Валянцін Таўлай: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
д →Біяграфія: +Крыніца |
||
Радок 22:
== Біяграфія ==
Пражываў з бацькамі ў вёсцы [[Рудаўка (Слонімскі раён)|Рудаўцы]] (цяпер [[Слонімскі раён]]). Быў старэйшым [[брат]]ам. [[Бацька]] працаваў [[Чыгунка|чыгуначнікам]]. [[Маці]] Марыя Антонаўна рана памерла ад [[Халера|халеры]]. Таму дзяцей гадавала [[бабуля]] [[па мячы]] Аўдоцьця, якую Валянцін Таўлай называў «невычарпальнай крыніцай народных [[Казка|казак]]». Пазьней Таўлаі пераехалі ў родную вёску бацькі пад [[Зэльва]]й ([[Ваўкавыскі павет (1921—1939)|Ваўкавыскі павет]], Беластоцкае ваяводзтва, Заходняя Беларусь). Бацька Павал Дзям'янавіч уладкаваўся на працу ў [[Ліда|Лідзе]]. Бабуля засталася ў вёсцы гадаваць Валянціна і яго 2-гадовага брата Сашу. Гаспадарка складала 3,5 [[Дзесяціна|дзесяціны]] [[Спадчына|спадчыннай]] зямлі. У 1921 годзе перабраўся да бацькі ў Ліду, дзе пайшоў у 1-ю клясу польскай школы. У 7 гадоў напісаў па-польску верш «Верабейкі». У 1924 годзе бацьку звольнілі і той адкрыў беларускую школу ў вёсцы [[Вялікая Кракотка]] ([[Слонімскі павет (1919—1939)|Слонімскі павет]]), дзе стаў навучацца Валянцін. Таксама бацька стварыў гурток «Грамада», у якім чыталі беларускія [[Газэта|газэты]]. Бацька ажаніўся 2-і раз з настаўніцай Сьцепанідай Паўлаўнай Дарашкевіч. [[Мачаха]] рыхтавала Валянціна да паступленьня ў сэмінарыю<ref name="а"/>. Цягам году навучаўся ў Слонімскай настаўніцкай сэмінарыі, зь якой у 1925 годзе быў выключаны, бо адмовіўся пісацца палякам. У 1927 паступіў у 3 клясу [[Віленская беларуская гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]].
У гімназіі разам з аднаклясьнікамі выпускаў газэту, ствараў лістоўкі, наведваў вязьняў турмы ў [[Лукіская турма|Лукішках]] і вывешваў нацыянальны [[бел-чырвона-белы сьцяг]] на савецкія сьвяты<ref name="а"/>. У лютым 1928 выключаны з навучальнай установы за ўдзел у вучнёўскім страйку. Пад паліцэйскім канвоем выпраўлены да бацькоў на вёску. Супрацоўнічаў зь беларускім камуністычным рухам. Друкавацца пачаў ў 1928 ў заходнебеларускай прэсе. Тады ж на шапірографе выдаў [[Паэма|паэму]] «Непераможная», якая была прысьвечана разгромленай [[Беларуская сялянска-работніцкая грамада|Беларускай сялянска-работніцкай грамадзе]]. 28 жніўня 1929 арыштаваны польскімі ўладамі за стварэньне [[камсамол]]ьскае групоўкі ў вёсцы. Утрымліваўся ў [[Слонім]]скай і Гарадзенскай вязьніцах. Асуджаны на 6 месяцаў зьняволеньня ўмоўна, як непаўнагадовы. Пракурор абскардзіў рашэньне, і Віленскі суд прысудзіў Таўлая да 2 гадоў турмы. Валянцін Таўлай не зьявіўся на суд (выпушчаны зь вязьніцы на час перагляду справы). У кастрычніку 1930 нелегальна перапраўлены ў [[БССР]].
З 1930 па 1932 працаваў у газэце «[[Звязда]]», дзе друкаваў свае [[верш]]ы. Адначасна навучаўся на вечаровым газэтным аддзяленьні літаратурнага факультэту [[БДУ]]. Стаў сябрам [[Беларускае аб'яднаньне пралетарскіх пісьменьнікаў|Беларускага аб'яднаньня пралетарскіх пісьменьнікаў]]. У чэрвені 1933 году пачаў працаваць літаратурным рэдактарам «[[Беларуская газэта (1933)|Беларускай газэты]]» ў [[Вільня|Вільні]] (Заходняя Беларусь), якую выпускала [[Камуністычная партыя Заходняй Беларусі]]. У сьнежні 1933 году зладзіў 1-ю канфэрэнцыю рэвалюцыйных пісьменьнікаў [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]] і падрыхтаваў да друку 1-ы нумар часопіса «[[Літаратурная старонка]]». Пры спробе вяртаньня ў Менск яго арыштавалі разам зь [[Якуб Місько|Якубам Міськом]] каля [[Радашкавічы|Радашкавічаў]] ([[Маладэчанскі павет]]). У студзені 1934 году ў віленскай турме на [[Лукіская турма|Лукішках]] пазнаёміўся з [[Максім Танк|Максімам Танкам]], зь якім стаў выпускаць рукапісны часопіс «[[Краты (часопіс)|Краты]]». На судзе пракурор заявіў: «Мы павінныя выбіць з рук гэтых людзей аловак і паперу, пазбавіць іх магчымасьці пісаць і [[бунт]]аваць». У выніку Таўлая выраклі да 8 гадоў турмы. У [[Горадня|Гарадзенскай]] турме пісаў вершы каменьчыкамі на падлозе ў камэры. Іншыя вязьні, якіх выпускалі, пашыралі іх вусна на волі<ref name="а"/>.
