Лядовы паход Балтыйскага флёту
Лядо́вы пахо́д Балты́йскага флёту — апэрацыя па выратаваньні расейскіх караблёў Балтыйскага флёту ад захопу нямецкімі і фінскімі войскамі ды пераводу іх з Рэвелю і Гэльсынгфорсу ў Кранштат. Праведзена ў цяжкіх лядовых умовах лютага — траўня 1918 году. Камандаваў начальнік Марскіх сілаў (намарсі) Балтыйскага мора Аляксей Шчасны.
Лядовы паход Балтыйскага флёту | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||
| |||||||||
Супернікі | |||||||||
.svg){kind=small} РСФСР | .svg){kind=small} Нямецкая Імпэрыя | ||||||||
Камандуючыя | |||||||||
| Аляксей Шчасны | Рудыгэр фон дэр Гольц | ||||||||
Гісторыя
рэдагавацьУ лютым 1918 году караблі расейскага Балтыйскага флёту, якія знаходзіліся ў Рэвелі, былі перабазаваныя ў Гэльсынгфорс, што выратавала іх ад захопу нямецкімі войскамі, якія 18 лютага перайшлі ў наступ па ўсім фронце. Апошнія караблі пакінулі Рэвель 25 лютага — у дзень, калі ў горад увайшлі немцы. Пераходам кіраваў Аляксей Шчасны, 1-й памочнік начальніка ваеннага аддзела Цэнтрабалту, які фактычна камандаваў Балтыйскім флётам.
Згодна з падпісаным 3 сакавіка 1918 году Берасьцейскім мірам (артыкул 6), усе расейскія караблі павінны былі пакінуць фінляндзкія парты, пры гэтым прадугледжвалася, што да таго часу, пакуль лёд не дазваляе ажыцьцявіць пераход, на караблях павінны былі заставацца толькі «нязначныя каманды», якія лёгка маглі быць нэўтралізаваныя немцамі.
5 сакавіка нямецкі флёт прыбыў да Аляндзкіх астравоў, якія ў далейшым выкарыстоўваліся як база для заняцьця немцамі Фінляндыі.
У сувязі з рэальнай небясьпекай захопу нямецкімі і фінскімі войскамі караблёў Балтыйскага флёту, якія базаваліся ў Гэльсынгфорсе, бальшавіцкі ўрад прыняў пастанову аб неадкладным пераводзе флёту ў Кранштат. Гэтай апэрацыяй кіраваў Шчасны.
Першапачаткова 12 сакавіка ў суправаджэньні двух ледаколаў з Гэльсынгфорсу выйшлі чатыры лінейных караблі і тры крэйсэры, якія прыбылі ў Кранштат 17 сакавіка.
3 красавіка на паўвостраве Ханко высадзілася нямецкая Балтыйская дывізія (12 тысячаў жаўнераў), а 7 красавіка ў раёне Ловіісы высадзіўся атрад палкоўніка Брандэнштайна (каля 3000 штыкоў і 12 гармат).
4 красавіка з Гэльсынгфорса выйшаў другі атрад Балтыйскага флёту (два лінкары, два крэйсэры, дзьве падводныя лодкі), які прыбыў у Кранштат 10 красавіка (выключаючы адну з падводных лодак, якая атрымала пашкоджаньне і якая вярнулася ў Гэльсынгфорс). Такім чынам, найбуйнейшыя караблі расейскага флёту апынуліся ў бясьпецы.
5 красавіка Шчасны быў афіцыйна прызначаны начальнікам Марскіх сіл Балтыйскага мора (фактычна выконваў гэтыя абавязкі ўжо ў сакавіку, пасьля звальненьня з гэтай пасады Аляксандра Развозава). У гэты час ён рыхтаваў да выхаду трэці атрад караблёў (45 эсьмінцаў, тры мінаносца, дзесяць падводных лодак, пяць мінных загараджальнікаў, шэсьць тральшчыкаў, адзінаццаць вартавых караблёў, 81 дапаможнае судна), якія былі адпраўлены з Гэльсынгфорсу пяцьцю эшалёнамі ў пэрыяд з 7 па 11 красавіка. Пазьней гэтыя караблі злучыліся ў адзін эшалён пры падтрымцы чатырох ледаколаў. Сам Шчасны пакінуў Гэльсынгфорс на штабным караблі «Крэчат» 11 красавіка, калі на падыходах да гораду ўжо ішлі баі з надыходзячымі нямецкімі войскамі (горад быў узяты 14 красавіка).
20 красавіка трэці атрад караблёў пад камандаваньнем Шчасны прыбыў у Кранштат. За час паходу не было страчана ні адно судна, нягледзячы на рэзкае паслабленьне дысцыпліны, зьвязанае з рэвалюцыйнымі падзеямі.
Вынікі
рэдагавацьУ выніку апэрацыі былі выратаваны ад захопу 236 караблёў і суднаў, у тым ліку 6 лінкараў, 5 крэйсэраў, 59 эсьмінцаў, 12 падводных лодак.
Пасьля завяршэньня паходу, па загадзе Льва Троцкага, у траўні Шчасны быў арыштаваны «за злачынствы на пасадзе і контррэвалюцыйныя дзеяньні». Суд прысудзіў да расстрэлу. Гэта быў першы судовы сьмяротны прысуд у Савецкай Расеі.
Літаратура
рэдагаваць- Кровяков Н. С. «Ледовый поход» Балтийского флота в 1918 году. — М.: Военное издательство Министерства обороны Союза ССР, 1955. — 222 с.
- Эдлинский С. Ф., Яковлев И. И. Транспортный флот в Ледовом походе 1918 года. — М.: Морской транспорт, 1959.
- Шошков Е. Н. Наморси А. М. Щастный (Трагическая биография в событиях, датах и комментариях). — СПб: Петровский фонд ISBN 5-75590-051-5