Вікіпэдыя

Аман: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
W (гутаркі | унёсак)
27 270 правак
д →‎Эканоміка: +Зьвязнасьць
Радок 1:
{{Краіна |
|Назва = Аман |
|НазваЎРоднымСклоне = Аману |
|НазваНаДзяржаўнайМове = سلطنة عُمان <br /> Sulṭanat ʿUmān|
|Сьцяг = Flag of Oman.svg |
|Герб = Coat of arms of Oman.svg |
|НацыянальныДэвіз = няма |
|Месцазнаходжаньне = Oman in its region.svg |
|АфіцыйнаяМова = [[арабская мова|арабская]] |
|Сталіца = [[Маскат]] |
|НайбуйнейшыГорад = Маскат |
|ТыпУраду = [[Абсалютнаяабсалютная Манархіяманархія]] |
|ПасадыКіраўнікоў = [[Султан]] |
|ІмёныКіраўнікоў = [[Кабус бін Саід Аль Саід]] |
|Плошча = 309 550 |
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 70-е |
|АдсотакВады = нязначны |
|ГодАцэнкіНасельніцтва = 2009 |
|МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 139-е |
|Насельніцтва = 2 845 000 |
|ШчыльнасьцьНасельніцтва = 9,2 |
|ГодАцэнкіСУП = 2008 |
|МесцаЎСьвецеПаводлеСУП = 85-е |
|СУП = $68,331 млрд |
|СУПНаДушуНасельніцтва = $24 674 |
|Валюта = Рыял |
|КодВалюты = OMR |
|ЧасавыПас = |
|ЧасРозьніцаUTC = +4 |
|ЧасавыПасУлетку = |
|ЧасРозьніцаUTCУлетку = +4 |
|НезалежнасьцьПадзеі = — ад [[Злучанага Каралеўства]] |
|НезалежнасьцьДаты = <br />[[1970]] |
|ДзяржаўныГімн = Нашыд ас-Саляям ас-Сультані |
|АўтамабільныЗнак = OM |
|ДамэнВерхнягаЎзроўню = om |
|ТэлефонныКод = 968 |
|Дадаткі = [[Файл:Oman-map.png|цэнтар|280пкс|Мапа Аману]]
}}
'''Султанат Аман''' альбо '''Аман''' — краіна на паўднёвым усходзе [[Азія|Азіі]], мяжуе з [[Саудаўская Арабія|Саудаўскай Арабіяй]], [[Аб'яднаныя Арабскія Эміраты|Аб’яднанымі Арабскімі Эміратамі]] й [[Емэн]]ам.
 
== Гісторыя ==
Аман у яго сучасных межах аб’ядноўвае былы султанат Маскат і імамат Аман, над якімі ў пачатку 19XIЧ стагодзьдзя ўсталявала свой кантроль [[Вялікабрытанія]]. У [[1913]] годзе імамат Аман абвясьціў сябе незалежным ад султанату Маскат. Беспасьпяховая для Маската і брытанцаў сямігадовая вайна супраць імамата завяршылася падпісаньнем у 1920 годзе Сібскага мірнага дагавора, які зацьвердзіў аўтаномію Амана. У 1955 годзе пры непасрэднай дапамозе брытанцаў войска султанату Маскат акупавалі імамат Аман. 23 ліпеня 1970 году ў выніку палацавага перавароту да ўлады прыйшоў султан Кабус Бэн Саід, які скінуў свайго бацьку султана Саіда Бэн Цеймура. З жніўня 1970 году краіна атрымала афіцыйную назву — Султанат Аман.
 
== Палітыка ==
Радок 64:
Чалец [[ААН]] (з 1971), ЛАД (з 1971), АІК (1972), ДН (1973). Аман зьяўляецца сузаснавальнікам ССАДПЗ (1981) і АРСІО (1997). У [[АПЕК]] і ААПЕК мае статус назіральніка. Падтрымлівае дыпляматычныя адносіны з 143 дзяржавамі.
 
Аман нязьменна выступае за захаваньне ключавой ролі ААН у міжнародных справах, падвышэньне яе эфэктыўнасьці, чаму, па меркаваньні аманцаў, магло бы спрыяць структурнае рэфармаваньне арганізацыі пры абавязковым уліку інтарэсаў краінкраінаў, якія разьвіваюцца.
 
