Прыднястроўскі канфлікт: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д →Перадгісторыя канфлікту: +нутраны спасыл |
д {{Халодная вайна}} |
||
Радок 1:
{{Няма крыніц}}
'''Прыднястроўскі канфлікт 1991—1992 гадоў'''
== Перадгісторыя канфлікту ==
У [[1988]]—[[1989]] гадах на хвалі перабудовы ў [[Малдова|Малдове]] пачалі зьяўляцца антысавецкія і антырасейскія арганізаціі, якія актыўна распальвалі міжнацыянальную варожасьць і заклікалі да дыскрымінацыі іншых нацыянальнасьцяў. Нацыяналісты аб’ядноўваюцца у Народны Фронт. Нацыяналістычныя настроі падтрымліваюцца тагачасным кіраўніцтвам краіны, якое пачало ствараць канцэпцыю [[Малдова|Малдовы]] як другой Румынскай дзяржавы. У лютым [[1989]] году апублікаваны праект закону «Аб функцыянаваньні моў на тэрыторыі [[Малдаўская ССР|Малдаўскай ССР]]», які прадугледжваў адміністратыўную і крымінальную адказнасьць за карыстаньне іншай мовай, акрамя [[малдаўская мова|малдаўскай]], якая абвяшчалася адзінай дзяржаўнай. Гэта выклікала забастоўкі, пачалі стварацца саветы працоўных калектываў і ворган іх кіраваньня
[[31 жніўня]] ВС прымае Закон «Аб функцыянаваньні моў», у якім адзінай дзяржаўнай мовай абвешчаная малдаўская на аснове лацінскай графікі. З [[21 жніўня]] ў краіне пачалася масавая палітычная [[забастоўка]], на тэрыторыі [[Прыднястроўе|Прыднястроўя]] ў ёй прынялі удзел больш за 200 тысяч чалавек, г. зн. практычна ўсе актыўнае насельніцтва рэгіёну. Мясцовыя саветы [[Бяндэры|Бяндэраў]] і [[Тыраспаль|Тыраспалю]] прыпыняюць на своёй тэрыторыі дзеяньне закону.
Радок 11:
У пачатку [[1990]] году прайшлі новыя выбары Вярхоўнага Савету [[Малдаўская ССР|МССР]], якія прывялі да далейшай палярызацыі сіл. Парлямант прымае новы сьцяг, абвяшчае дзяржаўную самастойнасьць [[Малдова|Малдовы]], старшынём ВС абраны прадстаўнік Народнага Фронту [[Мірча Сьнегур]]. У той жа час Ігар Сьмірноў абраны старшынём гарадзкога Савету [[Тыраспаль|Тыраспалю]]. Гарсаветы [[Тыраспаль|Тыраспалю]], [[Бяндэры|Бяндэраў]], [[Рыбніца|Рыбніцы]] прыпыняюць на іх тэрыторыях дзеяньне закону аб дзяржаўным сьцягу. У траўні [[1990]] году каля 100 дэпутатаў, якія знаходзіліся ў апазыцыі да Народнага Фронту, пасьля шматлікіх пагроз і зьбіцьцяў прыпыняюць удзел у працы Вярхоўнага Савету. У червені [[1990]] праходзіць I Зьезд дэпутатаў [[Прыднястроўе|Прыднястроўя]], на якім была выказана ідэя аб незалежнасьці рэгіёну. Малдаўскія ўлады абвясьцілі Зьезд незаконным.
