Андыжанская разьня
Андыжа́нская разьня́ — страляніна ў абласным цэнтры на ўсходзе Ўзбэкістану 13 траўня 2005 году між захопнікамі турмы і супрацоўнікамі Службы дзяржаўнай бясьпекі Ўзбэкістану.
| Андыжанская разьня | |
_-_Where_2005_Massacre_Took_Place_-_Andijon_-_Uzbekistan_-_01_(7543269364)_(cropped).jpg) Плошча, дзе адбылася страляніна | |
| Месца атакі | Андыжан |
|---|---|
| Цэль атакі | турма |
| Дата | 13 траўня 2005 (18 гадоў таму) |
| Спосаб атакі | страляніна |
| Зброя | стралковая |
| Колькасьць ахвяраў | 187 |
| Колькасьць параненых | 100 |
| Колькасьць тэрарыстаў | 15 |
| Закладнікі | міліцыянты |
| Геаграфічныя каардынаты | 40°46′59″ пн. ш. 72°21′0″ у. д. / 40.78306° пн. ш. 72.35° у. д.Каардынаты: 40°46′59″ пн. ш. 72°21′0″ у. д. / 40.78306° пн. ш. 72.35° у. д. |
|
Андыжанская разьня на мапе Ўзбэкістану   Андыжанская разьня | |
Перадумовы і забурэньні рэдагаваць
11 траўня 2005 году ў Андыжане адбыўся пікет перад будынкам суду, дзе разглядалі справу супраць 23-х прадпрымальнікаў, якія належалі да рэлігійнага аб’яднаньня[1]. Ранкам 13 траўня 2005 году ўзброеныя людзі захапілі турму ў Андыжане і выпусьцілі частку вязьняў. Захопнікі пазьней занялі будынак раённай адміністрацыі. У ходзе захопаў загінула 9 чалавек. Прадстаўнікі ўраду Ўзбэкістану распачалі перамовы з захопнікамі, бо тыя ўзялі ў закладнікі некалькі міліцыянтаў і патрабавалі вызваліць з турмы рэшту вязьняў, падазраваных у прыналежнасьці да ісламісцкай групоўкі «Акрамія»[2]. Удзень 13 траўня 2005 году некалькі сотняў чалавек зь дзецьмі выйшлі на пікет на галоўную плошчу Андыжану. Яны патрабавалі павялічыць заробкі і пэнсіі адпаведна ўзьнятым цэнам на прыродны газ і электраэнэргію[3]. Увечары ў Андыжан увялі 4 бронетранспартэры ўнутраных войскаў, якія сталі страляць ва ўдзельнікаў забурэньняў, у тым ліку па пікетоўцах на плошчы[1].
Уцекачы і суд рэдагаваць
14 траўня 2005 году прэс-сакратарка памежных войскаў Кыргыстану Гульміра Барубаева паведаміла, што пасьля расстрэлу дэманстрацыі ў Андыжане ўцекачы з Узбэкістану накіраваліся ў Нукэнскі і Сузацкі раёны на подні Кыргыстану. У Ташкенце прэзыдэнт Узбэкістану паведаміў пра 30 забітых у Андыжане, сярод якіх былі супрацоўнікі ўнутраных войскаў, а таксама пра амаль 100 параненых[4]. 17 траўня 2005 году генэральны пракурор Узбэкістану Рашыд Кадыраў заявіў пра сьмерць 169 чалавек у ходзе забурэньняў у Андыжане. У парлямэнце Кыргыстану сакратар Рады бясьпекі Кыргыстану Міраслаў Ніязаў сказаў: «мы высьветлілі колькасьць уцекачоў – іх было 538 чалавек. 12 зь іх былі параненыя, а яшчэ 12 – тыя, хто ўцёк з вязьніцы»[5]. На 31 траўня 2005 году ўрад Узбэкістану згадваў пра 173 загінулыя чалавекі ў Андыжане. Сярод іх, у прадмесьці Багішамол пахавалі 74 целы ў 37 магілах[6]. 7 чэрвеня 2005 году амэрыканская ўстанова «Дазор правоў чалавека» (Нью-Ёрк) абнародавала справаздачу пра апытаньне 50 сьведкаў Андыжанскай разьні. Тыя паведамілі, што вайскоўцы забілі пераважна мірных пікетоўцаў на плошчы[7]. 21 чэрвеня 2005 году камісія Парлямэнту Ўзбэкістану абнародавала вынікі расьсьледаваньня забурэньняў у Андыжане, паводле якога 13 траўня загінула 176 чалавек[8].
20 верасьня 2005 году Вярхоўны суд Узбэкістану пачаў разгляд справы супраць 15 мужчынаў, абвінавачаных у ладжаньні забурэньняў у Андыжане 13 траўня. Паводле ўраду Ўзбэкістану, лік загіблых склаў 187 чалавек, сярод якіх пераважалі жаўнеры і чыноўнікі[1].
Ацэнкі рэдагаваць
4 чэрвеня 2020 году А. Лукашэнка заявіў за 2 месяцы да прэзыдэнцкіх выбараў у Беларусі: «Забылі, як былы прэзыдэнт Карымаў у Андыжане здушыў путч, расстраляўшы тысячы чалавек. Усе асуджалі яго, а калі памёр — на каленях стаялі, рыдалі-плакалі. Мы гэтага не перажылі, таму мы гэтага разумець ня хочам — некаторыя. Ну, дык мы нагадаем»[9].
Крыніцы рэдагаваць
- ^ а б в Юры Дракахруст. У Ташкенце пачаўся суд над 15 удзельнікамі падзеяў у Андыжане // Беларуская служба Радыё «Свабода», 20 верасьня 2005 г. Праверана 15 ліпеня 2021 г.
- ^ У Андыжане пачалася страляніна // Беларуская служба Радыё «Свабода», 13 траўня 2005 г. Праверана 15 ліпеня 2021 г.
- ^ Юры Дракахруст. «А потым яны пачалі страляць па няўзброеных жанчынах, якія стаялі на плошчы» // Беларуская служба Радыё «Свабода», 23 траўня 2005 г. Праверана 15 ліпеня 2021 г.
- ^ Андыжан: журналісты выдаленыя з гораду, людзі ўцякаюць у Кыргыстан // Беларуская служба Радыё «Свабода», 14 траўня 2005 г. Праверана 15 ліпеня 2021 г.
- ^ Андыжан: улады кажуць пра 169 забітых, апазыцыя пра 750 // Беларуская служба Радыё «Свабода», 17 траўня 2005 г. Праверана 15 ліпеня 2021 г.
- ^ Кастусь Бандарук. Масавыя пахаваньні каля Андыжану // Беларуская служба Радыё «Свабода», 31 траўня 2005 г. Праверана 15 ліпеня 2021 г.
- ^ «Дазор правоў чалавека» называе тое, што адбылося ў Андыжане «разьнёй» // Беларуская служба Радыё «Свабода», 7 чэрвеня 2005 г. Праверана 15 ліпеня 2021 г.
- ^ Юры Дракахруст. Сёньня – саракавіны па ахвярах расстрэлу ў Андыжане // Беларуская служба Радыё «Свабода», 22 чэрвеня 2005 г. Праверана 15 ліпеня 2021 г.
- ^ Прыняцьце кадравых рашэньняў па новым складзе Ўраду // Афіцыйны інтэрнэт-партал прэзыдэнта Беларусі, 4 чэрвеня 2020 г. Праверана 15 ліпеня 2021 г.
| Гэта — накід артыкула. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |