Новус
Новус[a] лічыцца нацыянальным відам спорту Латвіі. Паводле афіцыйнай гісторыі гульня зьявілася ў канцы дваццатых гадоў XX стагодзьдзя. Латыскія маракі ў Ангельшчыне бачылі падобную гульню — хутчэй за ўсё, гэта была адна з разнавіднасьцяў барнага більярду. Гульня прыйшлася па душы маракам, і яны прывезлі на радзіму эскізы, па якіх быў выраблены першы стол. Сваё трыюмфальнае шэсьце па краіне новус пачаткаў з партовых гарадоў.
З часам латышы адмовіліся ад ангельскіх лякал, і гульня набыла сучасны выгляд. Амаль адначасова з Латвіяй новус атрымаў распаўсюджваньне і ў суседняй Эстоніі, дзе доўгі час быў вядомы пад назвай карона. Сёньня гульня становіцца ўсё больш папулярнай у іншых краінах: Фінляндыі, Канадзе, Расеі, Ізраілі, ЗША, Украіне, Аўстраліі, Ангельшчыне і Нямеччыне. З 1993 году праводзяцца сусьветныя спаборніцтвы па новусу.
Новус ставіцца да групы більярдавых гульняў, аднак гуляць у яго прасьцей, ды і ўсталёўка гульнявых сталоў не патрабуе шмат месца. Камплект гульні складаецца з самога стала (1 м × 1 м), складаных ног-падставак, набору фішак і шайбаў двух колераў і двух кіяў. Усе часткі камплекта выкананыя на 100% з дрэва.
Гульнявы стол у форме квадрата паасобны на чатыры гульнявыя зоны, у якіх разьмяшчаюцца драўляныя фішкі двух колераў для кожнага гульца. Па кутах гульнявога стала знаходзяцца чатыры адтуліны (лузы). Задачай кожнага гульца зьяўляецца з дапамогай гульнявога кія і шайбы загнаць свае фішкі ў любую з чатырох кутніх кішэняў (луз). Удары па фішках вырабляюцца па чарзе. Пераможцам становіцца той, хто першым загнаў у лузы ўсе свае фішкі.
Новус камбінуе ў сабе такія навыкі гульца, якія ў іншых відах спорту або гульнях выяўляюцца толькі па асобнасьці. Дэвізам новуса зьяўляецца аб’яднаньне гульнёй такіх людзей, якія ў іншай сытуацыі выявіць сябе ня маюць магчымасьці. У новус могуць адначасова гуляць як два, так і чатыры ўдзельніка. Акрамя таго, гэты выдатны занятак ня толькі для гульцоў, але і для гледачоў.
Заснавальнікі дабрачыннай арганізацыі «Здароўе дзяцей бяз меж»[1] ня проста ўлучылі новус у праграму Балтыйскай Дзіцячай Алімпіяды, але і правялі першы ў Нямеччыне міжнародны турнір па гэтай гульні.
Заўвагі
рэдагаваць- ^ варта ўдакладніць назву па-беларуску