Вікіпэдыя

Інстытут літаратуры: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
Наступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Stary Jolup (гутаркі | унёсак)
38 515 правак
 
д год, р. скл. -у
Радок 1:
'''Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы НАН Беларусі''' быў заснаваны ў сыстэме '''[[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Беларускай акадэміі навук]]''' у якасьці ''Інстытута літаратуры'' [[29 сакавіка]] [[1931]] годагоду на базе былой катэдры літаратуры Акадэміі. Пастановай Прэзыдыюма НАН Беларусі 9.11.2007 быў аб’яднаны з [[Інстытут мовазнаўства НАНБ|Інстытутам мовазнаўства імя Якуба Коласа]] ў адзіны [[Інстытут мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАНБ]]. Аб’яднаньне канчаткова адбылося ў [[сакавік]]у [[2008]] годагоду.
 
== Гісторыя ==
 
=== Інстытут літаратуры і мастацтва Беларускай акадэміі навук (1931—1935) ===
У пачатку [[1931]] годагоду склалася агульная структура Інстытуту як навуковай установы акадэмічнага профілю ў сыстэме Акадэміі, вызначаліся асноўныя напрамкі яго дзейнасьці. У тым жа годзе была ўдакладнена назва — ''Інстытут літаратуры і мастацтва''. Былі працягнуты дасьледаваньні, пачатыя на катэдрах [[Інстытут беларускай культуры|Інстытута беларускай культуры]] і катэдры літаратуры Акадэміі.
 
=== Інстытут літаратуры, мастацтва і мовы АН БССР (1935—1941) ===
У [[Ліпень|ліпені]] [[1935]] г. у сувязі са зьмяненьнем структуры АН БССР была прынятая пастанова ЦК [[КПБ|КП(б)Б]], у якой, у прыватнасьці, адзначалася, што ''«з мэтай канцэнтрацыі і павышэньня якасьці навукова-дасьледчай работы, а таксама ўмацаваньня кіраўніцтва і ўкамплектаваньня кадрамі навукова-дасьледчых установаў лічыць неабходным правесьці рэарганізацыю наступных навукова-дасьледчых устаноў:
 
Радок 23:
У [[1940]] годзе ў складзе аб’яднанага інстытуту было 20 чалавек. У іх ліку 1 акадэмік, 2 члены-карэспандэнты, 1 прафэсар, 10 старшых навуковых супрацоўнікаў, 2 работнікі навукова-тэхнічнага пэрсаналу. Дзевяць супрацоўнікаў мелі вучоныя ступені кандыдатаў навук. Інстытут складаўся з дзьвюх сэкцый (літаратуры і мовы) і працаваў над 5-цю навуковымі тэмамі, з якіх тры былі мовазнаўчага профілю: 1) беларуска-рускі слоўнік; 2) вывучэньне беларускіх народных гаворак; 3) удасканаленьне беларускага правапісу.
 
=== Інстытут літаратуры, мовы і мастацтва АН БССР (1944—1952) ===
Інстытут літаратуры, мовы і мастацтва быў адноўлены ў ліпені 1944 году (да 1946 году яго часова ўзначальваў член-карэспандэнт [[Міхась Лынькоў|М. Ц. Лынькоў]]) у складзе трох сэктараў: беларускай літаратуры, беларускай мовы і мастацтва. У [[1945]] г. у яго складзе налічвалася 26 супрацоўнікаў. Асноўнымі навуковымі напрамкамі, над якімі працаваў Інстытут у гэты пэрыяд, былі пытаньні гісторыі беларускай літаратуры, беларускай лексыкаграфіі, беларускага выяўленчага мастацтва ў дні Вялікай Айчыннай вайны. З 1946 г. па [[1952]] г. дырэктарам Інстытуту зноў быў [[В. В. Барысенка]]. У 1952 годзе ў Інстытуце літаратуры і мастацтва замест аднаго літаратуразнаўчага сэктара было ўтворана два: сэктар савецкай літаратуры і сэктар дарэвалюцыйнай літаратуры. Адбыўся своеасаблівы падзел супрацоўнікаў па асноўных напрамках дасьледаваньняў, па навуковых інтарэсах. Пашырылася тэматыка і паглыбіўся характар навуковых распрацовак, працягвалася далейшая спэцыялізацыя навукоўцаў, у літаратуразнаўства прыйшлі сьвежыя сілы, якія былі накіраваны на дасьледаваньне новых, яшчэ не вывучаных праблем і пытаньняў гісторыі, тэорыі і тэксталёгіі беларускай літаратуры; аднавілася вывучэньне і выданьне даўняй пісьмовай спадчыны беларускага народу.
 
