Вогненыя калясьніцы
«Во́гненыя калясьні́цы» (па-ангельску: Chariots of Fire) — брытанская гістарычная драма 1981 року. Фільм заснаваны на сапраўднай гісторыі двух спартоўцаў-удзельнікаў Алімпіяды 1924 року: Эрыка Лідэла, пабожнага шатляндзкага хрысьціяніна, і Гаральда Абрагамза, ангельскага жыда.
| Вогненыя калясьніцы | |
| Chariots of Fire | |
 | |
| Жанр | біяграфічны фільм, спартовы фільм[d], драматычны фільм і гістарычны фільм |
|---|---|
| Рэжысэр | Г’ю Гадсан |
| Сцэнарыст | Колін Ўэланд |
| Прадусар | Дэйвід Путнэм |
| У ролях | |
| Кампазытар | Вангеліс |
| Апэратар | Дэйвід Ўоткін |
| Мантаж | Тэры Роўлінгз |
| Вытворчасьць |
|
| Распаўсюд | Mokép[d], Netflix, Fandango at Home[d] і Дыснэй+[d] |
| Дата выхаду | 30 сакавіка 1981 (43 гады таму) |
| Працягласьць | 124 хвіліны |
| Краіна | Вялікабрытанія |
| Мова | ангельская |
| Бюджэт | £3 млн[1] |
| Прыбытак | $59 млн (ЗША)[2] |
| Старонка на IMDb | |
Фільм сем разоў быў намінаваны на прэмію Акадэміі і чатыры разы перамагаў. «Вогненыя калясьніцы» займаюць 19-е месца ў сьпісе 100 найлепшых брытанскіх фільмаў Брытанскага інстытуту кіно.
Сюжэт
рэдагаваць
У 1919 року Гаральд Абрагамз (Бэн Крос) паступае ў Кембрыдзкі ўнівэрсытэт, дзе сутыкаецца з антысэміцкімі настроямі выкладчыкаў і студэнтаў, аднак удзельнічае ў паседжаньнях клюбу Гілбэрта і Салівана. Ён першым пасьпявае аббегчы вакол двара коледжу, пакуль гадзіньнік адбівае 12 удараў, а пасьля пачынае перамагаць у розных нацыянальных спаборніцтвах. Неўзабаве ён закахаўся ў опэрную сьпявачку з клюбу Гілбэрта і Салівана на імя Сыбіл (Эліс Крыге).
Эрык Лідэл (Ен Чарльсан), народжаны ў Кітаі ў сям’і шатляндзкі місіянэраў, таксама рыхтуецца да спаборніцтваў па бегу. Ягоная сястра Джэні (Шэрыл Кэмпбэл) спрабуе адгаварыць яго, аднак Лідэл лічыць, што здолее праславіць гэтым Госпада перад вяртаньнем у Кітай на місіянэрскую працу.
У першую сустрэчу на спаборніцтвах Лідэл перамагае Абрагамза. Абрагамз перажывае, аднак прафэсійны трэнэр Сэм Мусабіні (Ен Голм) прапануе яму свае паслугі ў паляпшэньні тэхнікі бегу. Гэта выклікае крытыку выкладчыкаў Кембрыджу (Джон Гілгуд і Ліндсэй Андэрсан), якія лічаць, што бегуну-аматару нягодна займацца з прафэсійным трэнэрам. Абрагамз ігнаруе іхнія зачэпкі, лічачы іх праявай антысэмітызму.
Калі Эрык Лідэл прапускае царкоўнае служэньне з-за трэніроўкі, сястра Джэні дакарае яго за тое, што Эрык ня думае пра Бога. Лідэл у адказ тлумачыць, што падчас бегу ён адчувае Божую прысутнасьць і ня можа ня бегаць, бо гэта будзе зьнявагай Бога; а ягоная місіянэрская паездка ў Кітай адбудзецца ў любым выпадку.
