Птушкі і гнёзды
„Пту́шкі і гнёзды“ — раман Янкі Брыля, упершыню выдадзены ў 1964 року.
| Птушкі і гнёзды | |
| Жанр: | раман |
|---|---|
| Аўтар: | Янка Брыль |
| Мова арыгіналу: | беларуская |
| Год напісаньня: | 1942—1944, 1962—1964 |
| Асобнае выданьне: | 1964 |
| Выдавецтва: | Беларусь |
| Колькасьць старонак: | 345 |
| Электронная вэрсія | |
Сюжэт рэдагаваць
Янка Брыль пачаў працу над раманам адразу па вяртаньні зь нямецкага палону (1942—1944), аднак здолеў завяршыць толькі пасьля вялікага перапынку, у 1962—1964 роках. У апісаньні вайны пісьменьнік ідзе сьледам Кузьмы Чорнага („Вялікі дзень“, „Пошукі будучыні“, „Млечны шлях“) і прадвяшчае трагічныя творы Васіля Быкава. Аднак праз асабістую трагедыю галоўнага героя пісьменьнік уздымае глыбейшую праблему — пошукаў і захаваньня беларусамі свайго гнязда, сваёй Радзімы. Радзіма — сюжэтна-кампазыцыйны й ідэйны цэнтар раману.
Галоўны герой раману — Алесь Руневіч з заходнебеларускай вёскі Пасынкі, прататыпам якога зьяўляецца сам аўтар. Алесь, як і Янка Брыль, служыў у польскім войску, а пасьля нападу нацысцкай Нямеччыны трапіў у палон. Перажываючы пагарду да свайго нацыянальнага ня толькі з боку немцаў, але й здраднікаў, Алесь надта балюча гэта ўспрымае. У ягонай душы расьце перакананасьць, што і шматпакутнаму беларускаму народу „нароўні з усімі дадзена права жыць сапраўдным жыцьцём“[1]. Як птушка да пакінутага гнязда, імкнецца герой да роднай Беларусі.
Моваю мастацкіх вобразаў аўтар паказвае, што няма благіх ці добрых народаў — але ў кожным народзе ёсьць людзі і нелюдзі. Нават у самых бесчалавечных абставінах людзі незалежна ад нацыянальнасьці застаюцца людзьмі, а нелюдзі ператвараюцца ў пачвараў[2]. Як адзначае беларускі літаратуразнаўца Дзьмітры Бугаёў, у рамане добра прасочана, як „звычайны фашызм, напачатку не такі ўжо для ўсіх страшны, набіраючы сілу, ператвараецца ў фашызм ваяўнічы, агрэсіўны і адкрыта бесчалавечны ня толькі ў дачыненьні да «ніжэйшых расаў», але і да ўсяго жывога, людзкага ва ўласным народзе“[3].
Сюжэт раману небагаты на зьнешняе дзеяньне; аўтара болей цікавіць унутраны стан героя, тыя зьмены, якія адбываюцца ў сьветацяме чалавека пад узьдзеяньнем рэчаіснасьці. Лірызм і паэтычнасьць у рамане арганічна спалучаюцца з тонкім псыхалягізмам (так званая „плыня сьвядомасьці“). Прачытаньне такога кшталту твораў патрабуе працы душы і роздуму[2].
З раману „Птушкі і гнёзды“ выйшла пазьнейшая проза Васіля Быкава, Вячаслава Адамчыка, Івана Пташнікава, Івана Чыгрынава, Генрыха Далідовіча й іншых пісьменьнікаў пра беларусаў, якія, падобна птушкам, „шукаюць гнёзды свае“[4].
Раман „Птушкі і гнёзды“ лічыцца адным з найлепшых антываенных твораў беларускай літаратуры XX стагодзьдзя[5].
Выданьні рэдагаваць
Раман „Птушкі і гнёзды“ шмат разоў перавыдаваўся, а таксама ўваходзіць ва ўсе зборы твораў і выбраныя творы Янка Брыля, якія выходзілі ў 1960-я, 1980-я і 1990-я рокі. Перакладзены на латыскую, нямецкую, расейскую, украінскую, чэскую мовы[5].
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Раман Я. Брыля „Птушкі і гнёзды“: праблематыка, жанрава-стылёвыя асаблівасьці. Наватарства пісьменьніка ў адлюстраваньні падзей вайны Студопедия Праверана 5 лютага 2021 г.
- ^ а б Увесь сьвет — адзін дом (па раману Янкі Брыля „Птушкі і гнёзды“) Кароткі зьмест Праверана 5 лютага 2021 г.
- ^ Птушкі і гнёзды, в сокращении. Краткое содержание На урок Праверана 5 лютага 2021 г.
- ^ Чалавек і Радзіма ў рамане Янкі Брыля „Птушкі і гнёзды“ Узнаем как Праверана 5 лютага 2021 г.
- ^ а б Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусі (2 сакавіка 2020) Працягваецца выданьне Збору твораў Янкі Брыля. Дом прэсы. Праверана 5 лютага 2021 г.
Вонкавыя спасылкі рэдагаваць
- Тэкст твору // Родныя вобразы