Вікіпэдыя

Узнагароды БНР: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д →‎Літаратура: выпраўленьне спасылкі
Czalex (гутаркі | унёсак)
2643 праўкі
Радок 1:
'''Узнагаро́ды [[Беларуская Народная Рэспубліка|Белару́скай Наро́днай Рэспу́блікі]]''' ўручаліся і ўручаюцца ўладамі рэспублікі, у прыватнасьці [[Рада БНР|Радай Беларускай Народнай Рэспублікі]] ў выгнаньні. У 2016 годзе Рада БНР абвясьціла пра аднаўленьне ўручэньня ўзнагародаў, а ў 2018 годзе - пра заснаваньне юбілейнага Мэдаля ў гонар стагодзьдзя БНР.
 
== Першыя ўзнагароды ==
* '''Жалезны «Крыж за Бацькаўшчыну».''' Зацьверджаны ў 1918 годзе. Узнагароджваліся асобы  — змагары за [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускую Народную Рэспубліку]]{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}.
* '''[[Полацкі Беларускі крыж]].''' Зацьверджаны [[Рада БНР|Радай БНР]] 26 студзеня 1920 году. Меў пяць ступеняў зь дзяленьнем на дзьве катэгорыі  — вайсковую і цывільную. Ордэн меў шасьціканцовую форму і быў пакрыты белай эмальлю з пазалочанымі кантамі{{Зноска|Балахоўцы|Ліс-Блонскі|2014}}. Надаваўся для ўзнагароджаньня як у вайсковы, гэтак і ў мірны час «за асаблівыя заслугі грамадзянам БНР перад Бацькаўшчынаю».
 
== Сучасныя ўзнагароды ==
== Другая сусьветная вайна ==▼
Узнагароды1 верасьня 1949 заснаваныягоду дэкрэтам [[Прэзыдэнт Рады БНР|прэзыдэнта Рады БНР]] [[Мікола Абрамчык|Міколы Абрамчыка]] 1быў верасьнязаснаваны 1949шэраг рокуузнагародаў. Дэкрэт усталёўваў Статутную камісію ў складзе:▼
* '''Ордэн «Жалезны Крыж Заслугі»''' (1944 год). Меў тры ступені, прывешваўся на стужцы (колеры ня высьветлены). На адваротным баку чатырохрадковы надпіс: {{Капітэль|На службе беларускаму народу}}{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}.▼
 
== Узнагароды для ўдзельнікаў антысавецкай барацьбы ў Беларусі ==
▲Узнагароды заснаваныя дэкрэтам [[Прэзыдэнт Рады БНР|прэзыдэнта Рады БНР]] [[Мікола Абрамчык|Міколы Абрамчыка]] 1 верасьня 1949 року. Дэкрэт усталёўваў Статутную камісію ў складзе:
* старшыня генэрал [[Францішак Кушаль]]
* доктар [[Станіслаў Грынкевіч]]
Радок 16 ⟶ 13:
* невядомы ([[Міхась Тулейка]]?){{Зноска|Бацькаўшчына|Ёрш|1952}}
 
Статуты, распрацаваныя камісіяй, былі зацьверджаныя 5 жніўня 1951 року. Узнагароды прызначаліся як для вайскоўцаў, так і для цывільных «заслужаных беларусаў»{{Зноска|Бацькаўшчына|Ёрш|1952}}.
 
