Ліцэнзіі Creative Commons

ліцэнзіі для творчых працаў

Ліцэ́нзіі Creative Commons — шэраг ліцэнзіяў у галіне аўтарскага права, складзеных амэрыканскай некамэрцыйнай арганізацыяй Creative Commons. Першыя вэрсіі ліцэнзіяў зьявіліся 16 сьнежня 2002 году.[1][2] Па стане на ліпень 2010 году ліцэнзіі Creative Commons даступныя афіцыйна ў 53 краінах (адбываецца як пераклад ліцэнзіі на іншыя мовы, гэтак і імплемэнтацыя ліцэнзіяў у прававую сыстэму дзяржаваў).[3] Таксама вядзецца праца над адаптацыяй для 9 наступных краін.[3]

Віды ліцэнзіяў рэдагаваць

Усе ліцэнзіі Creative Commons перш за ўсё маюць «базавыя правы» (анг. baseline rights), у склад якіх уваходзяць права на свабоднае выкарыстаньне, капіяваньне, распаўсюджаньне ў любой форме. Кожная з шасьці ліцэнзіяў мае ўласныя патрабаваньні, якія выбіраюцца з чатырох даступных:

 
Attribution (by)

Attribution by
Пазначэньне аўтарства

 
Share-Alike (sa)

Share-Alike sa
На тых жа ўмовах

 
Non-Commercial (nc)

Non-Commercial nc
Некамэрцыйнае выкарыстаньне

 
No Derivative Works (nd)

No Derivative Works nd
Без вытворных прац

Дазваляецца капіяваньне, распаўсюджаньне, публічнае прадстаўленьне працы і вытворных ад яе пры ўмове пазначэньня аўтара. Дазваляецца распаўсюджаньне вытворных ад арыгінальнай прац пры ўмове выкарыстаньня ліцэнзіі, ідэнтычнай ліцэнзіі арыгінальнай працы. Дазваляецца капіяваньне, распаўсюджаньне, публічнае прадстаўленьне працы і вытворных ад яе толькі ў некамэрцыйных мэтах. Дазваляецца капіяваньне, распаўсюджаньне, публічнае прадстаўленьне працы толькі ў першатворным выглядзе.

Камбінацыі рэдагаваць

З пазначаных вышэй чатырох магчымых абмежаваньняў выкарыстаньня ўсяго магчымыя 16 камбінацыяў, зь якіх 11 камбінацыяў ёсьць слушнымі ліцэнзіямі Creative Commons, а астатнія 5 — не. З тых пяці камбінацыяў чатыры ўлучаюць патрабаваньні nd і sa, якія пярэчаць адно воднаму. Пятае не ўлучае ніводнага патрабаваньня. З адзінаццаці застаўшыхся 5 ня маюць у складзе патрабаваньняў by, але ў 98% выпадкаў аўтары жадаюць, каб пры выкарыстаньні згадвалася іх аўтарства. Таму звычайна выкарыстоўваюцца шэсьць ніжэй пададзеных ліцэнзіяў:

  • Attribution (cc by)
  • Attribution Share-Alike (cc by-sa)
  • Attribution No Derivatives (cc by-nd)
  • Attribution Non-Commercial (cc by-nc)
  • Attribution Non-Commercial Share-Alike (cc by-nc-sa)
  • Attribution Non-Commercial No Derivatives (cc by-nc-nd)

Зь іх першыя дзьве ліцэнзіі лічацца вольнымі, таму што іх умовы не супярэчаць вызначэньню «вольнага твору культуры».[4] У той жа час, ніводная зь іх не зьяўляецца капілэфтнай.[4]

Адмаўленьне ад асобных правоў рэдагаваць

Як закладзеныя ў ліцэнзіі пэўныя патрабаваньні, гэтак і закладзеная магчымасьць іх адкліканьня (анг. waiving). Уладальнік аўтарскіх правоў можа адмовіцца ад некаторых правоў, напрыклад, выключнага права на камэрцыйнае выкарыстаньне.[5]

Глядзіце таксама рэдагаваць

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ Creative Commons launch, Scripting News. 16 сьнежня 2002 году.  (анг.)
  2. ^ Creative Commons Unveils Machine-Readable Copyright Licenses, Creative Commons. 16 сьнежня 2002 году.  (анг.)
  3. ^ а б International, Creative Commons  (анг.)
  4. ^ а б Licenses, Definition of Free Cultural Works  (анг.)
  5. ^ Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported  (анг.)

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць

  Ліцэнзіі Creative Commonsсховішча мультымэдыйных матэрыялаў