Лягер НКУС №168
Ля́гер № 168 — адзін зь лягероў НКУС, які знаходзіўся ў Масюкоўшчыне. Зьяўляўся часткай лягернай сыстэмы для ваеннапалонных армій гітлераўскай кааліцыі і інтэрнаваных грамадзянаў Нямеччыны. Заснаваны летам 1944 р. на месцы былога лягеру савецкіх ваеннапалонных. Першымі зьняволенымі лягеру былі ваеннапалонныя Вэрмахту, якіх узялі ў палон пад Менскам. Пасьля гэтага лягер актыўна папаўняўся новымі партыямі ваеннапалонных.
Пастановай Дзяржкамітэту абароны ад 3 лютага 1945 і загадам НКУС СССР Лаўрэнція Берыі ад 6 лютага 1945 было прадпісана вывозіць працаздольнае насельніцтва савецкай акупацыйнай зоны Нямеччыны ў СССР для прымусовай працы па аднаўленьні савецкай эканомікі. Так лягер № 168 стаў папаўняцца цывільнымі асобамі.
У 1945 року ў лягеры № 168 памерла 237 палонных. Памерлых хавалі на ўскраіне лягеру. На красавік 1946 агулам у лягеры знаходзілася 22 594 чалавекі[1].
Палонныя й інтэрнаваныя выкарыстоўваліся пры адбудове і пабудове такіх аб’ектаў, як МАЗ і МТЗ (7500 чалавек), завод імя Кірава (1200 чалавек), Тэатар опэры і балету (1500 чалавек), Акадэмія навук (800 чалавек[2]), завод імя Вавілава, часткова цяперашні праспэкт Незалежнасьці[3][4], Асмалоўка.
Рэпатрыяцыя пачалася ў 1947 року. Немцам ды іншым інтэрнаваным, якія вярталіся на радзіму, плацілі грошы за выкананую справу, але яны ня мелі права вывозіць грошы за тэрыторыю СССР і мусілі іх «атаварыць» на месцы[3][5]. Апошнімі пакінулі лягер у канцы верасьня 1955 року асуджаныя за вайсковыя злачынствы, якіх памілаваў урад СССР. Могілкі ваеннапалонных і інтэрнаваных у Масюкоўшчыне былі зьнішчаныя, як і іншыя 77 такіх могілак на Беларусі[3][5]. Частка пахаваньняў перанесена стуль на зборныя могілкі ў ХХІ стагодзьдзі.
Глядзіце таксама
рэдагавацьКрыніцы
рэдагаваць- ^ НАРБ, 4-29-331, л. 35 цыт. паводле: О. И. Усачёв. Лагерь военнопленных и мемориал в Масюковщине ч. 3 // Минск старый и новый
- ^ А. В. Шарков 2004. С. 396.
- ^ а б в В. Черкасова. ЗАЛОЖНИКИ ВОЙНЫ. После окончания боев ими остаются военнопленные // Белгазета. — 17.09.2001. — № № 36 (302).
- ^ А. В. Шарков 2004. С. 375.
- ^ а б О. И. Усачёв. (14.06.2013) Лагерь военнопленных и мемориал в Масюковщине ч. 3 (рас.) Великая Отечественная война 1941–1945 гг.. Минск старый и новый. Праверана 16 лістапада 2019 г.
Літаратура
рэдагаваць- Содержание и трудовое использование немецких военнопленных и интернированных на территории Беларуси (1944—1951 гг.) // Советские и немецкие военнопленные в годы Второй мировой войны / Составители: В. Селеменев, Ю. Зверев (Республика Беларусь), К.-Д. Мюллер, А. Харитонов (Германия). — Дрезден — Минск: 2004. — ISBN 3-934382-12-6