Кірыбаці: розьніца паміж вэрсіямі

'''Кірыба́ці''' ({{мова-en|Kiribati}}) — выспаваяастраўная краіна ў [[Ціхі акіян|Ціхім акіяне]]. У склад краіны ўваходзяць 33 каралавыя выспыастравы, якія расьцягнуліся на 3800 км уздоўж [[экватар]]у. Сюды ўваходзяць выспыастравы трох архіпэлягаў Мікранэзіі і Палінэзіі: [[выспыастравы Гілбэрта]] (16 выспаўастравоў), [[выспыастравы Фэнікс]] (8 выспаўастравоў) і [[выспыастравы Лайн]] (8 выспаўастравоў). 21 з 33 выспаўастравоў маюць пастаяннае насельніцтва.

Назва «''Кірыбаці''» — гэта зьмененая мясцовымі жыхарамі ангельская назва галоўнай групы выспаўастравоў — выспаўастравоў Гілбэрта.

Першыя людзі зьявіліся на выспах паміж [[1000]] і [[1300]] гадамі. Наступная хваля фіджыйцаў дапоўніла мікранэзійскую культуру выспаўастравоў палінэзійскімі элемэнтамі.

Першыя эўрапейцы зьявіліся тут у [[16 стагодзьдзе|XVI стагодзьдзі]]. Але пастаянныя эўрапейскія паселішчы пачалі зьяўляцца тут у [[19 стагодзьдзе|XIX стагодзьдзі]], калі на выспахастравах зьявіліся кітабоі і гандляры рабамі. Для мясцовага насельніцтва зьяўленьне прынесла шмат праблемаў, перш за ўсё сьмяротныя хваробы. Таксама ўзьніклі міжпляменныя канфлікты. У [[1892]] годзе [[Вялікабрытанія]] ўсталявала на выспахастравах свой пратэктарат, які ў [[1916]] годзе быў пераўтвораны ў калёнію Выспы Гілбэрта і Лагуны.

Пад час [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] выспыастравы былі занятыя [[Японія|японскімі]] войскамі і былі далучаны да японскай лініі абароны ў Ціхім акіяне. У лістападзе [[1943]] году войскам саюзьнікаў пасьля цяжкіх баёў удалося прарваць японскую лінію абароны, гэты момант лічыцца паваротным у вайне на Ціхім акіяне.

[[Мясцовае самакіраваньне]] было ўведзенае на выспахастравах у [[1960-я|1960-х]] гадах. У [[1975]] годзе [[выспыастравы Эліс]] аддзяліліся ад калёніі і стварылі незалежную краіну — [[Тувалу]]. ВыспыАстравы Гілбэрта атрымалі ўласны ўрад у [[1977]] годзе, і [[12 ліпеня]] [[1979]] году атрымалі незалежнасьць з назвай Кірыбаці.

Кожная з 21 заселеных выспаўастравоў мае ўласны ўрад, які займаецца справамі мясцовага самакіраваньня.

У склад Кірыбаці ўваходзяць 33 выспыастравы з архіпэлягаў Гілбэрта, Фэнікс, Лайн. Даўжыня ланцугу выспаўастравоў з захаду на ўсход складае 3800 км, а шырыня з поўначы на поўдзень каля 2000 км. Клімат на выспахастравах [[экватарыяльны клімат|экватарыяльны]], [[пасаты|пасатны]]. Усе выспыастравы абкружаныя каралавымі рыфамі.

* [[Цэнтрыльныя выспыастравы Гілбэрта]]

* [[Паўночныя выспыастравы Гілбэрта]]

* [[Паўднёвыя выспыастравы Гілбэрта]]

У краіне маеццаёсьць 21 мясцовы ўрад на кожнайкожным з заселеных выспаўастравоў.

Кірыбаці мае невялікія радовішчы карысных выкапняў. На момант атрыманьня незалежнасьці ў [[1979]] годзе радовішчы [[фасфаты|фасфатаў]], калісьці галоўнай крыніцы прыбытку, былі амаль вычарпаныя. У нашы дні нацыянальны прыбытак забясьпечваецца за кошт экспарту [[рыба|рыбы]] і [[копра|копры]]. У апошнія гады эканоміка выспаўастравоў апынулася ў эканамічным крызысе.