Ігнат Жаба
Ігнат Жаба (Жабо), (па-польску: Ignacy Żaba (Żabo), па-летувіску: Ignas Žaba; нар. каля 1816 — пам. 1873, Павянец, Аланецкая губерня, Расейская імпэрыя) — каталіцкі сьвятар, асьветнік, удзельнік паўстаньня 1863—1864 гг. на тэрыторыі Ашмянскага павету.
Ігнат Жаба | |
| Ignacy Żaba | |
| Род дзейнасьці | каталіцкі сьвятар, асьветнік, паўстанец |
|---|---|
| Дата сьмерці | 1873 |
| Месца сьмерці | Павянец, Аланецкая губерня, Расейская імпэрыя |
| Занятак | рыма-каталіцкі ксёндз |
Жыцьцяпіс рэдагаваць
У 1855—1863 гадах пробашч Гальшанскай парафіі[1]. Адыграў важную ролю ў падрыхтоўцы паўстаньня 1863—1864 гг. на тэрыторыі Ашмянскага павету. У «маніфэстацыйны» пэрыяд падрыхтоўка праводзілася, як правіла, праз распаўсюджваньне агітацыйных улётак, антыўрадавых твораў, сьпеваў забароненых гімнаў і інш. Немалая заслуга ў гэтым належыць ксяндзу Ігнату Жабе[2]. У сваім касьцёле ў мястэчку Гальшаны Ашмянскага павету ён быў ініцыятарам сьпеваў будучага паўстанцкага гімна «Boże, coś Polskę(pl)» і сьвяткаваньня 31 ліпеня 1861 г. гадавіны яднаньня Каралеўства Польскага зь Вялікім Княствам Літоўскім, дзе «сам адпеў зь вялікай пышнасьцю»[3]. У далейшым Жаба стварыў школу для мясцовых дзяцей, якая пазьней расейскімі ўладамі была прызнана шкоднай і зачынена[4]. Падчас стварэньня школы зрабіў публічную прамову ў касьцёле супраць русіфікацыі, абвясьціў народу, які сабраўся ў касьцёле, што, не шкадуючы ні асабістых сілаў, ні грошаў, арганізуе ў сваім доме школу[5]. У гэтай школе дзеці вывучалі польскую мову й карысталіся падручнікамі без дзяржаўнай цэнзуры. 7 лютага 1863 году за публічны супраціў русіфікацыі быў арыштаваны, зьняволены ў былым кляштары дамініканаў у Вільні[6]. 4 чэрвеня за сваю дзейнасьць Жаба быў сасланы «адміністрацыйным парадкам» на жыхарства ў горад Павянец Аланецкай губэрні зь сэквестрам маёмасьці[7][8]. Жыў у Павянцы. Верагодна, ён атрымліваў грашовую дапамогу з краіны па просьбе духоўных уладаў. Трагічна памёр у 1873 г. у Павянцы (утапіўся ў рацэ).
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Паўстанне 1863—1864 гадоў у Ашмянах і Ашмянскім павеце // Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі: Ашмяны і Ашмянскі рэгіён : зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі; уклад. : А. А. Скеп’ян, А. Б. Доўнар; рэдкал. : А. А. Каваленя [і інш.]. — Мінск : Беларуская навука, 2015. — 497 с, с. 249.
- ^ Матвейчык Дз. Ч., Паўстанне 1863—1864 гадоў у Ашмянах і Ашмянскім павеце // Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі: Ашмяны і Ашмянскі рэгіён : зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі; уклад. : А. А. Скеп’ян, А. Б. Доўнар; рэдкал. : А. А. Каваленя [і інш.]. — Мінск : Беларуская навука, 2015. — 497 с, с. 124.
- ^ Матвейчык Дз. Ч., Паўстанне 1863—1864 гадоў у Ашмянах і Ашмянскім павеце // Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі: Ашмяны і Ашмянскі рэгіён : зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі; уклад. : А. А. Скеп’ян, А. Б. Доўнар; рэдкал. : А. А. Каваленя [і інш.]. — Мінск : Беларуская навука, 2015. — 497 с, с. 124—125.
- ^ Матвейчык Дз. Ч., Паўстанне 1863—1864 гадоў у Ашмянах і Ашмянскім павеце // Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі: Ашмяны і Ашмянскі рэгіён : зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі; уклад. : А. А. Скеп’ян, А. Б. Доўнар; рэдкал. : А. А. Каваленя [і інш.]. — Мінск : Беларуская навука, 2015. — 497 с, с. 125.
- ^ Paweł Franciszek Kubicki, Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i ojczyzny w latach 1861-1915 : materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych. Cz. 2, Dawna Litwa i Białoruś. T. 3, Za sprawę ojczyzny, kler świecki (P-Ż) i kler zakonny. — Sandomierz: Diec. Zakł. Graf.-Druk., 1936. — С. 495. — 791 с.
- ^ Paweł Franciszek Kubicki, Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i ojczyzny w latach 1861-1915 : materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych. Cz. 2, Dawna Litwa i Białoruś. T. 3, Za sprawę ojczyzny, kler świecki (P-Ż) i kler zakonny. — Sandomierz: Diec. Zakł. Graf.-Druk., 1936. — С. 496. — 791 с.
- ^ Матвейчык, Дз. Ч., Удзельнікі паўстання 1863―1864 гадоў: біяграфічны слоўнік: (паводле матэрыялаў Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі). — Мінск: Беларусь, 2016. — С. 215. — 734 с. — ISBN 978-985-01-1159-3
- ^ Paweł Franciszek Kubicki, Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i ojczyzny w latach 1861-1915 : materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych. Cz. 2, Dawna Litwa i Białoruś. T. 3, Za sprawę ojczyzny, kler świecki (P-Ż) i kler zakonny. — Sandomierz: Diec. Zakł. Graf.-Druk., 1936. — С. 497. — 791 с.