджэньня	Рыд-ім-Інкрайс^[d], Верхняя Аўстрыя, Аўстрыя^[3]
Месца вучобы	Венскі ўнівэрсытэт (1971)^[4]
Занятак	фізык, квантавы фізік, прафэсар унівэрсытэту, пісьменьнік-дакумэнталіст
Навуковая сфэра	квантавая фізыка
Месца працы	Венскі тэхнічны ўнівэрсытэт^[5] Масачусэцкі тэхналягічны інстытут^[5] Мюнхэнскі тэхнічны ўнівэрсытэт^[d]^[5] Інсбруцкі ўнівэрсытэт^[d]^[5] Венскі ўнівэрсытэт^[5] Аўстрыйская акадэмія навук^[d]^[5]
Сябра ў	Нямецкая акадэмія навук Леапальдына^[d], Аўстрыйская акадэмія навук^[d], Француская акадэмія навук, BBAW^[d], Еўрапейская акадэмія навук і мастацтваў^[d], Нацыянальная акадэмія навук ЗША, Сэрбская акадэмія навук і мастацтваў^[d], Эўрапейская акадэмія^[6], Каталіцкае акадэмічнае брацтва Марка-Данубія^[d] і Вучонае таварыства Славакіі^[d]^[7]
Навуковы кіраўнік	Гэльмут Раўх^[d]
Узнагароды	залаты знак «За заслугі перад горадам Венай»^[d] мэдаль Ісака Ньютана^[d] (2008) міжнародная прэмія караля Фэйсала ў галіне навукі^[d] (2005) мэдаль Вільгэльма Экснэра^[d] (2005) прэмія Вольфа ў галіне фізыкі^[d] (2010) ганаровы доктар Бэрлінскага ўнівэрсытэту імя Гумбальта^[d] (2005) мэдаль Лёрэнца Окена^[d] (2004) лекцыя імя Вольфганга Паўля^[d] (2007) ганаровы доктар Гданьскага ўнівэрсытэту^[d] сябра Амэрыканскага фізычнага таварыства^[d] навуковая прэмія гораду Вены^[d] (2000) мэдаль таварыства «Ўранія»^[d] (2013) прэмія кардынала Ініцэра^[d] doctor honoris causa of the University of Innsbruck^[d] (2022) Clarivate Citation Laureate^[d] (2011) Johannes Kepler Award^[d] сябра Амэрыканскай асацыяцыі разьвіцьця навукі^[d] (2012) ганаровы грамадзянін Вены^[d] (2024)
Сайт	oeaw.ac.at/m/zeil… (ням.)
Антон Цайлінгер у Вікісховішчы