Гравітацыя: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д новы ключ для Катэгорыя:Гравітацыя: « » з дапамогай HotCat
Радок 1:
[[Файл:Solar_sys.jpg|міні|300пкс|Гравітацыя трымае плянэты на сваіх арбітах вакол [[Сонца]].]]
'''ГравітацыяГравіта́цыя''', '''сусьве́тнае прыцягне́ньне''', '''прыцягне́ньне''' (ад [[лацінская мова{{Мова-la|лац.]] ''gravitas'' |скарочана}} — «цяжкасьць»)  — унівэрсальнае фундамэнтальнае ўзаемадзеяньне паміж усімі матэрыяльнымі целамі. У набліжэньні малых хуткасьцяў і слабага гравітацыйнага ўзаемадзеяньне апісваецца [[клясычная тэорыя прыцягненьня Ньютана|тэорыяй прыцягненьня]] [[Ісак Ньютан|Ньютана]]. У сучаснай [[фізыка|фізыцы]] ў агульным выпадку зьява гравітацыі найбольш дакладна апісваецца [[агульная тэорыя рэлятыўнасьці|агульнай тэорыяй рэлятыўнасьці]] [[Альбэрт Айнштайн|Айнштайна]], у якім сама зьява зьяўляецца сьледзтвам скрыўленьня прасторы-часу аб руху інэрцыйных аб’ектаў. Аднак просты закон сусьветнага прыцягненьня Ньютана забясьпечвае дакладнае набліжэньне для большасьці фізычных сытуацыяў, уключаючы такія крытычныя разьлікі, як то будаваньне траекторыі руху [[касьмічны карабель|касьмічнага караблю]].
 
Гравітацыя зьяўляецца самым слабым з чатырох тыпаў фундамэнтальных узаемадзеяньняў разам з [[электрамагнэтызм]]ам і ядзернымі [[Моцнае ўзаемадзеяньне|моцнымі]] й [[Слабое ўзаемадзеяньне|слабымі ўзаемадзеяньнямі]]. У квантавай граніцы пераходзіць у [[квантавая тэорыя гравітацыі|квантавую тэорыі гравітацыі]], якая яшчэ цалкам не распрацаваная. Дзякуючы гравітацыі [[Зямля (плянэта)|Зямля]] й іншыя плянэты захоўваюцца на сваіх арбітах вакол [[Сонца]], [[Месяц (спадарожнік Зямлі)|Месяц]] зварочваецца па арбіце вакол Зямлі, існуюць прылівы й многае іншае.
Радок 25:
У сувязі з тым, што [[квант]]авыя эфэкты гравітацыі надзвычай малыя нават у самых экстрэмальных экспэрымэнтальных і наглядальных умовах, да гэтага часу не існуе іхных надзейных назіраньняў. Тэарэтычныя ацэнкі паказваюць, што ў пераважнай большасьці выпадкаў можна абмежавацца клясычным апісаньнем гравітацыйнага ўзаемадзеяньня.
 
Існуе сучасная кананічная клясычная тэорыя гравітацыі  — [[агульная тэорыя рэлятыўнасьці]], і мноства ўдакладняючых яе гіпотэзаў і тэорыяў рознай ступені распрацаванасьці, канкуруючых паміж сабой. Усе гэтыя тэорыі даюць вельмі падобныя прадказаньні ў рамках таго набліжэньня, у якім у цяперашні час ажыцьцяўляюцца экспэрымэнтальныя тэсты.
 
=== Агульная тэорыя рэлятыўнасьці ===
У стандартным падыходзе [[агульная тэорыя рэлятыўнасьці|агульнай тэорыі рэлятыўнасьці]] гравітацыя разглядаецца першапачаткова не як сілавое ўзаемадзеяньне, а як праява скрыўленьня [[прастора-час|прасторы-часу]]. Такім чынам, гравітацыя інтэрпрэтуецца як [[геамэтрыя|геамэтрычны]] эфэкт, прычым прастора-час разглядаецца ў рамках неэўклідавай псэўдарыманавай геамэтрыі. Гравітацыйнае поле, часам званае таксама полем прыцягненьня, атаясамліваецца з тэнзарным мэтрычным полем  — [[мэтрыка]]й чатырохвымернай прасторы-часу, а [[напружанасьць гравітацыйнага поля]]  — з [[афінавая складнасьць|афінавай складнасьці]] прасторы-часу, вызначаецца мэтрыкай.
 
Стандартнай задачай агульнай тэорыі рэлятыўнасьці зьяўляецца вызначэньне кампанэнтаў мэтрычнага тэнзору, у сукупнасьці задавалых геамэтрычныя ўласьцівасьці прасторы-часу, па вядомым разьмеркаваньні крыніц [[энэргія|энэргіі]]-[[імпульс]]у ў разгляданай сыстэме чатырохвымерных [[сыстэма каардынат|каардынатаў]]. У сваю чаргу веданьне мэтрыкі дазваляе разьлічваць рух пробных часьцінак, што эквівалентна ведам уласьцівасьцяў поля прыцягненьня ў гэтай сыстэме. У сувязі з тэнзорным характарам раўнаньняў, а таксама са стандартным фундамэнтальным абгрунтаваньнем ейнай фармулёўкі, лічыцца, што гравітацыя таксама носіць тэнзорны характар. Адным з наступстваў зьяўляецца тое, што гравітацыйнае выпраменьваньне павінна быць не ніжэйшых за квадрупольны парадак.
Радок 40:
 
{{Фундамэнтальныя ўзаемадзеяньні}}
{{Гравітацыйныя тэорыі}}
 
[[Катэгорыя:Гравітацыя| ]]