Білінгвізм

Білінгві́зм або двухмо́ўе (ад лац. bi «двойчы» і лац. lingua «мова») — папераменнае карыстаньне дзьвюма мовамі. Калі ва ўжытку знаходзяцца тры й больш моваў, прынята гаварыць пра шматмоўе або полілінгвізм.

Білінгвізм як складаная зьява дасьледуецца ў розных аспэктах, зь якіх асноўныя: псыхалягічны, пэдагагічны, сацыялінгвістычны. Псыхалягічны аспэкт двухмоўя зьвязаны з асаблівасьцямі псыхалягічнага складу індывіда, зь яго разумовымі здольнасьцямі, эмацыянальнай прыстасаванасьцю, з праблемай пераключэньня з аднаго моўнага коду на другі. Пэдагагічны бок білінгвізму закранае розныя аспэкты навучаньня другой мовы, у тым ліку і ўплыў адной мовы на працэс засваеньня другой. Сацыялінгвістычны аспэкт двухмоўя ахоплівае кола пытаньняў, зьвязаных з вывучэньнем адносінаў «білінгвізм — грамадзтва», такіх як: сфэра выкарыстаньня першай і другой мовы; ступень авалодваньня мовамі; разьмеркаваньне камунікацыйных функцыяў паміж мовамі; кантынгент ахопленых двухмоўем чальцоў соцыюму і шырыня выкарыстаньня другой мовы, сьвядомае ўмяшаньне грамадзтва ў моўныя працэсы і г. д.

Пры фармаваньні двухмоўя з блізкароднасных моваў, і пры нізкай моўнай кампэтэнтнасьці білінгва (носьбіта дзьвюх моваў), можа ўзьнікаць моўная інтэрфэрэнцыя.

Чыньнікі

• пражываньне ў дзяржаве, дзе родная мова ня ёсьць дамінантай;
• зацікаўленасьць у замежнай мове;
• неабходнасьць засвоіць другую мову дзеля справы, збору зьвестак або забавы;
• навучаньне ў замежнай мове;
• перасяленьне ў краіну, дзе мясцовая мова шануецца ня больш за родную;
• выхаваньне за мяжой у грамадзе з роднаю моваю;
• пражываньне ў памежжы аднолькава шанаваных моваў;
• ужываньне бацькамі розных моваў або мовы адрознай ад мовы грамады;
• частыя ўзаеміны ў грамадзе на розных мовах пры аднолькавай іх шанаванасьці;
• засваеньне другой мовы адным з бацькоў;
• вывучэньне мовы тэкстаў, шанаваных у сваім веравызнаньні;
• шлюб з асобаю, у сям’і якой родная мова не ўжываецца.

Глядзіце таксама

• Шматмоўнае ўспрыманьне