Ģ
Ģ, ģ (G з сэдзі́льлю, ґе; курсіў: Ģ ģ) — літара пашыранага лацінскага альфабэту, 11-ая літара латыскага альфабэту[1][2].
| Літара лацінкі G з сэдзільлю | |
| Ģģ | |
| Выява | |
 | |
| ◄ Ě Ĝ Ğ Ġ Ģ Ĥ Ħ Ĩ Ī ► | |
| Зьвесткі | |
|---|---|
| Мова | латыская |
| Тып | пашыраная лацінская літара, альфабэтны; |
| Гук | [ɟ], [g] |
| Кадаваньне | |
| Назва ў Юнікодзе | latin capital letter g with cedilla latin small letter g with cedilla |
| Юнікод | Ģ: U+0122 ģ: U+0123 |
| HTML | Ģ: Ģ, Ģ
|
| UTF-16 | Ģ: 0x122 ģ: 0x123 |
| URL-код | Ģ: %C4%A2 ģ: %C4%A3 |
| Разьвіцьцё | |
| |
| Іншае | |
| Кірунак пісьма | зьлева направа |
| усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога | |
Літара таксама выкарыстоўвалася ў лацінскім альфабэце саама сярэдзіны 1930-х гадоў[3].
Назва рэдагаваць
Табліца з назвамі й вымаўленьнем літары Ģ у розных мовах Эўропы.
| Мова | Назва | МФА[a] |
|---|---|---|
| Латыская | ґе~ґье[4] | [ˈgʲɛ]~[ˈgʲjɛ] |
| Украінская | ґе | [ˈgʲɛ] |
Гісторыя рэдагаваць
У 1848 годзе Ісраэль Альжыр апублікаваў ангельскую Біблію з вымаўленьнем некаторых назоўнікаў, выкарыстоўваючы літару Ģ, якая вымаўляецца як звонкі паднябенна-альвэалярны афрыкатны зычны [dʒ], напрыклад: g͏̧ĕlʹĭd, g͏̧y̆pʹsy[5].
Латыская мова рэдагаваць
Літара (разам зь іншымі літарамі з сэдзільлю) была ўведзеная ў латыскі альфабэт у 1908 годзе камісіяй пад кіраўніцтвам К. Мюленбаха.
У 1919[6]—1921 гадох латыскі альфабэт быў стандартызаваны: ꞡ, ꞣ, ł, ꞥ, ꞧ былі замененыя на ģ, ķ, ņ, ŗ[7]. У выпадку літары g коска перагортваецца й ставіцца ў верхняй частцы літары. Гэтая коска першапачаткова мае форму сэдзілі.
Ģ супрацьпастаўляецца глухому «Ķ», які азначае гук [c][8]. Літара часта сустракаецца ў словах замежнага паходжаньня, асабліва ў запазычаньнях XVII стагодзьдзя й раней.
Украінская мова рэдагаваць
Літара выкарыстоўваецца для лацінізацыі (ISO) украінскае мовы й пазначае літару Ґ і гук [g].
Цікавыя факты рэдагаваць
Заўвагі рэдагаваць
- ^ Гэты артыкул зьмяшчае фанэтычную транскрыпцыю ў Міжнародным фанэтычным альфабэце (МФА). Уводную інструкцыю па сымбалях МФА чытайце на Дапамога:МФА. Пра адрозьненьні між [ ], / / і ⟨ ⟩ чытайце ў МФА § Разьдзяляльнікі дужак і транскрыпцыі.
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Unicode Character «Ģ» (U+0122) (анг.) Compart. Compart AG, Oak Brook, IL (2021). Праверана 23 сакавіка 2024 г.
- ^ § 1. Alfabēts (лат.). uzdevumi.lv. Праверана 23 сакавіка 2024 г.
- ^ Языки и письменность народов Севера / П. Н. Прокофьев. — М.-Л.: Гос. учебно-педагогическое изд-во, 1937. — Т. 1. — С. 129.
- ^ Latvian (latviešu valoda) (анг.). Omniglot.com. Праверана 23 сакавіка 2024 г.
- ^ Israel, Alger The pronouncing Bible // The Holy Bible, containing the Old and New Testaments translated out of the original tongues, and with the former translations diligently compared and revised. — Boston: 1848. (анг.)
- ^ Подробная информация о латышском (латвийском) языке (рас.) Праверана 2015-12-04 г.
- ^ Ulmanis J. Plāķis (1 février 1921) Rīkojums par ortogrāfijas reformu (лат.) Izglītības Ministrijas Mēnešraksts, № 2; № 239612, № DIVL418
- ^ languages-study Праверана 2015-12-03 г.