Ворша: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→‎Найноўшы час: перанёс у асноўны артыкул Гісторыя Воршы, тут жа можна проста пералічыць усе далучаныя населеныя пункты
Радок 105:
У [[Вайна 1812 году|вайну 1812 году]] французы занялі Воршу і пры адступленьні спалілі яе. Мескім [[інтэндант]]ам ў час францускага панаваньня быў [[Стэндаль|Анры Бэйль]]<ref>Корбут В. [http://pda.ng.by/ru/issues?art_id=32108 «Галоўная краса горада — манастыры», або Па слядах Стэндаля і Напалеона] // «[[Народная газета]]», 13 траўня 2009.</ref>, пазьней ужо вядомы як францускі пісьменьнік [[Стэндаль]]. За часамі вайны ў Воршы збудавалі 2 масты цераз Дняпро. Новы плян забудовы места зацьвердзілі толькі ў 1848 годзе.
 
28 жніўня 1863 году паводлезгодна выракуз выракам расейскага ваеннага суду ў Воршы расстралялі І. Будзіловіча — кіраўніка паўстанцкага аддзелу, які дзейнічаў у Аршанскім павеце ў часе [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]]. Па здушэньні паўстаньня расейскія ўлады зачынілі ўсе кляштары, а большасьць касьцёлаў перадалі [[Маскоўскі патрыярхат|Маскоўскаму патрыярхату]] для перабудовы пад цэрквы з мэтай [[Маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі краю]].
 
У 1880 годзе ў Воршы працавала 5 навучальных установаў, а ў пачатку XX ст. — ужо 9 (657 навучэнцаў). З 1881 году пачаўся рэгулярны пасажырскі рух ракою да [[Магілёў|Магілёва]]. У гэты час у Воршы было 815 драўляных і 22 мураваныя будынкі, 163 крамаў. У пачатку 1890 году ў месьце працавала 15 прамысловых прадпрыемстваў (ільнотрапальнае, гарбарнае, крухмальнае, цагельнае, піваварнае і інш.), 9 навучальных установаў (657 вучняў у 1894 годзе), лякарня, 6 лекараў, 2 аптэкі, 3 бібліятэкі, 2 кнігарні, друкарня. Адкрыліся новыя ўстановы: тэлеграфная станцыя (1869 год) і меская публічная бібліятэка (1899 год), з 1906 году — рэальная вучэльня, з 1911 году — жаночая настаўніцкая сэмінарыя. З 1915 году выдавалася газэта [[Оршанский вестник (1915)|«Оршанский вестник»]].
Радок 111:
У канцы XIX — пачатку XX стагодзьдзяў у Воршы апрацоўвалі [[лён]] і [[скура|скуру]], выраблялі [[крухмал]], [[цэгла|цэглу]], [[піва]], працавалі мэханічныя і жалезаліцейныя майстэрні. У месьце вялася здабыча [[вапняк]]у. Ворша славілася [[вапна]]й так, што аршанцы доўгі час мелі мянушку «вапеньнікі». На рацэ Дняпро працавала [[прыстань]], якая мела вялікае значэньне ў жыцьці места. Праз прыстань праходзілі грузавыя і пасажырскія [[параход]]ы (штогод каля 100 суднаў). Існавалі рэгулярныя кірункі руху да [[Магілёў|Магілёва]].
 
УЗа часамі [[Першая сусьветная вайна|ПершуюПершай сусьветнуюсусьветнай вайнувайны]] уў лютым — кастрычніку 1918 году Воршу займалі нямецкія войскі. У 1917—1920 гадох у месьце дзейнічалі органы і арганізацыі розных палітычных сілаў.
 
<gallery widths=150 heights=150 caption="Помнікі сакральнай архітэктуры, зьнішчаныя [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|расейскімі]] і [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|савецкімі]] ўладамі" class="center">