* '''Ордэн Пагоні.''' Зацьверджаны 1 верасьня 1949 году, першыя ўзнагароджаныя  — 5 жніўня 1951 году. Мае пяць клясаў (ступеняў). Выконваецца з золата ці срэбра, прывешваецца на [[Бел-чырвона-белы сьцяг|бел-чырвона-белай]] стужцы. У цэнтры выява [[Пагоня|Пагоні]], на шырокіх прамянёх крыжа літары [[БНР]], на цэнтральным верхнім промні пазначаная ступень. На адваротным баку  — парадкавы нумар{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}. Найвышэйшая ўзнагарода Беларускай Народнай Рэспублікі, надавалася «асобам, якія выдатны спрычыніліся да здабыцьця незалежнасьці, задзіночаньня ўсіх беларускіх земляў, або да ўзмацаваньня незалежнасьці і росквіту беларускай дзяржавы»{{Зноска|Бацькаўшчына|Ёрш|1952}}. Сярод узнагароджаных — генэрал [[Міхал Вітушка]]<ref>{{Спасылка|аўтар = Мікола Абрамчык.|імя = Мікола|прозьвішча = Абрамчык|аўтарlink = Мікола Абрамчык|суаўтары = |дата публікацыі = 15 верасьня 2016|url = https://www.radabnr.org/%D0%B4%D1%8D%D0%BA%D1%80%D1%8D%D1%82-%D0%B0%D0%B1-%D1%83%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%8C%D0%BD%D1%96-%D0%BE%D1%80%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D0%B0%D0%BC-%D0%BF%D0%B0/|загаловак = Дэкрэт аб узнагароджаньні ордэнам Пагоні, 1950 г.|фармат = |назва праекту = Гістарычныя дакумэнты|выдавец = Рада Беларускай Народнай Рэспублікі|дата доступу = 1 сакавіка 2018|мова = |копія = |дата копіі = |камэнтар = }}</ref>
* '''Ордэн Жалезнага Рыцара.''' Зацьверджаны 1 верасьня 1949 году, першыя ўзнагароджаныя  — 5 жніўня 1951 году. Мае пяць ступеняў: Вялікі Крыж, Камандорскі Крыж, Кавалерыйскі Крыж, Залаты Крыж, Срэбны Крыж{{Зноска|Бацькаўшчына|Ёрш|1952}}. Прывешваецца на стужцы чырвонага (цёмнага) і зямельнага (бурага) колераў. Шаблі на стужцы з таго ж мэталу, што і на ордэне. На трох горных прамянёх  — літары «БНР». На адваротным баку  — парадкавы нумар{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}. Надаваўся за «выдатныя ваенныя ўчынкі».
* '''Мэдаль Партызана.''' Зацьверджаны 1 верасьня 1949 году, першыя ўзнагароджаныя з 5 жніўня 1951 году. Мае дзьве ступені, выконваецца адпаведна з золата і срэбра. Стужка  — чырвона-зямельна-зялёная. На стужцы мэдаля I ступені дзьве скрыжаваныя стрэльбы. На відавым баку ў коле дзьве скрыжаваныя стрэльбы, над імі літары «БНР». На адваротным баку парадкавы нумар{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}. Надаваўся «беларусам, якія змагаліся ў радох Беларускай нацыянальнай партызанкі за незалежнасьць Беларусі супроць акупантаў»{{Зноска|Бацькаўшчына|Ёрш|1952}}.
 
У 2016 годзе XXIX сэсія Рады БНР пацьвердзіла дзейнасьць уведзеных у 1949 годзе ўзнагародаў і заявіла аб будучых зьменах у іхныя статуты.
=== Вядомыя кавалеры ===
 
* генэрал [[Міхал Вітушка]]<ref>{{Спасылка|аўтар = Мікола Абрамчык.|імя = Мікола|прозьвішча = Абрамчык|аўтарlink = Мікола Абрамчык|суаўтары = |дата публікацыі = 15 верасьня 2016|url = https://www.radabnr.org/%D0%B4%D1%8D%D0%BA%D1%80%D1%8D%D1%82-%D0%B0%D0%B1-%D1%83%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%8C%D0%BD%D1%96-%D0%BE%D1%80%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D0%B0%D0%BC-%D0%BF%D0%B0/|загаловак = Дэкрэт аб узнагароджаньні ордэнам Пагоні, 1950 г.|фармат = |назва праекту = Гістарычныя дакумэнты|выдавец = Рада Беларускай Народнай Рэспублікі|дата доступу = 1 сакавіка 2018|мова = |копія = |дата копіі = |камэнтар = }}</ref>
* '''[[Мэдаль да стагодзьдзя Беларускае Народнае Рэспублікі]]'''. Зацьверджаны дэкрэтам Старшыні Рады БНР [[Івонка Сурвілла|Івонкі Сурвіллы]] ў сьнежні 2018 году. Надаваўся «за пажыцьцёвыя заслугі ў працы дзеля зьдзяйсьненьня ідэалаў Акту 25 сакавіка 1918 г., у тым ліку за дасьледваньні і папулярызацыю беларушчыны, здабыцьцё і ўмацаваньне дзяржаўнай незалежнасьці Беларусі, барацьбу за свабоду і дэмакратыю ў Беларусі».<ref name=bnr100>[www.radabnr.org/medal-bnr100/ Узнагароджаньне Мэдалём да стагодзьдзя БНР] — Афіцыйны сайт Рады БНР, 25 сьнежня 2018 г.</ref> Сярод узнагароджаных — [[Джым Дынглі]], [[Адам Мальдзіс]], [[Арнольд Макмілін]], [[Радзім Гарэцкі]], [[Аляксей Марачкін]], [[Леў Талбузін]]
* генэрал [[Усевалад Родзька]]? (пасьмяротна)
* маёр Саха
* маёр Іван Слуцкі
* тры камандзіры партызанскіх аддзелаў
* афіцэр сувязі{{Зноска|Бацькаўшчына|Ёрш|1952}}
 