Прыярытэтам у зьнешняй палітыцы ўраду султана Кабуса застаюцца адносіны з краінамі ССАДПЗ. Аман падтрымлівае далейшае пашырэньне інтэграцыйных працэсаў на прасторы Рады супрацоўніцтва, займаючы пры гэтым адмысловую пазыцыю па шэрагу пытаньняў. У траўні 2007 Аман прыняў рашэньне аб выхадзе зь перагаворнага працэсу па ўвядзеньні адзінай валюты краінамі ССАДПЗ, дыстанцырываўся ад прапановы па рэфармаваньні ўзброеных сіл Рады.
Радок 89:
 
== Эканоміка ==
З [[1975]] году эканоміка краіны разьвіваецца на аснове пяцігадовых плянаў. За 2007 рэальны прырост [[СУП]] склаў 8,3%, аб’ём СУП дасягнуў 39,8 млрд даляраў ЗША. Прыбыткі на душу насельніцтва за 2007 склалі 15,6 тыс. дал.
 
Аснову эканомікі складае нафтаздабываючая і газавая галіны. Агульныя запасы [[нафта|нафты]] складаюць каля 4 млрд бар. На долю паліўна-энэргетычнага сэктара прыходзіцца каля 80% экспарту і 40% СУП. Захоўваецца тэндэнцыя да паніжэньня аб’ёмаў нафтаздабычы, што выклікана зьбядненьнем радовішчаў. У сярэднім за 2007 яна склала каля 700 тыс. бар. у суткі, скараціўшыся на 5,5% у параўнаньні з 2006.
Радок 107:
З буйных прадпрыемстваў вылучаецца ўведзены ў эксплюатацыю ў 1982 першы нафтаперапрацоўчы завод. З пачаткам засваеньня запасаў прыроднага газу ў горадзе [[Кальхат]] пабудаваныя і дзейнічаюць дзьве лініі завода па звадкаваньні газу (6 млн т. у год). Вядзецца будаўніцтва трэцяй чаргі магутнасьцю 3,3 млн т. У 2005 пачатае будаўніцтва алюмініевага камбіната ў прамысловай зоне Сахар магутнасьцю 350 тыс. т. алюмінія ў год.
 
Палітыка дзяржавы накіраваная таксама на пашырэньне долі прыватнага сэктара і ўдасканаленьне інвэстыцыйнага заканадаўства з мэтай прыцягненьня замежных капіталаўкладаньняў. Аб]ёмАб’ём замежных інвэстыцыzoінвэстыцыяў у эканоміку АманeАмане расьце павольна і складае ў сярэднім 300 млн дал. у год. У лістападзе 2000 Аман стаў чальцом [[Сусьветная гандлёвая арганізацыя|СГА]].
 
Аб’ём экспарту 2007 склаў 22,6 млрд дал. Дадатнае сальда гандлёвага балянсу склала каля 11 млрд дал. Асноўныя зьнешнегандлёвыя партнэры Аману — ААЭ, Японія, ЗША, Вялікабрытанія. Галоўныя імпартэры аманскай нафты — Кітай, Тайлянд, Японія, Паўднёвая Карэя, Тайвань. Асноўныя артыкулы экспарту — нафта, звадкаваны газ, мэтал, тэкстыль, марожаная рыба, трапічная садавіна і гародніна, рээкспарт розных тавараў. Аман імпартуе розную тэхніку, транспартныя сродкі, гаруча-змазачныя матэрыялы, тавары шырокага спажываньня, рыс, харчаваньне, дамашняе быдла.
Радок 118:
 
== Узброеныя сілы ==
Узброеныя сілы карыстаюцца рэпутацыяй досыць баяздольных сіл у Савеце супрацоўніцтва арабскіх дзяржаваў Пэрсыдзкай затокі ССАГПЗ, другіх пасьля Саудаўскай Арабіі. Колькасьць узброеных сіл, якія камплектуюцца на кантрактнай аснове, паводле зьвестак на 2006 год складае парадку 50 тыс. чал. У склад рэгулярнага султанскага войска ўваходзяць тры віды войскаў: сухапутныя войскі, ВПС і ВМС, а таксама султанская гвардыя. Да іншых ваенізаваных фарміраваньняўфармаваньняў адносяцца султанская паліцыя, служба бясьпекі, берагавая ахова ў відзе корпусу марской паліцыі.
 
У 1996 створаны Рада абароны на чале з султанам. У яго ўваходзяць: міністар па справах султанскага двара (курыруе працу спэцслужбаў), генэральны інспэктар паліцыі і мытні, галоўнакамандуючыя відаў войскаў і султанскай гвардыі, а таксама глава Службы ўнутранай бясьпекі.
Радок 124:
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Партал|Азія}}
{{Commons|Category:Oman|выгляд=міні}}
 
{{Краіны Азіі}}
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Аман»