У ліпені
== Пачатковая стадыя і разьвіцьцё канфлікту ==
Восень [[1990]] года
На працягу [[1991]] году адбываюцца шматлікія сутыкненьні на Дубасарскім накірунку, арышты дзяржаўных дзеячоў [[Прыднястроўе|ПМР]], у тым ліку і [[Ігар Сьмірноў|Ігара Сьмірнова]]. IV Зьезд дэпутатаў прымае рашэньне аб зацьвярджэньні канстытуцыі, сьцягу і гербу [[Прыднястроўе|ПМР]], пачалося фармаваньне народнага апалчэньня і Ўзброеных Сілаў ПМР
[[2 сакавіка]] пачаўся паўнавартасны вайсковы канфлікт, калі вайсковыя фармаваньні [[Малдова|Малдовы]] ў чарговы раз атакавалі [[Дубасары]], падчас чаго былі забітыя і параненыя. Непасрэдным пачаткам адкрытай вайны стала забойства ў [[Дубасары|Дубасарах]] малдаўскімі паліцэйскімі капітана дубасарскай міліцыі Ігара Сіпчанкі, паехаўшага на выклік, які быў правакацыяй малдаўскай паліцыі. Пачаліся перастрэлкі паміж казакамі і гвардзейцамі з прыднястроўскага боку, і атрадам паліцыі асобага прызначэньня і малдаўскімі і румынскімі валанцерамі
Гэтая чарговая параза малдаўскай паліцыі прывяла да ўзмацненьня радыкальна нацыяналістычных настрояў у малдаўскім грамадзтве. Пачалася мабілізацыя рэзэрвістаў у малдаўскую армію, [[Малдова]] зьвярнулася па ваенную дапамогу да [[Румынія|Румыніі]] і захапіла маёмасьць савецкай арміі на сваёй тэрыторыі. У адказ на гэта [[Ігар Сьмірноў]] увеў у [[Прыднястроўе|Прыднястроўі]] надзвычайнае становішча і падпісаў загад аб народным апалчэньні зь мясцовых жыхароў і расейскіх дабравольцаў. Адбываюцца баі паміж паліцыяй і гвардзейцамі і бяндэрскімі апалчэнцамі. [[9 красавіка]] на дапамогу малдаўскім паліцэйскім і валанцёрам накіраваныя часьці рэгулярнай арміі [[Малдова|Малдовы]]. Да сярэдзіны траўня вайна прыняла пазыцыйны характэр. З абoдвух бакоў выкарыстоўвался цяжкая артылерыя і бронетэхніка.
Радок 28:
[[2 ліпеня]] малдаўскі бок зноў абстраляў [[Дубасары]], зьявіліся забітыя і параненыя. У выніку ўдару была разбураная сістэма кіраваньня турбінамі на ГЭС, што прывяло да рэзкага ўздыму вады, які пагражаў экалягічнай катастрофай абодвум берагам. У адказ у ноч з [[2 ліпеня|2]] на [[3 ліпеня]] прыднястроўская артылерыя нанесла самы моцны ўдар за ўвесь час вайны сіламі васьмі дывізіёнаў і шасці мінаметных батарэй. Ён прывеў да шматлікіх ахвяраў з малдаўскага боку і дэмаралізацыі малдаўскай арміі, якая ўбачыла, што няма ніякіх прызнакаў аслабленьня сілаў прыднястроўцаў.
У пачатку ліпеня было дасягнута пагадненьне аб замірэньні. [[21 чэрвеня]] паміж прэзыдэнтамі [[Расея|Расеі]] [[Барыс Ельцын|Б.
== Постканфліктны пэрыяд ==
Пасьля вайны працягваюцца перамовы аб статусе рэспублікі, якая дэ-факта зьяўляецца незалежнай. Праведзены выбары прэзыдэнта і парлямэнту, прынятая канстытуцыя. Паступова адрадзілася эканоміка. [[17 верасьня]] [[2006]] году ў [[Прыднястроўе|Прыднястроўі]] быў праведзены рэфэрэндум, на якім, згодна з афіцыйнымі зьвесткамі Цэнтарвыбаркаму ПМР, 97,1% удзельнікаў рэфэрэндуму прагаласавалі за незалежнасьць з далучэньнем у будучыні да [[Расея|Расеі]], 2,3%
{{Халодная вайна}}
[[Катэгорыя:Гісторыя Малдовы]]
|