X86
x86 (па-ангельску: Intel 80x86) — архітэктура працэсара і аднайменны набор камандаў, упершыню рэалізаваная ў працэсарах кампаніі «Інтэл». Назва ўтвораная ад дзьвюх лічбаў, якімі заканчваліся назвы працэсараў «Інтэл» раньніх мадэляў — 8086, 80186, 80286 (i286), 80386 (i386), 80486 (i486). За час свайго існаваньня набор камандаў пастаянна пашыраўся, захоўваючы сумяшчальнасьць з папярэднімі пакаленьнямі. Акрамя «Інтэл», набор камандаў x86 таксама рэалізаваны ў працэсарах іншых вытворцаў: AMD, IBM, Siemens, VIA, Transmeta, IDT, Zhaoxin, НВА Інтэграл і інш. У цяперашні час для 32-разраднай вэрсіі архітэктуры існуе яшчэ адна назва — IA −32 (Архітэктура «Інтэл» — 32).
Храналёгія рэдагаваць
У табліцы ніжэй прыведзены мадэлі працэсараў і сэрыі мадэляў, якія рэалізуюць варыянты набору інструкцый x86 у храналягічным парадку. Кожны элемэнт радка характарызуецца значна ўдасканаленымі або камэрцыйна пасьпяховымі дызайнамі мікраархітэктуры працэсара.
| Пакаленьне | Упершыню зьявіліся | Вядомыя мадэлі працэсараў | Адрасная прастора | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Лінейная | Віртуальная | Фізычная | |||
| 1-е | 1978 | Intel 8086, Intel 8088 (1979) | 16-bit | Н/Д | 20-bit |
| 1982 | Intel 80186, Intel 80188 NEC V20 і V30 (1983) | ||||
| 2-е | 1982 | Intel 80286 і клоны | 30-bit | 24-bit | |
| 3-е (IA-32) | 1985 | Intel 80386, AMD Am386 (1991) | 32-bit | 46-bit | 32-bit |
| 4-е | 1989 | Intel 80486 Cyrix Cx486SLC і DLC (1992) AMD Am486 (1993) і Am5x86 (1995) | |||
| 5-е | 1993 | Intel Pentium, Pentium MMX (1996) | |||
| 1994 | NexGen Nx586 AMD 5k86 і K5 (1996) | ||||
| 1995 | Cyrix Cx5x86 Cyrix 6x86 і MX (1997), MII (1998) | ||||
| 6-е | 1995 | Intel Pentium Pro | 36-bit (PAE) | ||
| 1997 | Intel Pentium II, Pentium III (1999) Celeron (1998), Xeon (1998) | ||||
| 1997 | AMD K6, K6-2 (1998), K6-III (1999) | 32-bit | |||
| 7-е | 1999 | AMD Athlon, Athlon XP/MP (2001) Duron (2000), Sempron (2004) |
36-bit | ||
| 2000 | Transmeta Crusoe | 32-bit | |||
| Intel Pentium 4 | 36-bit | ||||
| 2003 | Intel Pentium M Intel Core (2006), Pentium Dual-Core (2007) | ||||
| Transmeta Efficeon | |||||
| 8-е (x64) | 2003 | Athlon 64, FX, X2 (2005), Opteron Sempron (2004), X2 (2008) Turion 64 (2005), X2 (2006) |
40-bit | ||
| 2004 | Pentium 4 (Prescott) Celeron D, Pentium D (2005) |
36-bit | |||
| 2006 | Intel Core 2 Pentium Dual-Core (2007) Celeron Dual-Core (2008) |
40-bit | |||
| 2007 | AMD Phenom, Phenom II (2008) Athlon II (2009), Turion II (2009) |
48-bit | |||
| 2008 | Intel Core 2 (45нм) | 40-bit | |||
| Intel Nehalem (2009) і Westmere (2010) сэрыі | |||||
| Intel Atom | 36- bit | ||||
| VIA Nano | |||||
| 2010 | AMD FX | 48-bit | |||
| 2011 | AMD APU A і E сэрыі (Llano) | 40-bit | |||
| AMD APU C, E і Z сэрыі (Bobcat) | 40-bit | ||||
| Intel Sandy Bridge і Ivy Bridge сэрыі | |||||
| 2012 | AMD Bulldozer і Trinity сэрыі | 48-bit | |||
| Intel Xeon Phi Knights Corner | 48-bit | ||||
| 2013 | AMD Jaguar (Athlon, Sempron) |
48-bit | |||
| Intel Silvermont сэрыі | 36-bit | ||||
| Intel Haswell і Broadwell сэрыі | 42-bit | ||||
| 2015 | Intel Broadwell-U сэрыі | ||||
| 2015 | Intel Skylake, Kaby Lake і Cannon Lake сэрыі | 46-bit | |||
| 2016 | Intel Xeon Phi Knights Landing | 48-bit | |||
| 2016 | AMD Excavator сэрыі | 48-bit | |||
| 2017 | AMD Ryzen і Epyc сэрыі | ||||
Вонкавыя спасылкі рэдагаваць
X86 — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- x86 CPUs guide
- Why Intel can't seem to retire the x86
- 32/64-bit x86 Instruction Reference
- Intel Intrinsics Guide, an interactive reference tool for Intel intrinsic instructions
- Intel® 64 and IA-32 Architectures Software Developer’s Manuals
- AMD Developer Guides, Manuals & ISA Documents / AMD64 Architecture