== Узнагароды [[Беларуская цэнтральная рада|Беларускай цэнтральнай рады]] ==
Беларуская цэнтральная рада была створана ў сьнежні 1943 зь [[Беларуская рада даверу|Беларускай рады даверу]] пры [[Генэральны камісарыят Беларусь|Генэральным камісарыяце Беларусі]]. На [[Другі Ўсебеларускі кангрэс|Другім Усебеларускім кангрэсе]] у 1944 г. БЦР была абвешчана адзіным праўным прадстаўніком беларускага народу., Алеа ейнай мэтай было абвешчана адраджэньне незалежнай Беларускай Народнай Рэспублікі. Рада БНР не прызнае законнай Беларускую цэнтральную раду, а таксама Другі Ўсебеларускі кангрэс<ref>{{Літаратура/ЭГБ|1}} С. 390.</ref>.
 
* '''Мэдаль «Беларускія вэтэраны на чужыне».''' Юбілейная ўзнагарода, зацьверджаная 10—14 кастрычніка 1976 году. Прывешваецца на стужцы жоўтага колеру. Выконваецца з бронзы. На відавым баку ў малым коле на шчыце [[Шасьціканцовы крыж|падвойны крыж]]. Ля падножжа шчыта літары B. V., унізе {{Капітэль|In exile}} (Belorussian Veterans in Ехіlе — Беларускія вэтэраны ў выгнаньні). Малое кола абкружана вялікім, у якім разьмешчаны дзьве скрыжаваныя лаўравыя галінкі, уверсе тры пяцікутныя зоркі. На адваротным баку надпіс у пяць радкоў: {{Капітэль|Беларускія вэтэраны на чужыне. БЦР}}{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}. Надаваўся «ўдзельнікам збройнага змаганьня за дзяржаўную незалежнасьць Беларускай Рэспублікі»<ref>{{Спасылка|аўтар = Натальля Гардзіенка.|імя = Натальля|прозьвішча = Гардзіенка|аўтарlink = Натальля Гардзіенка|суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://kamunikat.org/bek/medali_i_znaczki.html#did21|загаловак = Мэдаль «Беларускія вэтэраны на чужыне. БЦР»|фармат = |назва праекту = Беларускія эміграцыйныя калекцыі|выдавец = [[Беларускі інстытут навукі і мастацтва]]|дата доступу = 1 сакавіка 2018|мова = |копія = |дата копіі = |камэнтар = }}</ref>.▼
▲=== Другая сусьветная вайна ===
* '''Мэдаль «Крыж Заслугі Б. К. А.».''' Зацьверджаны 10—14 кастрычніка 1976 году. Выконваецца з бронзы. У цэнтры крыжа Пагоня, на крыжы літары [[Беларуская краёвая абарона|Б К А]]. Унізе дата — 1944. На адваротным баку літары: [[Беларуская цэнтральная рада|Б Ц Р]]. Мацуецца на зялёнай стужцы{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}. Надаваўся кадрам Беларускай краёвай абароны<ref>{{Спасылка|аўтар = Натальля Гардзіенка.|імя = Натальля|прозьвішча = Гардзіенка|аўтарlink = Натальля Гардзіенка|суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://kamunikat.org/bek/medali_i_znaczki.html#did24|загаловак = Мэдаль, прысьвечаны БКА|фармат = |назва праекту = Беларускія эміграцыйныя калекцыі|выдавец = [[Беларускі інстытут навукі і мастацтва]]|дата доступу = 1 сакавіка 2018|мова = |копія = |дата копіі = |камэнтар = }}</ref>.▼
▲* '''Ордэн «Жалезны Крыж Заслугі»''' (1944 год). Меў тры ступені, прывешваўся на стужцы (колеры ня высьветлены). На адваротным баку чатырохрадковы надпіс: {{Капітэль|На службе беларускаму народу}}{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}.
* '''Ордэн «Пагоня — Жыве Беларусь!»''' Зацьверджаны 10—14 кастрычніка 1976 году. Выконваецца з срэбра. Прывешваецца на бел-чырвона-белай стужцы. На відавым баку выява герба Пагоня; унізе дзьве скрыжаваныя лаўровыя галінкі, уверсе тэкст: «[[Жыве Беларусь!|Жыве Беларусь]]», на адваротным баку ў двух радках літары Б Ц Р і дата 27.6.1944{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}. Надаваўся «за самаахвярную нацыянальна-грамадзкую працу»<ref>{{Спасылка|аўтар = Натальля Гардзіенка.|імя = Натальля|прозьвішча = Гардзіенка|аўтарlink = Натальля Гардзіенка|суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://kamunikat.org/bek/medali_i_znaczki.html#did22|загаловак = Мэдаль «Жыве Беларусь!» БЦР|фармат = |назва праекту = Беларускія эміграцыйныя калекцыі|выдавец = [[Беларускі інстытут навукі і мастацтва]]|дата доступу = 1 сакавіка 2018|мова = |копія = |дата копіі = |камэнтар = }}</ref>.▼
 
