Перакопскі вал

Перакопскі вал (Перакопскі роў, Турэцкі вал, Ор, Тафрос) — фартыфікацыйны пабудова, разьмешчанае на Перакопскім пярэсмыку, які злучае Крым з мацерыковай Украінай. Перакопскі вал цягнецца ад Каркініцкай затокі Чорнага мора да затокі Сываш Азоўскага мора на 8475 мэтраў, шырыня яго ў аснове складае больш за 15 мэтраў, вышыня ад дна рова — 18-20 мэтраў. Да валу прылягае роў шырынёй 20 мэтраў і глыбінёй 10 мэтраў.

Гісторыя рэдагаваць

Ёсьць дзьве асноўных вэрсіі адносна часу паходжаньня Перакопскага рову з валам. Па адной зь іх, вал збудавалі кімэрыйцы за некалькі стагодзьдзяў да нашай эры, баючыся экспансіі скіфаў. У V стагодзьдзі да н. & nbsp; э. аб роў з валам у Крыме ўзгадваў Герадот, але дакладна вызначыць мясцовасьць, на якой ён знаходзіўся, па гэтай крыніцы вельмі складана.

Па другой вэрсіі, Перакопскі вал абавязаны сваім існаваньнем скіфы, якія мелі ва II ст. да н. э. моцную дзяржаву (пры царах Скілуры і Полаку). Аднак дакладных навуковых дадзеных аб тым, хто і калі будаваў гэтыя ўмацаваньні, мы сёньня не маем. У сярэдзіне XV стагодзьдзя было створана Крымскае ханства. Пры хане Мэнглі Гірэю у Крыме і на прылеглых тэрыторыях разгарнулася будаўніцтва новых і ўмацаваньне старых абарончых збудаваньняў. Гэтыя маштабныя работы закранулі і забыты Перакопскі вал. Тут яны праводзіліся на працягу ўсяго існаваньня Крымскага ханства да XVIII стагодзьдзя. Вынікам стала ўзьвядзеньне лініі ўмацаваньняў даўжынёй восем кілямэтраў і крэпасьці Ор-Капу.

Фэрх-Кэермэн — ўмацаваньне на захадзе перакопскага валу

Апісаньне ўмацавньня рэдагаваць

У 18 ст. Перакопская лінія абароны складалася зь пятнаццаці кілямэтровага рову глыбінёй 10 м, васьмікілямэтровага вала (вышыня ад долу рову 20 м), а таксама крэпасьці Ор-Капу. Уздоўж валу ўздымалася шэсьць бастыёнаў (па розных крыніцах ад чатырох да сямі), у тым ліку на берагах Каркініцкай затокі на захадзе (вежа часткова захавалася да нашага часу) і Сывашу на ўсходзе. Паўночная бок валу і, як працяг, паўднёвы бок рову былі абнесеныя па ўсёй сваёй даўжыні каменьнем. Крэпасьць і брама разьмяшчаліся бліжэй да Сывашу. Брама мела пад’ёмны мост праз роў. Камень для будаўніцтва дастаўляўся з Тарханкуцкага паўвостраву (заходні Крым) спачатку морам, а да самага месца работ — вазамі. Турэцкі гарнізон меў дзьве тысячы янычараў і 184 гармат. Паўднёвей умацаваньняў стаяла армія крымскага хана Каплан Гірэя, якая налічвала да 100 тыс. салдат.

У часе нацысцка-савецкай вайны заняты нямецкімі войскамі 26 верасьня 1941 году.

Помнікі гісторыі рэдагаваць

Перакопскі вал зьяўляецца помнікам гісторыі мясцовага значэньня, у склад якой уваходзяць:

2 магілы чырвонаармейцаў і савецкіх воінаў, якія загінулі пры абароне і штурме Перакопскага валу ў гады грамадзянскай і Вялікай Айчыннай вайны;
Камандны пункт маршала Савецкага Саюза А. & nbsp; М. & nbsp; Васілеўскага і генэрала арміі Талбухіна Ф. і., якія кіравалі апэрацыяй па вызваленьні Крыму ад гітлераўцаў;
Памятны знак у гонар воінаў 36-га кавалерыйскага палка;
Памятны знак у гонар 40-годзьдзя Перамогі

Крыніцы рэдагаваць

Літаратура рэдагаваць

Вортман Д. Я. Перекопські рів і вал // Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. — К. : Наукова думка, 2011. — Т. 8 : Па — Прик. — С. 122. — 520 с. : іл. — ISBN 978-966-00-1142-7.