Набярэжныя Чаўны
Набярэ́жныя Чаўны́[3] (па-расейску: Набережные Челны), або Яр Чаллы (па-татарску: Yar çallı / Яр Чаллы) — места ў Расеі, у складзе Рэспублікі Татарстану. Насельніцтва на 2019 год — 533 907 чалавек (другое паводле колькасьці насельніцтва места Татарстану). Заснаванае ў 1626 годзе, мае статус места з 1930 году. Буйны прамысловы цэнтар.
| Набярэжныя Чаўны лац. Nabiarežnyja Čaŭny | |||||
| рас. Набережныя Челны | |||||
| |||||
| |||||
| Дата заснаваньня: | 1626 | ||||
| Горад з: | 1930 | ||||
| Былая назва: | Брэжнеў (19 лістапада 1982 — 6 студзеня 1988) | ||||
| Мясцовая назва: | Yar çallı / Яр Чаллы | ||||
| Краіна: | Расея | ||||
| Суб’ект фэдэрацыі: | Татарстан | ||||
| Кіраўнік: | Наіль Магдзееў[d][1] | ||||
| Плошча: | 171 км² | ||||
| Вышыня: | 100 м н. у. м. | ||||
| Насельніцтва (2019) | |||||
| колькасьць: | 533 907 чал.[2] | ||||
| шчыльнасьць: | 3122,26 чал./км² | ||||
| Часавы пас: | UTC+3 | ||||
| Тэлефонны код: | +7 8552 | ||||
| Паштовы індэкс: | 4238** | ||||
| Нумарны знак: | 16, 116 | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 55°43′0″ пн. ш. 52°22′0″ у. д. / 55.71667° пн. ш. 52.36667° у. д.Каардынаты: 55°43′0″ пн. ш. 52°22′0″ у. д. / 55.71667° пн. ш. 52.36667° у. д. | ||||
Набярэжныя Чаўны на мапе Расеі   Набярэжныя Чаўны | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||||
| http://nabchelny.ru | |||||
.svg)
.png)
Набярэжныя Чаўны знаходзяцца ў паўночна-ўсходняй частцы Рэспублікі Татарстан, на левым беразе ракі Камы, за 237 км на паўднёвы ўсход ад Казані.
Гісторыя
рэдагавацьУ 1626 годзе сяляне-расейцы зь Ялабугі заснавалі Чаўноўскі пачынак (цяпер у межах Набярэжных Чаўноў), а сам горад вырас з заснаванага крыху пазьней суседняга сяла Бярэжныя Чаўны.
У канцы XIX ст. сяло становіцца буйным цэнтрам хлебнага гандлю.
10 жніўня 1930 быў нададзены статус гораду. Хутка вырас пачынаючы з 1970-х гадоў, дзякуючы будаўніцтву Камскага аўтамабільнага заводу. У 1982-1988 гадох меў назву Брэжнеў (у гонар былога кіраўніка СССР Леаніда Брэжнева).
Прамысловасьць
рэдагавацьАб’ём прамысловай прадукцыі прадпрыемстваў гораду складае 20 % ад агульнага аб’ёму выпуску Татарстану. Асноўныя галіны — машынабудаваньне, электраэнэргетыка, будаўнічая індустрыя, перапрацоўчая прамысловасьць, харчовая прамысловасьць. Прадпрыемствы — ААТ «КамАЗ», АТ «Татэлектрамаш», «Кардонна-папяровы камбінат», АТ «Камгэсэнэргабуд», карпарацыя «РАССТАЛ», ААТ «ЗЯБ», Ніжнекамская ГЭС магутнасьцю 1248 Мвт, Набярэжначаўноўская ЦЭЦ, а таксама разьмешчаная непадалёк Заінская ГРЭС.
Асобы
рэдагаваць- Барыс Макараў (1915—1991) — сьпявак (тэнар), Заслужаны артыст БССР[4]
Славутасьці
рэдагаваць- Мячэт Таўба
- Саборны мячэт Джаміг (у стадыі будаўніцтва па стане на 2019 год)
- Сьвята-Ўзьнясенскі сабор
- Храм Сьвятых Касмы і Даміяна
- Музэй гісторыі гораду
- Помнік Уладзімеру Высоцкаму
Галерэя
рэдагаваць-
Мячэт Таўба -
Сьвята-Ўзьнясенскі сабор -
Храм Сьвятых Касмы і Даміяна -
Вытворчы корпус КамАЗу
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б http://nabchelny.ru/company/1
- ^ Численность населения муниципальных образований Республики Татарстанна начало 2019 года (рас.)
- ^ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15: Следавікі — Трыо. — 552 с. — ISBN 985-11-0251-2 С. 451
- ^ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 9: Кулібін — Малаіта. — 560 с. — ISBN 985-11-0155-9 С. 529