Дзяржаўная рада Славаччыны
Дзяржа́ўная ра́да Слава́цкай Рэспу́блікі (па-славацку: Štátna rada Slovenskej republiky) — дзяржаўны орган Першае Славацкае Рэспублікі, які павінны быў служыць пасярэднікам між прэзыдэнта, сойму, ураду й палітычных партыяў (даваць прэзыдэнту рэспублікі й ураду водгукі). Рада была ўтвораная канстытуцыйным законам аб канстытуцыі Славацкае Рэспублікі ад 21 ліпеня 1939 году. Хоць Дзяржаўная рада павінная была быць важным органам, фактычна яна магла толькі даваць рэкамэндацыі[1].
| Дзяржаўная рада Славаччыны | |
| Štátna rada Slovenskej republiky | |
| Дата ўтварэньня | 21 ліпеня 1939 году |
|---|---|
| Дата спыненьня існаваньня | 1945 рок |
| Тып | дзяржаўная арганізацыя |
| Юрыдычны статус | дзяржаўны орган |
| Дзейнічае ў рэгіёнах | Славаччына |
| Старшыня | Віктар Раваш |
| Намесьнік | Ёзэф Шкулцеты |
| Намесьнік | Ян Войташак |
Першае ўстаўное паседжаньне Дзяржаўнае рады было прызначанае на 6 жніўня 1940 году й адбылося ў прэзыдэнцкім палацы. Нараду адкрыў й вёў прэзыдэнт Ёзэф Ціса. Пасьля прыняцьця прысягі ўсіх чальцоў адбыліся выбары старшыні, якім стаў Віктар Раваш, намесьнікамі старшыні сталі Ёзэф Шкулцеты са Славацкай маціцы й мансэньёр Ян Войташак, сьпіскі біскуп.
Дзейнасьць рэдагаваць
Тэрмін паўнамоцтваў Дзяржаўнае рады складаў тры гады[2]. Дзяржаўная рада прымае рашэньне ў органе, які можа прыняць рэзалюцыю, калі акрамя старшыні ці ягонага намесьніка прысутнічае большасьць ейных чальцоў. Ён дзейнічае большасьцю галасоў выбарнікаў. Рада прымае рашэньне бальшынёй галасоў[3].
Чальцы Дзяржаўнае рады карысталіся імунітэтам, як і дэпутаты сойму. Калі сябар Дзяржаўнае рады зьяўляўся дэпутатам, рашэньне аб ягоным звальненьні прымаў сойм[4]. Сяброўства ў Дзяржаўнай радзе не аплочвалася, гэта была ганаровая пасада. Адзінай перавагай быў штогадовы бясплатны квіток на чыгунку.
Склад рэдагаваць
Дзяржаўная рада афіцыйна складалася зь мінімум 20 сяброў, а менавіта:[5]
- 6 чальцоў прызначаў прэзыдэнт рэспублікі,
- 10 чальцоў Глінкавай славацкай народнай партыі,
- Па адным чальцы ад зарэгістраваных партыяў нацыянальных суполак і станаў;
- Іншыя чальцы: старшыня ўраду й старшыня сойму.
Асабовы склад рэдагаваць
Сябрамі Дзяржаўнае рады зьяўляліся прадстаўнікі палітычных, эканамічных, культурных і царкоўных элітаў Славаччыны, а з нацыяльных меншасьцяў прадстаўніцтва ў органе мелі толькі немцы[1]. У Дзяржаўнай радзе працавалі:
- Доктар Ян Балка,
- Генэрал Фэрдынанд Чатлаш,
- Доктар Багуслаў Кліма, генэральны інспэктар эвангелеўскай а. в. царквы ў Ліптаўскім Градку,
- Доктар Фэрдынанд Клінда з Браціславы,
- Франц Кармасін ад немцаў,
- Доктар Францішак Шубік-Замаў, унівэрсытэцкі прафэсар,
- Мансэньёр Андрэй Марсіна з Трэнчыну,
- Мансэньёр Ян Посьцены (Ján Pöstényi) ад таварыства сьв. Войцеха з Трнавы,
- Доктар Мартын Сокал, старшыня сойму Славацкае Дзяржавы.
- Карал Мэдзерлы
Функцыі рэдагаваць
- Высьвятліць, наяўнасьць факту, які ўстойліва перашкаджае прэзыдэнту рэспублікі выконваць сваю функцыю,
- Прыцягваць прэзыдэнта рэспублікі да крымінальнай адказнасьці,
- Прыцягваць старшыню й чальцоў ураду да крымінальнай адказнасьці,
- Складаць сьпіс кандыдатаў на выбары ў сойм,
- Выносіць рашэньні наконт адбіраньня дэпутацкага мандату на прапанову старшыні сойму,
- Прапаноўваць сойму праекты законаў,
- Даваць прэзыдэнту рэспублікі й ураду водгукі пра палітычныя, культурныя й эканамічныя рэчы.[6]
Але дзяржаўная рада ня мела ўласнай выканаўчай улады, таму яна не магла нікога абвінаваціць самастойна. У сур’ёзных пытаньнях нацыянальнага характару яна магла рабіць рэкамэндацыі ўсім дзяржаўным органам, але яны ня мелі абавязковай сілы.
Прысяга рэдагаваць
Перад пачаткам сваёй дзейнасьці сябар Дзяржаўнае рады прымае наступную прысягу перад прэзыдэнтам рэспублікі:[7]
Я прысягаю Богу Ўсемагутнаму і Ўсяведнаму, што буду добрасумленна й бесстаронна выконваць свае абавязкі й ахоўваць закон. Дык дапамажы мне, Пане Божа!Арыгінальны тэкст (славацк.)Prísahám na Boha Všemohúceho a Vševedúceho, že budem svedomite a nestranne plniť svoje povinností a zachovávať zákony. Tak mi Pán Boh pomáhaj!