У [[1952]] годзе адбылося вылучэньне [[Інстытут мовазнаўства НАНБ|Інстытуту мовазнаўства]] ў асобную арганізацыю, і таму Інстытут літаратуры, мовы і мастацтва быў пераўтвораны ў Інстытут літаратуры і мастацтва.
 
=== Інстытут літаратуры і мастацтва АН БССР (1952—1957) ===
У сярэдзіне [[1954]] годагоду на базе сэктару беларускай дарэвалюцыйнай літаратуры ў Інстытуце літаратуры і мастацтва быў створаны сэктар рукапісаў і выданьняў, што было выклікана патрэбамі больш інтэнсіўнай і шырокай падрыхтоўкі збораў твораў беларускіх пісьменьнікаў. Папоўнены новымі сіламі (у [[1960]] годзе ў ім працавала 14 чалавек, у тым ліку А.Коршунаў, Э.Гурэвіч, [[Міхась Мушынскі|М.Мушынскі]]), сэктар атрымаў магчымасьць разгарнуць больш актыўную працу па зборы, вывучэньні і выданьні беларускай літаратурнай спадчыны. Пачалася падрыхтоўка, а затым і выданьне новых шматтомных збораў твораў Янкі Купалы ([[1961]]—[[1964]]) і Якуба Коласа (1961—1964), былі выдадзеныя выбраныя творы М.Багдановіча ([[1957]]) і В.Дуніна-Марцінкевіча ([[1958]]), зборнік «Беларускія пісьменьнікі другой палавіны ХІХ ст.» (1956). Гэтая праца стала своеасаблівай навуковай школай падрыхтоўкі нацыянальных кадраў тэкстолягаў, а яе практычныя вынікі мелі важнае навукова-асьветніцкае і агульнакультурнае значэньне.
 
У [[1957]] на базе аддзелаў мастацтвазнаўства [[Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы НАН Беларусі|Інстытуту літаратуры і мастацтва]] і аддзелаў этнаграфіі і фальклору [[Інстытут гісторыі НАНБ|Інстытута гісторыі]] быў створаны [[Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы НАН Беларусі|Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору]].
 
=== Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы (1957—2007) ===
Вянцом дасьледчыцкіх намаганьняў супрацоўнікаў Інстытута літаратуры было стварэньне першай навуковай «Гісторыі беларускай дакастрычніцкай літаратуры» ў 2-х тамах ([[1968]], [[1969]]). Яна была высока ацэнена ў Беларусі і за яе межамі, зьявілася важкім дасягненьнем не толькі калектыву Інстытута літаратуры, але і ўсяго беларускага літаратуразнаўства, засьведчыла іх навуковую сталасьць. У гэтай «Гісторыі…» на вялікім фактычным матэрыяле ўпершыню шырока, грунтоўна і аб’ектыўна быў прасочаны шматвяковы, вельмі складаны шлях разьвіцьця літаратуры на беларускіх землях, неадлучны ад лёсу народа, раскрытая вялікае ідэйна-мастацкае багацьце яе здабыткаў, высокі, сапраўдны эўрапейскі ўзровень творчай спадчыны найбольш выдатных яе прадстаўнікоў.
 
Радок 44:
У [[1981]] годзе Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы першым у краіне сярод навуковых устаноў падобнага профілю быў узнагароджаны [[Ордэн Дружбы народаў|ордэнам Дружбы народаў]].
 
== Кіраўнікі Інстытутаінстытуту ==
Інстытут літаратуры з [[1952]] па сакавік [[1973]] годагоду ўзначальваў акадэмік В. В. Барысенка, з красавіка [[1973]] па кастрычнік [[1982]] — акадэмік [[Іван Навуменка|I.Я.Навуменка]], з [[1982]] па [[1997]] — акадэмік [[Віктар Каваленка|В. А. Каваленка]]. 3 красавіка [[1997]] па студзень [[2006]] годагоду дырэктарам Інстытуту літаратуры зьяўляўся акадэмік НАН Беларусі [[Уладзімір Гніламёдаў|У. В. Гніламёдаў]]. Са студзеня [[2006]] па сакавік [[2008]] годагоду абавязкі дырэктара інстытута выконваў доктар філялягічных навук [[Валерый Максімовіч|В. А. Максімовіч]].
 
== Вонкавыя спасылкі ==
= Спасылкі =
* [http://web.archive.org/web/20110818113800/http://iml.basnet.by/be/historyja-instytuta Гісторыя інстытута | Інстытут мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы (2011)]
* [http://nasb.gov.by/bel/members/academicians/borisenko.php Акадэмік Барысенка Васіль Васільевіч]
Радок 61:
[[Катэгорыя:Зьніклі ў 2008 годзе]]
[[Катэгорыя:Інстытуты Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]]
[[Катэгорыя:Аб'ектыАб’екты, названыя ў гонар Янкі Купалы]]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Інстытут_літаратуры»