Кароткія нарды: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д выдаленая Катэгорыя:Настольныя гульні; дададзеная Катэгорыя:Гульні на дошцы з дапамогай HotCat |
крыніца — https://uk.wikipedia.org/wiki/Короткі_нарди?oldid=26015261 |
||
Радок 1:
[[Файл:Backgammon lg.jpg|міні|200пкс|Набор для гульні ў нарды, які ўключае ў сябе гульнявую дошку, па 15 шашак двух колераў, дзьве пары [[гульнявыя косткі|гульнявых костак]], куб падваеньня
'''Кароткія
Хоць шанцаваньне мае значны ўплыў на вынік гульні, [[стратэгія]] гуляе важную ролю ў доўгатэрміновым пэрспэктыве<ref>[http://www.backgammon.org/articles/backgammonluckskill «Backgammon Luck vs Skill»]. backgammon.org</ref>. Пры кожным кідку гульнявых костак гулец павінен выбіраць паміж магчымымі варыянтамі хадоў сваімі шашкамі, пры гэтым прымаючы да ўвагі магчымыя контар-хады апанэнта. Існуе ўсталяваны набор тыпавых тактык і магчымых варыянтаў.
Як і [[шахматы]], нарды зь вялікай цікавасьцю вывучаюцца кампутарнай навукай. Следзтвам такіх дасьледаваньняў сталі [[
== Гісторыя ==
Гісторыя нардаў налічвае каля 5 тысяч гадоў і пачалася прыкладна ў той жа час, што і гісторыя [[шахматы|шахматаў]]. Найбольш шырока распаўсюджаная вэрсія сьцьвярджае, што гульня паходзіць з [[Мэсапатамія|Мэсапатаміі]]<ref name="Wilkinson">Wilkinson, Charles K (May 1943). ''«Chessmen and Chess»''. The Metropolitan Museum of Art Bulletin. New Series 1 (9). — С. 271—279. — [[DOI]]:[https://doi.org/10.2307%2F3257111 10.2307/3257111]. [[https://www.jstor.org/stable/3257111|JSTOR 3257111]].</ref><ref name="Murray">Murray, H. J. R. (1952). ''«A History of Board-Games Other than Chess»''. Hacker Art Books. {{ISBN|978-0-87817-211-5}}.</ref><ref>Chris Bray (14 February 2011). [https://books.google.com/books?id=0SoloeOOtSkC&pg=PP31 ''«Backgammon For Dummies»'']. John Wiley & Sons. — С. 31. — {{ISBN|978-1-119-99674-3}}.</ref><ref>Chris Bray (2012). [https://books.google.com/books?id=m6PfAwAAQBAJ&pg=PA6 ''«Backgammon to Win»'']. Lulu Com. — С. 6. — {{ISBN|978-1-291-01965-0}}.</ref>, многія іншыя вэрсіі адносяць месца паходжаньня гэтай гульні да [[Індыя|Індыі]], амаль да ўсіх краінаў [[Цэнтральная Азія|Цэнтральнай Азіі]] і [[Блізкі Ўсход|Блізкага Ўсходу]], альбо да [[Эгіпет|Эгіпту]]. Часьцяком гісторыі ахутаныя прыгожымі легендамі. Праз узаемапранікненьне культураў гульні, падобныя на нарды, распаўсюдзіліся практычна па ўсім краінам на ўзьбярэжжы [[Міжземнае мора|Міжземнага мора]]. [[Старажытная Грэцыя|Старажытныя грэкі]] пачалі гуляць у іх раней за старажытных рымлянаў, а пасьля гульня распаўсюдзілася сярод цюркскіх народаў. З раньняга сярэднявечча нарды ў Эўропе амаль забыліся. Іхнае адраджэньне пачалося ў рэгіёне у канцы XI стагодзьдзя і ўжо ў пачатку XVII стагодзьдзя нарды атрымалі неафіцыйны статус гульні каралёў. У 1743 годзе ў Ангельшчыне былі ўведзеныя адзіныя правілы, а гульня атрымала ангельскую назву бэкгэман ({{мова-en|backgammon|скарочана}}), то бок кароткія нарды. Менавіта гэтая вэрсія гульні атрымала шырокае распаўсюд у Эўропе і Амэрыцы. Захавалася таксама клясычная вэрсія, якая з старажытнасьці захавала амаль першапачатковы выгляд, які мае назву [[доўгія нарды]]<ref>''«История нардов мира»''. Коммерсантъ Спорт, № 214/П (2817).</ref>.
=== Пэрсія ===
[[Файл:Buzurgmihr-nard.jpg|міні|[[Бурзо]] дэманструе раджы гульню ў нарды.]]
