Піраміда Хеопса

Піраміда Хеопса (па-арабску: هرم هيوس‎) (Хуфу), Вялікая піраміда Гізы — найбуйнейшая з эгіпецкіх пірамід, помнік архітэктурнага мастацтва Старажытнага Эгіпту; адзіны з «Сямі цудаў свету», які захаваўся да нашых дзён, і самы старажытны з іх: яго ўзрост ацэньваецца прыкладна ў 4500 гадоў.

Разьмешчаныя на плято Гіза ў ваколіцах эгіпецкай сталіцы і дэльты Нілу; самая паўночная з трох вялікіх пірамід плато, якія носяць імёны трох фараонаў Старажытнага царства, меркаваных заказчыкаў будаўніцтва, — Хеопса, Хефрэна (Хафры) і Мікерына (Менкаўры). Гэтыя піраміды былі збудаваныя ў ваколіцах гарадоў Мемфіса (сталіцы Старажытнага царства) і Геліяполя за тысячагодзьдзі да заснаваньня Каіра. На працягу больш за тры тысячы гадоў (да ўзьвядзеньня сабора ў Лінкольне, Ангельшчыня, каля 1300 году) Вялікая піраміда зьяўлялася самай высокай пабудовай на Зямлі. З 1979 году, як і многія іншыя піраміды комплексу «Мэмфіс і яго некропалі - раён пірамід ад Гізы да Дахшура», зьяўляецца часткай Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО.

Архітэктарам Вялікай піраміды лічыцца Хеміўн, візыр і пляменьнік Хеопса. Ён таксама насіў тытул «кіраўніка ўсім будоўлямі фараона». Мяркуецца, што будаўніцтва, працягвалася двадцаць гадоў (у час вынясеньня Хеопса), скончылася каля 2540 году да н. э.Такая дата была апублікаваная з выкарыстаньнем астранамічнага мэтаду Кэйт Спэнс (унівэрсытэт у Кембрыджы). Нягледзячы на гэта, гэты мэтад і атрыманыя зь яго падтрымкай даты падвергліся крытыцы шматлікіх эгіптолагаў. Даты згодна зь іншымі мэтадамі датыроўкі: 2720 да н. э. (Стывэн Хак, унівэрсытэт Небчыласяраска), 2577 г. н. э. (Джуан Антоніо Бельмонт, унівэрсытэт астрафізыкаў у Канарысе) і 2708 да н. э. (Поллукс, унівэрсытэт Баўмана). Радыёвуглеродны мэтад дазваляе дыягназаваць ад 2680 да н. э. да 2850 да н. э. Для гэтага ўсталёўваецца «дні родаў» піраміды няма ніякіх сур’ёзных падцьвержаньняў, так, як эгіптолагі ня могуць сачыць калі менавіта пачалося будаўніцтва.

Першыя згадкі піраміды

Загадкай застаецца поўная адсутнасьць узгадак пірамід у эгіпецкіх папірусах. Першыя апісаньні сустракаюцца з грэцкай гісторыяй Герадоты (V стагодзьдзе да н. Э.) І ў старажытных арабскіх легендах . узьведзена яна была пры фараоне-дэспоце па імені Хеопс (грэц. Koufou), пракіраваўшага 50 гадоў. На будоўлі піраміды было занята 100 тысячаў. чал. на працягу дваццаці гадоў , и што піраміда — у гонар Хеопса, але не яго магіла.

Існыя мэтады датаваньня часу пачатку будаўніцтва піраміды дзеляцца на гістарычныя, астранамічныя і радыёвугляродныя. У Эгіпце афіцыйна ўстаноўлена (2009) і сьвяткуецца дата пачатку будаўніцтва піраміды Хеопса — 23 жніўня 2560 году да н.э. Такая дата атрымана з выкарыстаньнем астранамічнага мэтаду Кэйт Спэнс (унівэрсытэт у Кембрыджы). Аднак гэты мэтад і атрыманыя зь яго дапамогай даты падвяргаліся крытыцы многіх эгіптолягаў. Даты паводле іншых мэтадаў датаваньня: 2720 да н.э. (Стывэн Хак, Унівэрсытэт Нэбраска), 2577 да н. э. (Джуан Антоніа Бельмонтэ, унівэрсытэт астрафізыкі ў Канарысе) і 2708 да н. э. (Поллукс, унівэрсытэт Баўмана). Радыёвуглеродным мэтад дае дыяпазон ад 2680 да н.э. да 2850 да н. э. таму ўстаноўленаму «дню нараджэння» піраміды няма ніякіх сур’ёзных пацьверджаньняў, бо эгіптолагі ня могуць сысьціся ў тым, у якім менавіта годзе пачалося будаўніцтва.У 2020 годзе ў Шатляндыі былі выяўленыяастаткі якія лічыліся згубленымі ўзорамі кедравай дошчачкі, вынятай з да гэтага запячатанай вэнтшахты камэры царыцы інжынэрам Дыксанам, што з новай сілай падняло пытаньні датыроўкі будаўніцтва піраміды Хеопса, так як іх радыёвуглеродным аналіз даў даты парадку 3341-3094 да н. э., гэта значыць амаль на 500 гадоў старэй афіцыйна прынятай лічбы

Вонкавы выгляд

Так выглядае піраміда Хеопса на цяперашні час.

