Прынцып супэрпазыцыі
Прынцып супэрпазыцыі — фізычны закон, які прымяняецца ў шматлікіх разьдзелах фізыкі. Для кожнага разьдзелу фізыкі фармулёўка прынцыпу супэрпазыцыі мае адмысловыя рысы. Найбольш шырока п. с. прымяняецца ў мэханіцы і электрастатыцы.
Прынцып супэрпазыцыі ў мэханіцы
рэдагавацьНайбольш агульная фармулёўка п. с. выглядае наступным чынам:
Вынікам узьдзеяньня на цела некалькіх сілаў ёсьць вэктарная сума гэтых сілаў.
Сьцьверджаньне можна выразіць формульна:
Прынцып супэрпазыцыі ў электрастатыцы
рэдагавацьПрынцып супэрпазыцыі палёў — напружанасьць у любым пункце электрастатычнага поля, якое створанае сыстэмай зарадаў, роўная гэамэтрычнай суме напружанасьцяў, якія створаныя кожным зарадам паасобку.
Сьцьверджаньне можна выразіць формульна:
Вопыты паказваюць, што калі стварыць электрычнае поле некалькімі зарадамі, то выніковую сілу ў некаторым пункце можна вымераць шляхам памяшчэньня туды пробнага зараду. Тады сіла, якая дзейнічае на пробны зарад ў гэтай кропцы, будзе роўная
.
Разьдзелім абедзьве часткі папярэдняе роўнасьці на :
Тады:
У выніку:
Апошняя суадносіна і адлюстроўвае прынцып супэрпазыцыі палёў.
П. с. палёў прымяняецца і для знаходжаньня напружанасьці выніковага поля сыстэмы з рознайменных зарадаў[1].
Прынцып супэрпазыцыі для рознайменных зарадаў
рэдагавацьПрыклад
рэдагавацьНяхай два кропкавыя зарады разьмешчаныя на адлегласьці адзін ад аднаго. Знойдзем напружанасьць поля, якое яны ствараюць, у пункце . Дзеля гэтага правядзём з кропкі вэктары. Вэктар будзе накіраваны ў напрамку ад дадатнага зараду , а вэктар будзе накіраваны ў напрамку да адмоўнага зараду . Па правілу паралелаграма пабудуем вэктар . У нас атрымаўся паралелаграм з вэктароў.
.
Для знаходжаньня модуля прыменім тэарэму косынусаў[2]:
Квантавая супэрпазыцыя
рэдагавацьВажная мэта квантавай мэханікі — вызначыць, як распаўсюджваецца і паводзіць сябе вызначаны тып хваляў. Хваля вызначае адпаведную функцыю хвалі, якую можна дасьледаваць з дапамогай раўнаньня Шродынгэра. У якасьці аднаго з пастулатаў квантавай мэханікі прымаецца прынцып супэрпазыцыі хва́левых функцый:
Калі і ёсьць хвалевыя функцыі, якія апісваюць якія-небудзь два станы часьцінкі, то ўсялякая іх лінейная камбінацыя з пастаяннымі каэфіцыентамі таксама зьяўляецца хвалевай функцыяй той жа часьцінкі, якая апісвае нейкі яе стан.[3]
Станы часьцінкі, падобныя называюцца нестацыянарнымі або супэрпазыцыйнымі[4].
З п. с. вынікае, што любая хвалевая функцыя можа быць раскладзеная ў суму ўласных функцый апэратара любой фізычнай велічыні (напрыклад, энэргіі). Пры гэтым квадраты модуляў каэфіцыентаў у раскладаньні хвалевай функцыі валодаюць сэнсам імавернасьцяў для згаданай велічыні прымаць значэньні [5].
Глядзіце таксама
рэдагавацьВонкавыя спасылкі
рэдагавацьПрынцып супэрпазыцыі — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Аксенович Л. А., Ракина Н. Н. Физика./Под ред. Н. Н. Ракиной. Издание 4-е исправл. — Минск: Дизайн ПРО, 2001. — с. 215 (рас.)
- ^ Аксенович Л. А., Ракина Н. Н. Физика./Под ред. Н. Н. Ракиной. Издание 4-е исправл. — Минск: Дизайн ПРО, 2001. — с. 215-216 (рас.)
- ^ Сивухин Д.В. Общий курс физики. Учеб. пособие: Для вузов. В 5 т. Т. V. Атомная и ядерная физика. — М.: Физматлит, 2002. — с. 115 (рас.)
- ^ Дж. Макомбер. Динамика спектроскопических переходов. — М.: Мир, 1979. — с. 68 (рас.)
- ^ О. И. Завьялов. Суперпозиции принцип. // Физика микромира. Маленькая энциклопедия. [Гл. ред. Д. В. Ширков]. — М.: «Советская энциклопедия», 1980.— с. 396-397 (рас.)