Знаходкі, знойдзеныя падчас раскопак гораду [[Шагры-Сухтэ]] ў [[Іран]]е, сьведчаць аб тым, што гульня ў нарды існавала ў рэгіёне каля 3000 году да нашае эры. Да знаходак можна аднесьці дзьве гульнявыя дошкі, некалькі гульнявых костак і 60 фішак. На сёньня гэта самыя старыя асобнікі гульні, узрост якіх сягае 5200 гадоў, што робіць іх на 100-200 гадоў больш старэйшымі за аналягічныя знаходкі ў месцы [[Ур]]. Дошкі зроблены з чорнага дрэва, а фішкі зроблены з [[агат]]у і [[біруза|бірузы]]<ref>[http://www.payvand.com/news/04/dec/1029.html ''«World's Oldest Backgammon Discovered In Burnt City»'']. Payvand News.</ref><ref>Schädler , Dunn-Vaturi, Ulrich , Anne-Elizabeth. [http://www.iranicaonline.org/articles/board-games-in-pre-islamic-persia ''«Board games in pre-Islamic Persia»'']. Encyclopædia Iranica.</ref>.
Іранскі гісторык [[Турадж Дар’яі]] адзначае, што нарды ўпершыню ўзгадваюцца ў працы індыйскага аўтара [[Бгартрыгары]], складзенай у канцы VI ці пачатку VII стагодзьдзяў. Пра індыйскае паходжаньне гульні дадаткова сьведчаць выкарыстаньне ў ёй кідальных кутасаў, бо кутасы і [[азартная гульня|азартныя гульні]] былі досыць улюбёным заняткам у старажытнай [[Індыя|Індыі]]. Але правілы гэтае гульні ўпершыню зьявіліся ў тэксце на пэрсыдзкай мовы «Тлумачэньне да шахматаў і вынаходзтва нардаў», складзеным у VI стагодзьдзі за часам панаваньня сасанідзкага караля [[Хасроў I|Хасрова I]]. У гэтым тэксце вынаходзтва нардаў прыпісваецца пэрсыдзкаму мудрацу [[Борзуя]], які служыў міністрам пры двары Хасрова I. Нарды, паводле гэтай вэрсіі, павінны былі стаць выклікам іншым індыйскім мудрацам<ref>Daryaee, Touraj (2006) in ''«Backgammon»'' у ''«Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia»'' ed. Meri, Josef W. & Bacharach, Jere L, Taylor & Francis. — С. 88—89. — {{ISBN|0415966906}}.</ref>.
У XI стагодзьдзі пэрсыдзкі паэт [[Фірдаўсі]] ў сваім творы «[[Шагнамэ]]» распавёў, што вынаходнікам нардаў быў [[Бурзо]] ў VI стагодзьдзі. Ён апісаў сустрэчу, на якой прысутнічалі Бурзо і раджа, які прыехаў з Індыі. Раджа прадставіў шахматы, а Бурзо прадэманстраваў замежнаму госьцю нарды, вырабленыя з слановай косткі і [[цікавае дрэва|цікавага дрэва]]<ref name="Wilkinson"/><ref name="Murray"/>. Пэрсыдзкая вэрсія гульні, вядомая як доўгія нарды, цяпер распаўсюджаная ў краінах Цэнтральнай Азіі і мае некаторыя адрозьненьні ў правілах у параўнаньні з кароткімі нардамі, якія папулярныя ў Эўропе і Амэрыцы.
=== Мэсапатамія ===
Настольная гульня, якая магла стаць папярэднікам нардаў, існавала ў [[Мэсапатамія|Мэсапатаміі]]. Гэта [[Каралеўская гульня Ур]], дошка для гульні ў якую была знойдзеная падчас раскопак у 1926 годзе ў каралеўскіх магiльнях Ур. Гэтая дошка, як мяркуецца, была зроблена 5 тысяч гадоў таму і ў цяперашні час зьяўляецца другой з найбольш старажытных знаходак пасьля дошкаў, знойдзеных на тэрыторыі сучаснага [[Іран]]у. Правілы гэтае гульні вядомыя з [[клінапіс]]най таблічкі з [[Бабілён]]у, дзе згадваецца, што дошкі таксама выкарыстоўваліся для прадказаньня будучага лёсу [10]. У Каралеўскую гульню Ур па-ранейшаму гуляюць у [[Ірак]]у, [[Лібан]]е, [[Эгіпет|Эгіпце]], [[Сырыя|Сырыі]], [[Ярданія|Ярданіі]] і іншых арабскіх дзяржавах<ref>[http://www.bbc.co.uk/history/ancient/cultures/mesopotamia_gallery_09.shtml ''«Assyrian guardian figure»'']. BBC.</ref><ref>Leland Graham; Isabelle McCoy (28 August 2008). [https://books.google.com/books?id=qfJpAgAAQBAJ&pg=PA85 ''«A New Trip Around the World, Grades K - 5: Activities Across the Curriculum for Cuba, the United Kingdom, Afghanistan, Chile, Iraq, Puerto Rico, Ghana, Morocco, Norway, Guatemala, Spain, and Peru»'']. Carson-Dellosa Publishing. — С. 85. — {{ISBN|978-1-60418-594-2}}.</ref>.
== Крыніцы ==
{{
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://backgammon.ru/info.php?id=2 Правілы гульні]. {{ref-ru}}
* [http://ruwinners.com/how-win/nardy-online.html Віды кароткіх нардаў і правілы гульні]. {{ref-ru}}
| |||