Вікіпэдыя:Вандалізм: розьніца паміж вэрсіямі

Вандалізм у Вікіпэдыі — відавочна шкодніцкае даданьне, выдаленьне або зьмена зьмесьціва, зьдзейсьненае наўмысна ў мэтах скампрамэтаваць верагоднасьць і аўтарытэтнасьць энцыкляпэдыі. Галоўным чынам вандалізм выяўляецца ў даданьні на старонкі Вікіпэдыі лаянкі або бессэнсоўнага набору сымбаляў, у падмене выкладзеных у артыкуле фактаў. Даданьне няслушных зьменаў з прычыны шчырай памылкі вандалізмам не зьяўляецца.

 

 

== Тыпы вандалізму ==

# '''Містыфікацыі''' — даданьне хлусьлівай інфармацыі з мэтай сапсаваць рэпутацыю Вікіпэдыі і/або паставіць у няёмкае становішча тых, хто карыстаецца ёй, а таксама з мэтай стварыць хлусьлівае абгрунтаваньне пункту гледжаньня пэўнага ўдзельніка.

# '''Вандалізм з помсты''' — спосаб адпомсьціць супольнасьці або якімсьці яе ўдзельнікам за штосьці.

 

=== Паводле мэтадаў ===

# '''Цяжкавыяўляльны вандалізм''' (часта званы таксама падступным вандалізмам) — даданьне невялікай колькасьці заведама хлусьлівай інфармацыі, або незаўважная псаваньне існай (падмена спасылак, датаў, лікаў, асобных знакаў; псаваньне разьметкі, і г.д.).

# '''Нябачны вандалізм''' — занясеньне абразьлівых дадаткаў або заведама хлусьлівым зьвестак у [[Вікіпэдыя:Як рэдагаваць артыкул|выточны код старонак]], не выяўляльнае пры праглядзе і навігацыі на [[Ўэб-старонка|ўэб-старонцы]].

# '''Вандалізм перанакіраваньнямі''' — усталёўка перанакіраваньняў на абразьлівыя артыкулы або малюнкі, a таксама стварэньне перанакіраваньняў з дурнымі або лаянкавымі назвамі.

# '''Вандалізм у загрузцы выяваў''' — загрузка абуральных і правакацыйных выяваў.

=== Паводле складанасьці выяўленьня ===

# '''Простае хуліганства'''. Яго можа лёгка ўбачыць і выявіць кожны чалавек. Звычайна такі вандалізм лёгка выдаляецца кожным удзельнікам. Прыклады: выдаленьне ўсяго артыкула, замена тэксту на якую-небудзь лаянку, даданьне бессэнсоўнага набору знакаў.

# '''Складаная фальсыфікацыя'''. Прыклады: фальсыфікацыя зьмесьціва ці прывядзеньне да ня вельмі радыкальнай, але тым ня менш няслушнай тэзы якойсьці маладаступнай папяровай крыніцы. Патрабуе для выяўленьня знаёмства з тэмай і стараннага вычытваньня крыніцаў.

 

Некаторыя дзеяньні маюць падабенства з вандалізмам, але ім не зьяўляюцца. А менавіта:

 

# '''Пашыраны тэст пачаткоўца'''. Часам пачаткоўцы жадаюць паглядзець, ці атрымаецца ў іх зрабіць артыкул дурным або зусім нечытэльным. Ім проста цікава, што можна рабіць у вікі. Калі прыбраць іх зьмены, яны перастануць так рабіць; калі даслаць ім паведамленьне, яны засаромяцца. Але калі пачатковец працягвае сваё «тэставаньне» і па гэтым, тут ужо пачынаецца вандалізм.

# '''Вывучэньне магчымасьцяў вікі'''. Пэўныя ўдзельнікі не адразу прывыкаюць да [[вікі]]-разьметцы. Ім патрабуецца час, каб паэкспэрымэнтаваць з вонкавымі і ўнутранымі спасылкамі, табліцамі і т.п. Замест таго, каб асуджаць такога пачаткоўца як вандала, растлумачыце незразумелыя яму ці ёй асаблівасьці вікі-разьметкі і/або дайце спасылкі на адпаведныя даведкавыя старонкі (асабліва на старонку [[Вікіпэдыя:Як рэдагаваць артыкул]]).

# '''Парушэньні нэўтральнасьці'''. Пісаць артыкулы з [[Вікіпэдыя:Нэўтральны пункт гледжаньня|нэўтральнага пункта гледжаньня]] нялёгка, і нават дасьведчаныя ўдзельнікі часам пішуць рэчы, неідэальныя ў гэтым пляне. Кожнага або амаль кожнага чалавека яго перакананьні ў большай або меншай ступені асьляпляюць. Хоць такая ўласьцівасьць чалавечай натуры вартая жалю, гэта не вандалізм.

# '''Даданьне арыгінальных дасьледаваньняў''' — [[Вікіпэдыя:Не арыгінальным дасьледаваньням|забараняецца правіламі]], але вандалізмам не зьяўляецца.

# '''Памылкі'''. Памылкі не зьяўляюцца вандалізмам паводле вызначэньня. Калі вы лічыце, што артыкул утрымоўвае няслушную інфармацыю, праверце, ці так гэта і/або абмяркуйце факты з аўтарамі. Калі ж аўтары не зважаюць на вашыя тлумачэньні і хібныя рэдагаваньні працягваюцца, то трэба паспрабаваць высьвятліць, чаму яны ўносяць гэтыя рэдагаваньні.

# '''Цкаваньне або асабістыя абразы''' забараняюцца ў Вікіпэдыі, але звычайна не зьяўляюцца вандалізмам.