Ангельская мова ва Ўкраіне
Анґельская мова належыць да моваў міжнародных зносін ва Ўкраіне нараўне зь дзяржаўнай мовай.
На анґельскай мове ў Украіне абавязаны валодаць некаторыя дзяржслужачыя, ваеннаслужачыя, працаўнікі мытнай, падатковай альбо экстраных службаў. Акрамя таго, анґельская мова зьяўляецца абавязковай у адукацыйных установах, культурна-мастацкіх установах, мэдычнай сфэры й іншых грамадзкіх сфэрах жыцьця.
Гісторыя
рэдагавацьВа Ўкраіне існуюць абавязковыя іспыты, якія вызначаюць узровень анґельскай мовы ў навучэнцаў і студэнтаў, у прыватнасьці, дзяржаўная выніковая атэстацыя (ДВА), вонкавае незалежнае ацэньваньне (ВНА) і адзіны ўступны іспыт (АЎІ). На дзяржаўных пасадах узровень анґельскай мовы будзе вызначацца па агульнаэўрапэйскіх кампэтэнцыях валоданьня замежнай мовай (стандарт CEFR[1]). Для вайскоўцаў – па стандарце НАТА STANAG 6001.[2]
Закон Украіны «Аб прымяненьні анґельскай мовы ва Ўкраіне»
рэдагаваць| «Аб прымяненьні анґельскай мовы ва Ўкраіне» | |
| па-ўкраінску: Про застосування англійської мови в Україні | |
 | |
| Вярхоўная Рада Ўкраіны | |
|---|---|
| Нумар | 3760-IX |
| Юрысдыкцыя |  Украіна
|
| Прыняцьце | Вярхоўнай Радай Ўкраіны 4 чэрвеня 2024 |
| Падпісаньне | прэзыдэнтам Украіны 27 чэрвеня 2024 |
У жніўні 2022 году Міністэрства культуры й інфармацыйнай палітыкі Ўкраіны распрацоўвала законапраект аб асаблівым статусе анґельскай мовы ва Ўкраіне як мове міжнародных зносін.[3][4] 17 чэрвеня 2023 г. прэм’ер-міністар Дзяніс Шмігаль паведамляў, што Кабінэт Міністраў Украіны рыхтуе законапраект, які замацуе анґельскую мову міжнародных зносін. Адпаведны законапраект быў ініцыяваны прэзыдэнтам Украіны Ўладзімірам Зяленскім і зарэгістраваны 28 чэрвеня 2023 году.
22 лістапада 2023 году Вярхоўная Рада Ўкраіны прыняла ў першым чытаньні законапраект.
4 чэрвеня 2024 г. Вярхоўная Рада Ўкраіны прагаласавала ў другім чытаньні за законапраект аб прымяненьні анґельскай мовы ва Ўкраіне. 26 чэрвеня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі падпісаў законапраект, які афіцыйна замацаваў анґельскую мову як адну з моваў міжнародных зносін ва Ўкраіне.[5]
Закон вызначае катэгорыі пасад, кандыдаты на якія павінны валодаць анґельскай мовай, і рэгулюе асаблівасьці яго выкарыстаньня ў працы органаў дзяржаўнай улады, мясцовага самакіраваньня, падразьдзяленьняў экстранай дапамогі, на мяжы, у сфэрах адукацыі, транспарту й аховы здароўя. Закон вызначае пералік пасад, для якіх устаноўлены патрабаваньні аб абавязковым валоданьні анґельскай мовай, у прыватнасьці:
- абслужачых катэгорыі «А» (дзяржсакратар Кабміна й яго намесьнікі й да т.п.),
- ”Б” (кіраўнікі структурных падразьдзяленьняў дзяржаўных органаў і іх намесьнікі й да т.п.),
- і ”В” (дзяржаўныя службовыя асобы, якія не ўвайшлі ў папярэднія дзьве катэгорыі);
- старшыні мясцовых дзяржадміністрацый і іх намесьнікі;
- вайскоўцы афіцэрскага складу, служачыя па кантракце;
- паліцыянты сярэдняга й вышэйшага складу, кіраўнікі іншых праваахоўных органаў, пералік якіх вызначыць Кабмін;
- пракуроры;
- працаўнікі мытнай і падатковай службаў;
- кіраўнікоў, членаў выканаўчага органа, членаў наглядальнай рады ( рады дырэктараў ) і іншых службовых асобаў дзяржаўных прадпрыемстваў, гаспадарчых таварыстваў, у статутным капітале якіх больш за 50 % акцый (долей) належаць дзяржаве;
- кіраўнікоў дзяржаўных навуковых установаў;
- кіраўнікоў установаў вышэйшай адукацыі;
- у галіне адукацыі й навукі.