Піраміда складаецца з блёкаў вапняка і граніту. Яна была пабудавана на натуральным вапняковым ўзгорку. Пасьля таго, як піраміда пазбавілася некалькіх слаёў абліцоўкі, гэты пагорак часткова праглядаецца на ўсходняй, паўночнай і паўднёвай баках піраміды. Нягледзячы на тое, што піраміда Хеопса — самая высокая і самая аб’ёмная з усіх эгіпецкіх пірамід, усё ж фараон Снофру пабудаваў піраміды ў Мейдуме і ў Дахшурэ (ламаная Піраміда і ружовая піраміда), агульная маса якіх ацэньваецца ў 8,4 млн т. Першапачаткова піраміда была абліцаваная больш цьвёрдым, чым асноўныя блёкі, белым вапняком. Верх піраміды вянчаў пазалочаны камень. Абліцоўваньне зьзяла на сонцы персікавым колерам, нібы "зіхатлівы цуд, якому сам бог Сонца Ра, здавалася, аддаў усе свае прамяні". У 1168 годзе арабы разрабавалі і спалілі Каір. Жыхары Каіра зьнялі абліцоўваньне зь піраміды для таго, каб будаваць новыя дамы.

Статычныя зьвесткі

Вышыня (у цяперашні час): 137 м Вышыня (першапачаткова): 146,м
Кут нахілу бакавой грані (у цяперашні час): 51°50'
Даўжыня бакавой рабрыны (першапачаткова): 230,33 м (па падліках) або каля 440 каралеўскіх локцяў Даўжыня бакавой рабрыны (у цяперашні час): каля 225 м
Даўжыня бакоў падставы піраміды: поўдзень-230,454 м; поўнач-230,253 м; захад-230,357 м; Усход-230,394 м
Плошча падставы (першапачаткова): 180000 м2 (5,3 га) Плошча бакавой паверхні піраміды (першапачаткова): да 85 500 м2 Перымэтр падставы: 922 м
Агульны аб’ём піраміды без выліку паражнін ўнутры піраміды (першапачаткова): унутр 2,58 млн м3
Агульны аб’ём піраміды за вылікам усіх вядомых паражнін (першапачаткова): 2,50 млн м3
Сярэдні аб’ём вапняковых блёкаў: 1,147 м3 Сярэдняя маса Вапняковых блёкаў: 2,5 т Самы цяжкі гранітны блёк: каля 35 т; разьмешчаны над уваходам у»Камэру цара" Колькасьць блёкаў асераднёнага аб’ёму не перавышае 1, 65 млн (2, 50 млн м3-0, 6 млн м3 скальнага падставы ўнутры піраміды = 1, 8 млн м3/1, 147 м3 =1,65 млн блёкаў названага аб’ёму фізычна можа зьмясьціцца ў пірамідзе, без уліку аб’ёму раствора ў межблочных швах); аднясеньне да 20-гадовага тэрміну будаўніцтва × 300 рабочых дзён у годзе × 10 працоўных гадзін у дзень × 60 хвілін у гадзіне прыводзіць да хуткасьці кладкі (і дастаўкі да месца будаўніцтва) — каля блёка ў дзьве хвіліны.
Па падліках, агульная маса піраміды (першапачаткова) — каля 6,7 млн т (зыходзячы з аб’ёму піраміды 2,5 млн м3 і шчыльнасьці вапняка 2,7 т/м3); больш дбайныя падлікі масы даюць 5,5 млн т вапняка, 8 тыс.т граніту і 0,5 млн т будаўнічага раствора (гіпс з вапнай).
Падстава піраміды спачывае на прыродным скальным ўзвышшы вышынёй у цэнтры каля 12-14 м і займае, па апошніх дадзеных, мінімум 23 % ад першапачатковага аб’ёму піраміды
Колькасьць слаёў (ярусаў) каменных блёкаў-210 (на момант пабудовы). У цяперашні час ярусаў-203.

Унутраная структура

Унутраная структура піраміды

Уваход у піраміду

Уваход у піраміду знаходзіцца на вышыні 15,63 м з паўночнага боку. Уваход ўтвараюць каменныя пліты, выкладзеныя ў выглядзе аркі, але гэта структура, якая была ўнутры піраміды — праўдзівы ўваход не захаваўся. Праўдзівы ўваход у піраміду, хутчэй за ўсё, быў зачынены каменнай коркі. Апісаньне такой коркі можна знайсьці ў Страбона, таксама аблічча яе можна ўявіць, зыходзячы з захаванай пліты, якая зачыняла верхні ўваход у ламаную піраміду Снофру, бацькі Хеопса. Сёньня турысты трапляюць унутр піраміды праз 17-мэтровы пралом, які зрабіў у 820 годзе Багдадзкі халіф Абдулах аль-Мамун на 10 м ніжэй. Ён спадзяваўся знайсьці там незьлічоныя скарбы фараона, але выявіў там толькі пласт пылу таўшчынёй у паў-локця.