Рэвізор (камэдыя)
«Рэвізор» (па-расейску: Ревизор) — сатырычная п’еса расейскага пісьменьніка і драматурга ўкраінскага паходжаньня Мікалая Гогаля, апублікаваная ў 1836 і выпраўленая да выданьня 1842 году. Заснаваная на сюжэце, падказаным Гогалю Аляксандрам Пушкіным, п’еса зьяўляецца ўзорам жанру камэдыі памылак, паказваючы людзкую хцівасьць, неадукаванасьць і суцэльную разбэшчанасьць чыноўніцтва царскай Расеі.
| Рэвізор | |
| па-расейску: Ревизор | |
.jpg) Вокладка першага выданьня «Рэвізора» | |
| Жанр: | камэдыя |
|---|---|
| Аўтар: | Мікалай Гогаль |
| Мова арыгіналу: | расейская |
| Публікацыя: | 1836 |
| Пераклад на беларускую: | Кандрат Крапіва |
 Вікікрыніцы зьмяшчаюць поўны тэкст гэтага твору | |
Гісторыя стварэньня
рэдагавацьРаботу над п’есай Гогаль пачаў увосень 1835. Традыцыйна лічыцца, што сюжэт быў падказаны яму А. С. Пушкіным. Пацьвярджэньнем гэтаму служаць успаміны расейскага пісьменьніка Ўладзімера Салагуба: «Пушкін пазнаёміўся з Гогалем і распавёў яму пра выпадак, які адбыўся ў г. Усьцюжне Наўгародзкай губэрні — пра якогасьці праезджага гаспадына, які выдаў сябе за чыноўніка міністэрства і абабраў усіх гарадзкіх жыхароў».
Таксама ёсьць меркаваньне, што ён узыходзіць да апавяданьняў пра камандзіроўку Паўла Сьвіньіна ў Бэсарабію ў 1815[1][2].
Вядома, што падчас работы над п’есай Гогаль неаднаразова пісаў Аляксандру Пушкіну аб хадзе яе напісаньня, часам жадаючы яе кінуць, але Пушкін настойліва прасіў яго не прыпыняць работу над «Рэвізорам».
У студзені 1836 Гогаль чытаў камэдыю на вечары ў Васілія Жукоўскага ў прысутнасьці вялікай групы літаратараў, сярод якіх былі Аляксандар Пушкін, Пётр Вяземскі і многія іншыя. Тургенеў узгадваў аб гэтым вечары:
читал Гоголь превосходно…, поразил меня чрезвычайной простотой и сдержанностью манеры, какой-то важной и в то же время наивной искренностью, которой словно и дела нет — есть ли тут слушатели и что они думают. Казалось, Гоголь только и заботился о том, как бы вникнуть в предмет, для него самого новый, и как бы вернее передать собственное впечатление. Эффект выходил необычайный[3].
Меркаваньні слухачоў наконт новай п’есы былі розныя. Гэта быў час станаўленьня рэалізму ў мастацтве, і прыхільнікі старых тэатральных традыцыяў высокага «прыгожага» відовішча абвінавачвалі п’есу ў «натуралізме».
Вядома, што Пушкін і Жукоўскі былі ў поўным захапленьні. Але многія іншыя ня ўбачылі ці не пажадалі ўбачыць за клясычнай шырмай тыповага сюжэта «камэдыі памылак» грамадзянскі фарс, у якім за павятовым гарадком абазначаная ўся Расея.
Впоследствии он (Барон Розен) гордился тем, что когда Гоголь, на вечере у Жуковского, в первый раз прочел своего «Ревизора», он один из всех присутствовавших не показал автору ни малейшего одобрения и даже ни разу не улыбнулся, и сожалел о Пушкине, который увлекся этим оскорбительным для искусства фарсом и во всё время чтения катался от смеха.
В мнении о «Ревизоре» два драматических писателя-врага, Кукольник и Розен, всегда иронически посматривавшие друг на друга и ни в чём не сходившиеся, сошлись совершенно.[4]
— И. И. Панаев. «Литературные воспоминания»
Сам Гогаль так адзываўся наконт сваёй работы:
В «Ревизоре» я решился собрать в одну кучу всё дурное в России, какое я тогда знал, все несправедливости, какие делаются в тех местах и в тех случаях, где больше всего требуется от человека справедливости, и за одним разом посмеяться над всем.[5]
Сцэнічны лёс п’есы склаўся не адразу. Дамагчыся дазволу на пастаноўку ўдалося толькі пасьля таго, як Жукоўскі здолеў пераканаць імпэртара асабіста, што «ў камэдыі няма нічога ненадзейнага, што гэта толькі вясёлая насьмешка над благімі правінцыяльнымі чыноўнікамі», п’еса была дапушчаная да пастаноўкі.
Другая рэдакцыя п’есы адносіцца да 1842 году.
Дзейныя асобы
рэдагаваць- Антон Антонавіч Сквозьнік-Дмуханоўскі, гараднічы
- Ганна Андрэеўна, ягоная жонка
- Мар’я Антонаўна, ягоная дачка
- Лука Лукашовіч Хлопаў, інспэктар школаў
- Жонка ягоная
- Амос Хведаравіч Ляпкін-Цяпкін, судзьдзя
- Арцём Піліпавіч Земляніка, апякун богугодных установаў
- Іван Кузьмовііч Шпёкін, паштмайстар
- Пётра Іванавіч Добчынскі, Пётра Іванавіч Бобчынскі — гарадзкія дамаўласьнікі
- Іван Аляксандравіч Хлестакоў, чыноўнік ізь Пецярбургу
- Восіп, ягоны служкаа
- Хрысьціян Іванавіч Гібнэр, паветавы лекар
- Хведар Андрэевіч Люлюкоў, Іван Лазаравіч Растакоўскі, Сьцяпан Іванавіч Каробкін — адстаўныя чыноўнікі, паважаныя асобы ў горадзе
- Сьцяпан Ільлёвіч Ухавёртаў, паліцыйны прыстаў
- Сьвістуноў, Пугаўкін, Дзяржыморда — паліцыянты
- Абдулін, купец
- Хаўроньня Пётраўна Паплешына, сьлесарыха
- Жонка унтэр-афіцэра
- Міхалка, служка гараднічага
- Служка заезду
- Госьці, купцы, мяшчане, просьбіты.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ «Ревизор» в оценке современников ссылка от 1 ноября 2008 (рас.)
- ^ В. Гиппиус, «Литературное общение Гоголя с Пушкиным». Ученые записки Пермского государственного университета, отдел общественных наук, вып. 2, 1931, стр. 63—77 ссылка от 1 ноября 2008 (рас.)
- ^ Николай Васильевич Гоголь (рас.)
- ^ Страсти по «Ревизору» (рас.)
- ^ «Ревизор» — сатира на крепостническую Русь. ссылка от 1 ноября 2008 (рас.)
Літаратура
рэдагаваць- Д. Л. Тальников. Новая ревизия «Ревизора»: опыт литературно-сценического изучения театральной постановки. М.-Л., Госиздат, 1927. (рас.)
- Ю. В. Манн. Комедия Гоголя «Ревизор». М.: Худож. лит., 1966 (рас.)
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Беларускі пераклад Антона Адамовіча
- Ревизор у бібліятэцы Максіма Машкова (рас.)