Акрамя таго, асобам, якія валодаюць анґельскай мовай на ўзроўні не ніжэй В2, устанаўліваецца надбаўка ў памеры 10% службовага акладу. Арганізацыю правядзеньня іспыту на вызначэньне ўзроўню валоданьня анґельскай мовай будзе праводзіць Дзяржаўная служба якасьці адукацыі Ўкраіны. Іспыт можна здаваць неабмежаваную колькасьць разоў, але ня больш за адзін раз у чатыры месяцы.[6]
Дзяржава таксама будзе садзейнічаць прымяненьню анґельскай мовы ў сфэры культуры. Гэтыя нормы распаўсюджваюцца таксама на інфармацыйныя матэрыялы аб культурна-мастацкіх і відовішчных імпрэзах, інфармацыю аб музэйных прадметах, музэйных калекцыях і музэйных зборах, дакумэнтах Нацыянальнага архіўнага фонду, якія дэманструюцца ў дзяржаўных і камунальных музэях, архіўных установах і на выставах.[6]
У сфэры аховы здароўя закон прадугледжвае магчымасьць аказаньня мэдычных паслуг на анґельскай мове па просьбе іншаземцаў, а таксама наяўнасьць інфармацыі аб мэдычных установах на анґельскай мове. Акрамя таго, установы аховы здароўя павінны дублавацца на анґельскай мове.[6]
Дзяржава таксама будзе спрыяць прымяненьню анґельскай мовы ў сфэры культуры. Гэтыя нормы распаўсюджваюцца таксама на інфармацыйныя матэрыялы аб культурна-мастацкіх і відовішчных імпрэзах, інфармацыю аб музэйных прадметах, музэйных калекцыях і музэйных сходах, дакумэнтах Нацыянальнага архіўнага фонду, якія дэманструюцца ў дзяржаўных і камунальных музэях, архіўных установах і на выставах.[6]
Таксама інфармацыя па анґельску павінна разьмяшчацца ў інфармацыйна-арыентацыйных паказальніках аб турыстычных рэсурсах Украіны, а таксама ў аэрапортах, марскіх і рачных партах, у транспартных сродках, якія ажыцьцяўляюць міжнародныя перавозкі, на чыгуначных вакзалах, аўтавакзалах інфармацыя павінна дублявацца на анґельскай.[6]
Кінатэатры
рэдагавацьПаводле першай вэрсыі законапраекта, доля анґельскамоўных фільмаў, якія дэманструюцца ў кінатэатрах на мове арыгінала з украінскімі субтытрамі, у 2025 годзе павінна складаць 50%, у 2026 годзе — 75%, з 2027 — 100%. Пасьля ўнясеньня ў Вярхоўную Раду законапраекта аб статусе анґельскай мовы ў грамадзтве пачаліся вострыя дыскусыі па шэрагу яго палажэньняў, у прыватнасьці, па дубляжы.
Упаўнаважаны па абароне дзяржаўнай мовы Тарас Крэмень заявіў, што «спробы прымяніць ва Ўкраіне рэжым двухмоўя неканстытуцыйныя».[7] Ён спасылаецца на рашэньне Канстытуцыйнага суда ад 14 ліпеня 2021 году, у якім гаворыцца, што ніводзін грамадзянін Украіны «не абавязаны валодаць іншай мовай, чым дзяржаўная», а любая пагроза нацыянальнай мове «азначае пагрозу нацыянальнай бясьпецы».[8] У сваю чаргу віцэ-прэм’ер па інавацыях, разьвіцьцю адукацыі, навукі й тэхналёгій - міністар лічбавай трансфармацыі Ўкраіны Міхаіл Фёдараў лічыў паступовую адмову ад украінскага дубляжу карысным, бо гэта дапаможа разьвіць украінскі кінэматограф, зьявіцца больш «топавых ўкраінскіх стужак», а прагляд фільмаў у кінатэатрах на мове арыгінала «прапампуе скілы» украінцаў па веданьні анґельскай мовы.[9]
Адразу ж на сайце прэзыдэнта Ўкраіны была зарэгістраваная электронная пэтыцыя з просьбай перагледзець становішча законапраекта аб статусе анґельскай мовы ў частцы дэманстрацыі анґламоўных фільмаў без украінскага дубляжу, які набраў 9 ліпеня больш за 25 тысячаў.[10] Падобная пэтыцыя была створана й на сайце Кабінэта міністраў Украіны.[11]
3 ліпеня 2023 году намесьнік старшыні Камітэта Вярхоўнай Рады па гуманітарнай і інфармацыйнай палітыцы Яўгенія Краўчук паведаміла, што нормы законапраекта, якія тычацца дубляжу фільмаў у кінатэатрах дапрацуюць.[12]
