Ģ

літара пашыранай лацінкі, 11-ая літара латыскага альфабэту

Ģ, ģ (G з сэдзі́льлю, ґе; курсіў: Ģ ģ) — літара пашыранага лацінскага альфабэту, 11-ая літара латыскага альфабэту[1][2].

Літара лацінкі G з сэдзільлю
Ģģ
Выява
 Ě Ĝ Ğ Ġ Ģ Ĥ Ħ Ĩ Ī 
Зьвесткі
Тып пашыраная лацінская літара, альфабэтны;
Гук [ɟ], [g]
Назва ў Юнікодзе
latin capital letter g with cedilla
latin small letter g with cedilla
Юнікод Ģ: U+0122
ģ: U+0123
HTML Ģ‎: &#290, &#x122
ģ‎: &#291, &#x123
UTF-16 Ģ‎: 0x122
ģ‎: 0x123
URL-код Ģ: %C4%A2
ģ: %C4%A3
Разьвіцьцё
Іншае
Кірунак пісьма зьлева направа
усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога

Літара таксама выкарыстоўвалася ў лацінскім альфабэце саама сярэдзіны 1930-х гадоў[3].

Табліца з назвамі й вымаўленьнем літары Ģ у розных мовах Эўропы.

Мова Назва МФА[a]
Латыская ґе~ґье[4] [ˈɛ]~[ˈgʲjɛ]
Украінская ґе [ˈɛ]

Гісторыя

рэдагаваць

У 1848 годзе Ісраэль Альжыр апублікаваў ангельскую Біблію з вымаўленьнем некаторых назоўнікаў, выкарыстоўваючы літару Ģ, якая вымаўляецца як звонкі паднябенна-альвэалярны афрыкатны зычны [], напрыклад: g͏̧ĕlʹĭd, g͏̧y̆pʹsy[5].

Латыская мова

рэдагаваць

Літара (разам зь іншымі літарамі з сэдзільлю) была ўведзеная ў латыскі альфабэт у 1908 годзе камісіяй пад кіраўніцтвам К. Мюленбаха.

У 1919[6]—1921 гадох латыскі альфабэт быў стандартызаваны: ꞡ, ꞣ, ł, ꞥ, ꞧ былі замененыя на ģ, ķ, ņ, ŗ[7]. У выпадку літары g коска перагортваецца й ставіцца ў верхняй частцы літары. Гэтая коска першапачаткова мае форму сэдзілі.

Ģ супрацьпастаўляецца глухому «Ķ», які азначае гук [c][8]. Літара часта сустракаецца ў словах замежнага паходжаньня, асабліва ў запазычаньнях XVII стагодзьдзя й раней.

Украінская мова

рэдагаваць

Літара выкарыстоўваецца для лацінізацыі (ISO) украінскае мовы й пазначае літару Ґ і гук [g].

Цікавыя факты

рэдагаваць
  • У стандарце ISO 9 літара зьяўляецца афіцыйнай лацінскай трансьлітарацыяй кірылічнай літары Ӷ;
  • Пры адсутнасьці ў шрыфце сымбаля Ģ ён можа замяняцца літараспалучэньнем gj.
  1. ^ Гэты артыкул зьмяшчае фанэтычную транскрыпцыю ў Міжнародным фанэтычным альфабэце (МФА). Уводную інструкцыю па сымбалях МФА чытайце на Дапамога:МФА. Пра адрозьненьні між [ ], / / і ⟨ ⟩ чытайце ў МФА § Разьдзяляльнікі дужак і транскрыпцыі.
  1. ^ Unicode Character «Ģ» (U+0122) (анг.) Compart. Compart AG, Oak Brook, IL (2021). Праверана 23 сакавіка 2024 г.
  2. ^ § 1. Alfabēts (лат.). uzdevumi.lv. Праверана 23 сакавіка 2024 г.
  3. ^ Языки и письменность народов Севера / П. Н. Прокофьев. — М.-Л.: Гос. учебно-педагогическое изд-во, 1937. — Т. 1. — С. 129.
  4. ^ Latvian (latviešu valoda) (анг.). Omniglot.com. Праверана 23 сакавіка 2024 г.
  5. ^  Israel, Alger The pronouncing Bible // The Holy Bible, containing the Old and New Testaments translated out of the original tongues, and with the former translations diligently compared and revised. — Boston: 1848. (анг.)
  6. ^ Подробная информация о латышском (латвийском) языке (рас.) Праверана 2015-12-04 г.
  7. ^ Ulmanis J. Plāķis (1 février 1921) Rīkojums par ortogrāfijas reformu (лат.) Izglītības Ministrijas Mēnešraksts, № 2; № 239612, № DIVL418
  8. ^ languages-study Праверана 2015-12-03 г.

Вонкавыя спасылкі

рэдагаваць