Лаўрэнці Фаміч Цанава (прозьвішча да 1938 году — Джанджгава (Джанджава); жнівень 1900, в. Нахунова, Кутаіская губэрня — 12 кастрычніка 1955, Бутырская вязьніца). Супрацоўнік савецкіх карных органаў, генэрал-лейтэнант. Наркам унутраных справаў НКУС БССР.

Лаўрэнці Фаміч Цанава (Джанджгава)
па-грузінску: ლავრენტი ცანავა (ჯანჯღავა)
Народны камісар унутраных справаў БССР
17 сьнежня 1938 — 26 лютага 1941
Папярэднік: Аляксей Наседкін
Народны камісар (пасьля вайны — міністар) Дзяржаўнай бясьпекі БССР
26 лютага 1941 — 31 ліпеня 1941, 7 траўня 1943 — 29 кастрычніка 1951 — 29 кастрычніка 1951
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся: жнівень 1900
в. Нахунова, Кутаіская губэрня, Расейская імпэрыя
Памёр: 12 кастрычніка 1955 (55 гадоў)
Бутырская вязьніца, Масква, СССР
Партыя: РКП(б)
Адукацыя:
Узнагароды:
Ордэн Леніна
Ордэн Леніна
Ордэн Леніна
Ордэн Леніна
Ордэн Леніна
Ордэн Леніна
Ордэн Леніна
Ордэн Леніна
Ордэн Чырвонага Сьцягу
Ордэн Чырвонага Сьцягу
Ордэн Чырвонага Сьцягу
Ордэн Чырвонага Сьцягу
Ордэн Чырвонага Сьцягу
Ордэн Чырвонага Сьцягу
Ордэн Чырвонага Сьцягу
Ордэн Чырвонага Сьцягу
Ордэн Чырвонага Сьцягу
Ордэн Чырвонага Сьцягу
Ордэн Чырвонага Сьцягу
Ордэн Чырвонага Сьцягу
Ордэн Кутузава 1 ступені
Ордэн Кутузава 1 ступені
Ордэн Кутузава 1 ступені
Ордэн Кутузава 1 ступені
Ордэн Суворава 1 ступені
Ордэн Суворава 1 ступені
Ордэн Крыж Грунвальду 3 клясы
Ордэн Крыж Грунвальду 3 клясы
Адзнака «Заслужаны супрацоўнік НКУС»
Адзнака «Заслужаны супрацоўнік НКУС»

Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцяга Грузінскай ССР,
Ордэн Рэспублікі (Тува),
2 савецкія мэдалі,
3 польскія мэдалі

Прозьвішча Джанджгава ў 1938 годзе зьмяніў на Цанава па просьбе Берыі.

Біяграфія

рэдагаваць

Нарадзіўся ў грузінскай сялянскай сям’і. Навучаўся ў Тыфлісе ў гімназіі. У 1919 годзе навуку кінуў, пасьля скончыў вечаровыя агульнаадукацыйныя курсы.

На партыйнай рабоце

рэдагаваць

У РКП(б) са жніўня 1920 году. У лютым 1921 году заснаваў у родным сяле паўстанцкія атрады. У 1922 годзе выключаны з РКП(б) па абвінавачаньні ў выкраданьні нявесты. Дэпутат Вярхоўнага Савету СССР 1—3 скліканьняў.

У органах АГКП: нач. палітбюро Сянацкага павету сакавік 1921 — люты 1922; нач. палітбюро Надзвычайнага Камітэту (ЧК) Ціянецкага павету люты 1922 — травень 1922; нач. палітбюро Надзвычайнага Камітэту (ЧК) Целаўскага павету травень 1922 — сакавік 1923; нач. палітбюро Надзвычайнага Камітэту (ЧК) Барчалінскага павету сакавік 1923 — сьнежань 1923; нам. нач. УГРО Тыфліскага гарвыканкаму студзень 1924 — красавік 1925; нач. палітбюро Надзвычайнага Камітэту (ЧК) Паційскага павету красавік 1925 — сакавік 1926; пам. пракурора Грузінскай ССР па Ўсходняй Грузіі сакавік 1926 — сьнежань 1928; супрацоўнік Асобнага атраду 1 Грузынскай дывізіі люты 1929 — травень 1929; нач. палітбюро Надзвычайнага Камітэту (ЧК) Шарапанскага павету травень 1929 — чэрвень 1929; нач. Чыатурскага райадз. ГПУ чэрвень 1929 — сьнежань 1930; супрацоўнік ГПУ ГрузССР сьнежань 1930 — 1932; нач. 1-га аддз. ГПУ ГрузССР 1932 — люты 1933.