Грамадзкі зьвяз ”Кааліцыя Рэанімацыйны Пакет Рэформ” заклікаў Вярхоўную Раду выключыць з законапраекта № 9432 нормы, якія тычацца кіно й тэлебачаньня.[13]
26 ліпеня 2023 году Цэнтар Разумкова апублікаваў апытаньне, паводле якога 55% украінцаў выказаліся за прагляд анґельскамоўных фільмаў з украінскім дубляжам, а толькі 8% рэспандэнтаў аддалі б перавагу прагляду на анґельскай мове з украінскімі субтытрамі, яшчэ 2% - прагляду проста анґельскай мове и 7% – на расейскай мове.[14]
Пры прыняцьці законапраекта ў першым чытаньні была канфіскавана норма, якая адмяняе ўкраінскі дубляж анґельскіх фільмаў.[15] Аднак у Вярхоўнай Радзе Ўкраіны яго зьнялі з парадку дня з-за ўжо новай папраўкі аб дубляжы фільмаў, якая тычылася суадносін паміж фільмамі, якія дублююцца на ўкраінскай мове з анґельскай мовай, да тых фільмаў, якія могуць дэманстравацца на мове арыгінала, на ўзроўні 50 на 50. працэнтаў.[16]
У адпаведнасьці з ужо дзеючым Законам Украіны «Аб прымяненьні анґельскай мовы ў Украіне» дзейнічаюць квоты, якія дапускаюць толькі да 10% сэансаў на анґельскай мове (без зьменаў).[17] Таксама ўрад пакрывае кінатэатрам зь дзяржаўнага бюджэту сэансы, дзе фільмы дэманструюцца не на ўкраінскай, а на анґельскай мове.[18]
Дасьледаваньне
рэдагавацьПаводле вынікаў анляйн дасьледаваньня, якое таксама праводзілі TNS у праекце Ўкраіна Speakіng, за 2015 год «вывучалі анґельскую 89%, але толькі 18% украінцаў валодаюць ім на ўзроўні вышэй сярэдняга».
Згодна зь індэксам валоданьня анґельскай мовай (EF EPІ) за 2023 год, Украіна знаходзіцца на 45-м месцы (сярод 113 краін), што адпавядае сярэдняму ўзроўню.[19]
Глядзіце таксама
рэдагавацьКрыніцы
рэдагаваць- ^ The CEFR Levels - Common European Framework of Reference for Languages (CEFR) - www.coe.int
- ^ Англійська мова стане обов'язковою в Україні: що зміниться
- ^ МКІП працює над проєктом закону про особливий статус англійської мови в Україні
- ^ Мінкульт розробляє законопроєкт про особливий статус англійської мови
- ^ Зеленський підписав закон про застосування англійської мови в Україні
- ^ а б в г д Англійській мові надали офіційний статус мови міжнародного спілкування в Україні: Рада ухвалила законопроєкт | УНН
- ^ Мовний омбудсмен критикує проєкт Зеленського про англійську – DW – 04.07.2023
- ^ В уряді пояснили переваги відмови від дубляжу фільмів – DW – 01.07.2023
- ^ В уряді пояснили переваги відмови від дубляжу фільмів – DW – 01.07.2023
- ^ Українці просять залишити дубляж в кіно державною - петиція – DW – 09.07.2023
- ^ Петиція із закликом залишити український дубляж набрала 25 тисяч голосів, тепер її розгляне уряд — Delo.ua
- ^ Новини України: Дубляж фільмів: у Раді доопрацюють пункт законопроєкту про англійську мову
- ^ Буняк (2023-07-12) Коаліція РПР закликала Раду вилучити із законопроєкту про англійську мову норми, що стосуються кіно й телебачення
- ^ Більше ніж половина українців хоче дивитися фільми з українським дубляжем — опитування
- ^ ВР схвалила за основу закон про англійську мову: дубляж буде – DW – 22.11.2023
- ^ Новини України: Дубляж фільмів: у Раді доопрацюють пункт законопроєкту про англійську мову
- ^ Чи постраждає український дубляж в кіно від закону про англійську мову
- ^ Новини України: Дубляж фільмів: у Раді доопрацюють пункт законопроєкту про англійську мову
- ^ EF EPI | EF English Proficiency Index | EF United States
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Пра прымяненне англійської мови в Україні... | ад 04.06.2024 № 3760-IX (rada.gov.ua)
- EF English Proficiency Index 2023, Electronic resource: http://www.ef.edu/epi/