Ягана Шпіры

Ягана Шпіры (па-нямецку: Johanna Spyri, joˈhana ˈʃpiːri), пры нараджэньні Ягана Люіза Гойсэр (ням. Johanna Louise Heusser; 12 чэрвеня 1827, Гірцэль, Швайцарыя — 7 ліпеня 1901, Цюрых, Швайцарыя) — швайцарская дзіцячая пісьменьніца, найбольш вядомая сваёй кнігай «Гайдзі».

Ягана Шпіры
Johanna Louise Heusser
Ягана Шпіры каля 1870
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Ягана Люіза Гойсэр
Нарадзілася	12 чэрвеня 1827 Гірцэль, Швайцарыя
Памерла	7 ліпеня 1901 (74 гады) Цюрых, Швайцарыя
Пахаваная	Зыльфэльдзкія могілкі[d]
Бацькі	Ёган Якаб Гойсер[d] Мета Гойсер-Швайцэр[d]
Сужэнец	Johann Bernhard Spyri[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьніца
Жанр	дзіцячая і падлеткавая літаратура
Мова	нямецкая
Значныя творы	Гайдзі
Подпіс
Ягана Шпіры ў Вікісховішчы

Жыцьцяпіс

Нарадзілася ў сельскай мясцовасьці, улетку дзяцінства праводзіла ў ваколіцах Куру (Граўбюндэн), які пазьней апіша ў сваіх творах.

У 1852 року выйшла за адваката Бэрнгарда Шпіры. Жывучы ў Цюрыху, пачала апісваць жыцьцё ў вёсцы. Першая аповесьць «Нататка на Вроневай магіле», якая апавядае пра жыцьцё жанчыны пад хатнім гвалтам, выйшла ў 1880. У наступным годзе зьявіліся гісторыі для дзяцей і падлеткаў, сярод якіх быў і раман «Гайдзі», якія пісьменьніца напісала за чатыры тыдні. «Гайдзі» — гісторыя пра дзяўчынку-сірату, што жыве зь дзедам у швайцарскіх Альпах; відарысы ў рамане апісаныя вельмі маляўніча.

Муж Яганы і адзіны іхні сын Бэрнард памерлі ў 1884 року. Пасьля гэтага яна прысьвяціла сябе дабрачыннасьці і напісала больш за 50 апавяданьняў. Пахаваная побач зь сям’ёй на могілках Зыльфэльд-А ў Цюрыху.

Ушанаваньне памяці

У Швайцарыі пісьменьніцу вельмі шануюць; ейны партрэт выдадзены на марцы ў 1951 року і выбіты на памятнай манэце ў 20 франкаў у 2009.

Вонкавыя спасылкі

• Праект «Гутэнбэрг»
• Творы Яганы Шпіры на LibriVox
• Творы Яганы Шпіры на Classicreader