Намесьнік упаўнаважанага Наркамату саўгасаў ЗСФСР у Грузіі люты 1933 — сакавік 1933; нам. старшыні праўленьня Цеваўшыры (Спажыўсаюз Грузіі) сакавік 1933—1933; нам. дырэктара Лімантрэста 1933 — люты 1934; нам. нач. Субтрапічнага упр. Наркамату земляробства ЗСФСР 1934 — студзень 1935; нам.кір. Самтрэстам, нач. вінаграднага кір. студзень 1935 — сакавік 1935; 1 сакратар Паційскага гаркаму КП(б) Грузіі сакавік 1935 — сакавік 1937; 1 сакратар Цхакаеўскага райканкаму КП(б) Грузіі сакавік 1937 — ліпень 1937; 1 нам. наркама земляробства ГрузССР 20 ліпеня 1937 — кастрычнік 1937; нач. Калхідбуду кастрычнік 1937 — сьнежань 1938.

У органах НКУС-МДБ

рэдагаваць
  • Наркам ўнутраных справаў БССР (17 сьнежня 1938 — 26 лютага 1941). 21 сьнежня 1938 году падпісаў свой першы загад «Аб забароне гаррайаддзелам і райаддзяленьням УНКУС БССР па Менскай вобласьці самастойна спыняць сьледчыя справы, вызваляць арыштаваных і перадаваць справы ў пракуратуры і суды», якім перадаў такія паўнамоцтвы начальніку абласной управы і абавязаў выносіць абвінаваўчае заключэньне толькі па зацьвярджэньні «з подпісам маім або маіх памочнікаў»[1].
  • Наркам ДБ БССР 26 лютага 1941 — 31 ліпеня 1941
  • Нач. Асобнага Атраду (АА) НКУС Заходняга фронту 19 ліпеня 1941 — 21 кастрычніка 1941

У гэты час цяжка паранены і кантужаны на Заходнім фронце.

  • Нам. нач. кір. АА НКУС СССР 21 кастрычніка 1941 — 19 красавіка 1943
  • Нач. АА НКУС Заходняга фронту 10 студзеня 1942 — 6 сакавіка 1943
  • Нач. АА НКУС Цэнтральнага фронту 6 сакавіка 1943 — 7 траўня 1943
  • Наркам-міністар Дзяржбясьпекі (ДБ) БССР 7 траўня 1943 — 29 кастрычніка 1951
  • нам. нач. Цэнтральнага штабу партызанскага руху 1943—1945
  • упаўнаважаны НКУС СССР па 2 Беларускаму фронту 11 студзеня 1945 — 4 ліпеня 1945
  • Намесьнік міністра ДБ СССР 29 кастрычніка 1951 — 14 лютага 1952
  • Нач. 2-га гал. упр. МДБ СССР 6 лістапада 1951 — 15 лютага 1952

Зьняты з пасады за «важкія памылкі». Пастановай сакратарыяту ЦК ВКП(б) (АРт. 631/148г) у чэрвені 1952 быў зацьверджаны на пасадзе нач. галоўнай інспэкцыі МВД СССР, але ЦК Палітбюро яго не зацьвердзіў.

Арыштаваны 4 чэрвеня 1953 году па рашэньні Прэзыдыюма ЦК КПСС. Абвінавачаны ў саўдзеле ў забойстве Саламона Міхоэлса. Памёр пад час сьледзтва ў Бутырскай вязьніцы (па афіцыйнай вэрсіі скончыў жыцьцё самагубствам, «забіўшы сябе аб сьцяну камэры»).

Званьні НКУС

рэдагаваць
  • ст. маёр ДБ — 28 сьнежня 1938
  • камісар ДБ 3 ранга — 14 сакавіка 1940
  • генэрал-лейтэнат — 9 ліпеня 1945

Узнагароды

рэдагаваць
  • ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцяга Грузінскай ССР №105 — 1930
  • ордэн Леніна №5842 — 26.04.1940
  • Адзнака «Заслужаны супрацоўнік НКУС» — 28.05.1941
  • ордэн Рэспублікі (Тува) № 95 04.1942
  • ордэн Чырвонага Сьцягу № 402 1942
  • ордэн Чырвонага Сьцягу № 26342 12.04.1942
  • ордэн Чырвонага Сьцягу № 4221 20.09.1943
  • ордэн Суворава 1 ступені № 214 15.08.1944
  • ордэн Чырвонага Сьцягу № 1366 03.11.1944
  • ордэн Кутузава 1 ступені № 567 21.04.1945
  • ордэн Кутузава 1 ступені № 568 29.05.1945
  • ордэн Леніна № 51105 30.04.1946
  • ордэн Чырвонага Сьцягу № 969 28.10.1948 (за забойства Саламона Міхоэлса)
  • ордэн Леніна № 82167 30.12.1948
  • ордэн Леніна № 124924 12.08.1950
  • ордэн Чырвонага Сьцягу № 207 01.06.1951
  • ордэн Грунвальду 3 клясы (Польшча)
  • 2 савецкія мэдалі
  • 3 польскія мэдалі.
  • «Всенародная партизанская война в Белоруссии против фашистских захватчиков». Менск: Белгосиздат. Ч. 1. 1949; Ч. 2. 1951.
  1. ^ Эмануіл Іофе. Невядомы Цанава // Зьвязда : газэта. — 14 жніўня 2010. — № 158 (26766). — С. 4. — ISSN 1990-763x.

Вонкавыя спасылкі

рэдагаваць