Палескія гаворкі

Пале́скія гаворкі — гаворкі беларускае мовы, распаўсюджаныя на беларускім Палесьсі.

Для гаворак характэрна няпоўнае недасымілятыйнае аканьне: бага́то, горэ замест багата, гора; канчаткі е й э: дубэ, кавале, хустке ў Назоўным склоне множнага ліку назоўнікаў і спэцыфічная форма загаднага ладу дзеясловаў: нясеце, сядзеце.^[1]

Гаворкі Палесься — гаворкі на тэрыторыі Заходняга і Ўсходняга беларускага Палесься.

Слуцка-мазырская група гаворак

Моўнае аблічча фармуюць мазырскія й часткова слуцкія гаворкі. Для гаворак характэрна оканьне.^[2]

Прыклады:

Аўёс — авёс
Кобула — кабыла
Камяня — качарга
Ёмка — чапала
Навальны дождж — лівень
Гаўяда ў Пінскім рэґіёне, тавар - у Лельчыцкам — свойская рагатая жывёла
Скарда — рунь
Куранятніца — курыца, якая водзіць куранят
Хлёў — хлеў
Кашара — абгароджанае месца для жывёлы ў полі ці ў лесе
Хоньдзя — ліхаманка, трасца

Лельчыцкі раён:

було бага́то
са́мо
гла́вно
до́брэ / до́бре
замест каб выкарыстоўваецца шоб
мо́цно
уну́чок
смяю́са замест нормы сьмяюся (няма зьмягчэньня літары с)

Лексычны ляндшафт дыялекту нераўнамерны, сустракаюцца лякалізмы. Напрыклад, слова лепак (літ. норма — пячнік) у Лельчыцкім раёне.

Заходнепалескія гаворкі

Заходнепалескія гаворкі малападобныя да іншых гаворак краіны, разглядаюцца па-за асноўным дыялектным масівам беларускае мовы. Для гаворак характэрна оканьне, адсутнасьць дзеканьня / цеканьня. Ахарактарызаваць гаворкі вельмі складана, бо нават у розных вёсках рэґіёну гавораць па-рознаму.^[3]

Камяніцкі раён:

я бэ́ла замест я біла
де́ті замест дзеці
мны́го замест многа
скутэ́на замест скатына
прынэсэ́мо замест мы прынясем
вона́ замест яна
кавду́н — страўнік у сьвіньні (в не пераходзіць у ў)

Пінскі раён:

віз, кінь, кіт / вуз, кунь, кут замест воз, конь, кот
коцу́ба — качарга
цыбахы — пер’е цыбулі
повх — крот (в не пераходзіць у ў)
мутю́н, мутю́ха — манюка

Глядзіце таксама

Крыніцы

^ Дакумэнтальны фільм «Гаворкі Беларусі» — Анлайнер Беларусь
^ «МОВА: як гаворыць краіна (Усходняе Палесьсе)» — Анлайнер Беларусь
^ «МОВА: як гаворыць краіна (Заходняе Палесьсе)» — Анлайнер Беларусь

[1] Дакумэнтальны фільм «Гаворкі Беларусі» — Анлайнер Беларусь

[2] «МОВА: як гаворыць краіна (Усходняе Палесьсе)» — Анлайнер Беларусь

[3] «МОВА: як гаворыць краіна (Заходняе Палесьсе)» — Анлайнер Беларусь

[1]

[2]

[3]