У верасьні 1939 году быў вызвалены чырвонаармейцамі падчас [[Паход Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь і Ўкраіну 1939 году|паходу ў Заходнюю Беларусь]]. Атрымаўшы зброю ў прафсаюзным камітэце, удзельнічаў у [[Абарона Горадні|выступе супраць польскага ўраду]]. Аднак падмацаваньне Польскага войска здушыла выступ, праз што паўторна трапіў у турму да 2-га вызваленьня чырвонаармейцамі. Пасьля [[Далучэньне Заходняй Беларусі да БССР|далучэньня Заходняй Беларусі да БССР]] вярнуўся ў Ліду да сям'і, дзе ў бацькі нарадзілася дачка Ніна. У верасьні 1939 году ў Лідзе стварылі раённую газэту «[[Лідзкая газэта|Уперад]]», дзе стаў працаваць. У сакавіку 1940 году сустракаўся зь [[Янка Купала|Янкам Купалам]], які гасьцяваў у Лідзе 3 дні ў якасьці кандыдата ў дэпутаты па Лідзка-Слабадзкой акрузе. Пабраўся [[шлюб]]ам зь Кірай Брант, зь якой жыў у Лідзе да пачатку Нямецка-савецкай вайны ў чэрвені 1941 году<ref name="а"/>. Пасьля далучэньня Заходняй Беларусі да БССР ня быў арыштаваны, як большасьць сябраў Грамады, таму што супрацоўнічаў са спэцгрупай НКГБ «Буравесьнік»<ref>На падставе: [https://web.archive.org/web/20200129125952/http://jivebelarus.net/history/new-history/belarusian-partizans.html?page=6 С. Ёрш - Беларуская партызанка]</ref>.
З пачаткам [[Нямецкая акупацыя Беларусі (1941—1944)|нямецкай акупацыі]] ўладкаваўся памагатым валаснога пісара ў [[Наваградак|Наваградку]]. У сьнежні 1942 году ажаніўся расейкай Лідыяй Казлоўскай, якая да вайны была студэнткай [[Ленінградзкі кінэматаграфічны інстытут|Ленінградзкага кінэматаграфічнага інстытуту]] ([[Расейская СФСР]]) і адвезла дзяцей да бацькоў у Ленінград. Разам з жонкай быў сувязным [[Савецкі партызанскі рух у Беларусі|савецкіх партызанскіх]] атрадаў імя Катоўскага і «Буравесьнік». Падчас вайны друкаваўся ў агітплякаце «[[Раздавім фашысцкую гадзіну]]». У 1943 годзе ў Лідзе быў арыштаваны з бацькам і мачыхай, бо бацька забясьпечваў партызанаў падробнымі [[пашпарт]]амі. Бацьку і мачыху накіравалі ў Менск, а пазьней у канцлягер у [[Асьвенцім]]е (правінцыя [[Верхняя Сылезія]]), дзе забілі. Валянціна Таўлая адпусьцілі, бо за яго заступіўся кіраўнік аддзяленьня [[Беларуская народная самапомач|Беларускай народнай самапомачы]] ў Наваградку. У 1944 годзе працаваў у наваградзкай газэце «Зьвязда», пасьля чакога ўладкаваўся ў [[Дзяржаўны літаратурны музэй Янкі Купалы]] ў Менску ў якасьці памагатага яго ўдавы [[Уладзіслава Луцэвіч|Уладзіславы Луцэвіч]]. Па вайне ў яго нарадзілася дачка Галіна. Памёр у 33 гады ад хваробы сэрца<ref name="а">{{Артыкул|аўтар=Вераніка Канюта.|загаловак=«Не цурайся роднай мовы. Адстойвай нацыянальнасьць беларуса!»|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20210716/1626448545-ne-curaysya-rodnay-movy-adstoyvay-nacyyanalnasc-belarusa|выданьне=Жырандоля|тып=|год=17 ліпеня 2021|нумар=23 (549)|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/17lip-9_optim_1.pdf 2]|issn=}}</ref>.
Пахаваны на [[Вайсковыя могілкі (Менск)|вайсковых могілках]] у [[Менск]]у.
| |||