Шыман Старавольскі: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д артаграфія, вікіфікацыя using AWB |
д абнаўленьне зьвестак, дапаўненьне |
||
Радок 1:
[[Файл:Matejko starowolski.gif|міні|250пкс|Ксёндз
'''
== Жыцьцяпіс ==
Усе чатыры старэйшыя Шыманавы браты падаліся на вайсковую службу і, верагодна, усе занінулі ў бітвах. Старэйшы брат Самуэль ўдзельнічаў за часоў караля Жыгімонта Аўгуста ў вайне ў Інфлянтах і з Масковіяй, Ян у шэрагах лісоўшчыкаў удзельнічаў у Трыццацігадовай вайне (1618—1648), Аляксандар змагаўся на вайне з швэдзкім каралём Густавам Адольфам, а Геранім нёс службу на паўднёва-ўсходняй мяжы Рэчы Паспалітай. Адна з дзьвюх сясьцёр Шымана Старавольскага выйшла замуж за Бухавецкага, другая — за Верашчаку.
Шымон Старавольскі працаваў прыдворным ў [[канцлер]]а і вялікага кароннага [[гетман]]а [[Ян Замоскі|Яна Замоскага]] (''Jana Zamoyskiego''). У [[1612]]—[[1618]] гадах вучыўся ў [[Кракаўская акадэмія|Кракаўскай акадэміі]], дзе атрымаў тытул [[бакаляўр]]а філязофіі. У [[1620]]—[[1621]] сакратар у [[Вялікі гетман літоўскі|вялікага гетмана літоўскага]] [[Ян Караль Хадкевіч|Яна Караля Хадкевіча]] і быў разам зь ім пад [[Бітва пад Хоцінам 1621 году|Хоцінам]]. Пасьля працаваў ў розных [[магнат]]аў, некалькі разоў выяжджаў за мяжу як прэцэптар (preceptor) маладых магнатаў. З князямі [[Януш Астроскі|Янушам]] і [[Канстантын Астроскі (малодшы)|Канстанцінам Астроскімі]] адведаў [[Нямеччына|Нямеччыну]], [[Нідэрлянды]], [[Францыя|Францыю]] і [[Італія|Італію]]. Падарожнічаў таксама са [[Стэфан Патоцкі|Стэфанам Патоцкім]] і [[Александр Канецпольскі|Александрам Канецпольскім]] (''Konecpolski''), сынам вядомага гетмана. У другой палове XVII стагодзьдзя зьвязаўся зь біскупам [[Якуб Задзікі|Якубам Задзікім]], і на яго прапанову прыняў у [[1639]] годзе [[капланства]]. Дзякуючы біскупскай падтрымцы атрымаў тарноўскую канцылярыю. Напачатку [[1655]] стаўся кракаўскім канонікам.▼
Дзе Шыман атрыман першапачатковую навуку — невядома. Не пазьней за 1605 год ён апынуўся ў Замосьці пры двары канцлера [[Ян Замойскі|Яна Замойскага]], дзе пазнаёміўся з польскім лацінамоўным паэтам і гуманістам [[Шыман Шымановіч|Шыманам Шымановічам]], стваральнікам Замойскай акадэміі.
▲
У верасьні [[1655]] году Старавольскі адзіны з 36 чальцоў кракаўскай капітулы застаўся ў Кракаве напярэдадні асады яе швэдамі. Да таго, у ліпені Сымон выконваў абавязкі скарбніка катэдры. [[17 верасьня]] ён прызначаны кіраўніком [[Кракаўская катэдра|катэдры]] і яе [[скарбнік]]ам, а [[25 верасьня]] Кракаў атачыла швэдзкае войска.
Радок 13 ⟶ 17:
Аднак пры жыцьці сам Старавольскі пра гэта ніколі ня згадваў. Але скардзіўся, што швэд запатрабаваў 100 тысячаў [[талер]]аў кантрыбуцыі з кракаўскай катэдры. Пасьля гэта сума была раскладзена на ўсе [[касьцёл]]ы ў горадзе. Неўзабаве — [[30 кастрычніка]] — швэдамі былі абрабаваныя кракаўскія [[кляштар]]ы, а Марыяцкі касьцёл ацалеў толькі дзякуючы некалькітысячнаму [[хабар]]у, што далі захопнікам. Па словах Старавольскага, Кракаўская катэдра восем разоў трапляла пад рэквізыцыю. Зрэшты, з каралеўскага замку [[Вавэль]] швэды вывозілі каштоўнасьці і мастацкія творы на вазах. Трывала гэта да капітуляцыі швэдзкай залогі [[30 жніўня]] [[1657]] году.
== Працы ==
Старавольскі быў вельмі пладавітым пісьменьнікам, пакінуў пасьля сябе больш за 70 твораў, у асноўным на лаціне.
* ''Polska albo opisanie Królestwa Polskiego'' — przewodnik po kraju
* [[1625]] ''Scriptorum polonicorum hekatontas sue centrum illustrum Poloniqe scriptorium elogia et ritae'' — перакладзена на польскую як ''Setnik pisarzy polskich''
| |||