===Пасьля вайны===
▲* '''Мэдаль «Беларускія вэтэраны на чужыне».''' Юбілейная ўзнагарода, зацьверджаная 10—14 кастрычніка 1976 году. Прывешваецца на стужцы жоўтага колеру. Выконваецца з бронзы. На відавым баку ў малым коле на шчыце [[Шасьціканцовы крыж|падвойны крыж]]. Ля падножжа шчыта літары B. V., унізе {{Капітэль|In exile}} (Belorussian Veterans in Ехіlе  — Беларускія вэтэраны ў выгнаньні). Малое кола абкружана вялікім, у якім разьмешчаны дзьве скрыжаваныя лаўравыя галінкі, уверсе тры пяцікутныя зоркі. На адваротным баку надпіс у пяць радкоў: {{Капітэль|Беларускія вэтэраны на чужыне. БЦР}}{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}. Надаваўся «ўдзельнікам збройнага змаганьня за дзяржаўную незалежнасьць Беларускай Рэспублікі»<ref>{{Спасылка|аўтар = Натальля Гардзіенка.|імя = Натальля|прозьвішча = Гардзіенка|аўтарlink = Натальля Гардзіенка|суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://kamunikat.org/bek/medali_i_znaczki.html#did21|загаловак = Мэдаль «Беларускія вэтэраны на чужыне. БЦР»|фармат = |назва праекту = Беларускія эміграцыйныя калекцыі|выдавец = [[Беларускі інстытут навукі і мастацтва]]|дата доступу = 1 сакавіка 2018|мова = |копія = |дата копіі = |камэнтар = }}</ref>.
▲* '''Мэдаль «Крыж Заслугі Б. К. А.».''' Зацьверджаны 10—14 кастрычніка 1976 году. Выконваецца з бронзы. У цэнтры крыжа Пагоня, на крыжы літары [[Беларуская краёвая абарона|Б К А]]. Унізе дата  — 1944. На адваротным баку літары: [[Беларуская цэнтральная рада|Б Ц Р]]. Мацуецца на зялёнай стужцы{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}. Надаваўся кадрам Беларускай краёвай абароны<ref>{{Спасылка|аўтар = Натальля Гардзіенка.|імя = Натальля|прозьвішча = Гардзіенка|аўтарlink = Натальля Гардзіенка|суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://kamunikat.org/bek/medali_i_znaczki.html#did24|загаловак = Мэдаль, прысьвечаны БКА|фармат = |назва праекту = Беларускія эміграцыйныя калекцыі|выдавец = [[Беларускі інстытут навукі і мастацтва]]|дата доступу = 1 сакавіка 2018|мова = |копія = |дата копіі = |камэнтар = }}</ref>.
▲* '''Ордэн «Пагоня  — Жыве Беларусь!»''' Зацьверджаны 10—14 кастрычніка 1976 году. Выконваецца з срэбра. Прывешваецца на бел-чырвона-белай стужцы. На відавым баку выява герба Пагоня; унізе дзьве скрыжаваныя лаўровыя галінкі, уверсе тэкст: «[[Жыве Беларусь!|Жыве Беларусь]]», на адваротным баку ў двух радках літары Б Ц Р і дата 27.6.1944{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}. Надаваўся «за самаахвярную нацыянальна-грамадзкую працу»<ref>{{Спасылка|аўтар = Натальля Гардзіенка.|імя = Натальля|прозьвішча = Гардзіенка|аўтарlink = Натальля Гардзіенка|суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://kamunikat.org/bek/medali_i_znaczki.html#did22|загаловак = Мэдаль «Жыве Беларусь!» БЦР|фармат = |назва праекту = Беларускія эміграцыйныя калекцыі|выдавец = [[Беларускі інстытут навукі і мастацтва]]|дата доступу = 1 сакавіка 2018|мова = |копія = |дата копіі = |камэнтар = }}</ref>.
 
== Крыніцы ==
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Узнагароды_БНР»