Пасьля гадоў трэніровак абодва бегуны трапляюць у зборную Вялікабрытаніі дзеля ўдзелу ў Алімпійскіх гульнях 1924 року ў Парыжы. У камандзе таксама апынаюцца сябры Абрагамза з Кембрыджу лорд Эндру Ліндсэй (Найджэл Гэйвэрз), Обры Мантэгю (Нікалас Фарэл) і Генры Сталард (Дэніел Джэрал). Па дарозе ў Парыж Лідэл дазнаецца, што бег на 100-мэтровую дыстанцыю будзе праводзіцца ў нядзелю, і адмаўляецца ў ёй удзельнічаць з хрысьціянскіх меркаваньняў, нягледзячы на патрабаваньні Брытанскага алімпійскага камітэту і самога прынца Ўэйлзкага.
Эндру Ліндсэй, здабыўшы срэбны мэдаль у бегу на 400 мэтраў з бар’ерамі, саступае Лідэлу сваё месца ў бегу на 400 мэтраў у наступны чацьвер. Навіна пра гарлівага легкаатлета-хрысьціяніна разьлятаецца па ўсіх міжнародных СМІ. На нядзельным служэньні ў парыскай шатляндзкай царкве Лідэл прамаўляе казань, цытуючы верш з 40-га разьдзелу кнігі Ісаі: «А тыя, што спадзяюцца на Госпада, абновяцца ў сіле: падымуць крылы, як арлы, пацякуць і ня стомяцца, пойдуць і ня стомяцца».
Абрагамз бяз шанцаў прайграе бегунам з ЗША на дыстанцыі 200 м, і ягоны адзіны шанец на мэдалі — спаборніцтва ў бегу на 100 мэтраў, ад удзелу ў якім адмовіўся Лідэл. Ён дабіваецца перамогі, заваёўвае залаты мэдаль і вырашае ўзнавіць стасункі са сваёй каханай Сыбіл, зь якой расстаўся дзеля спорту.
Перад забегам на 400 мэтраў трэнэр зборнай ЗША запэўнівае сваіх выхаванцаў, што Лідэл на гэткай доўгай дыстанцыі нічога ня варты. Толькі адзін з амэрыканцаў, Джэксан Шольц, перадае Лідэлу цыдулку з падтрымкай ягоных перакананьняў. Лідэл апярэджвае амэрыканскіх фаварытаў і таксама здабывае залаты алімпійскі мэдаль. Зборная Вялікабрытаніі вяртаецца дадому з трыюмфам.
У канцы фільму паведамляецца, што Абрагамз ажаніўся з Сыбіл і стаў адным з кіраўнікоў брытанскай атлетыкі. Лідэл зьехаў на місіянэрскую працу ў Кітай і ў 1945 року згінуў у японскім палоне, пра што смуткавала ўся Шатляндыя.
У ролях
рэдагаваць- Бэн Крос — Гаральд Абрагамз, жыдоўскі студэнт Кембрыдзкага ўнівэрсытэту
- Ен Чарльсан — Эрык Лідэл, сын шатляндзкіх місіянэраў у Кітаі
- Нікалас Фарэл — Обры Мантэгю, бягун і сябар Гаральда Абрагамза
- Найджэл Гэйвэрз — лорд Эндру Ліндсэй, кембрыдзкі студэнт і бягун
- Ен Голм — Сэм Мусабіні, трэнэр Абрагамза
- Джон Гілгуд — выкладчык коледжу Тройцы Кембрыдзкага ўнівэрсытэту
- Ліндсэй Андэрсан — выкладчык коледжу Каюса Кембрыдзкага ўнівэрсытэту
- Шэрыл Кэмпбэл — Джэні Лідэл, Эрыкава сястра
- Эліс Крыге — Сыбіл Гордан, Абрагамзава каханая
- Струан Роджэр — Сэндзі МакГрат, Лідэлаў сябар і трэнэр па бегу
- Найджэл Дэвэнпорт — лорд Біркенгэд, чалец Брытанскага алімпійскага камітэту
- Патрык Магі — лорд Кадаган, старшыня Брытанскага алімпійскага камітэту
- Дэйвід Еланд — прынц Ўэйлскі
- Пітэр Іган — герцаг Сазэрлэнду
- Дэніел Джэрал — Генры Сталард, кембрыдзкі студэнт і бягун
- Дэніс Крыстафэр — Чарлі Падак, амэрыканскі алімпійскі бягун
- Брэд Дэвіс — Джэксан Шольц, амэрыканскі алімпійскі бягун
- Рычард Грыфітс — ахоўнік у коледжы Каюса
Гістарычная пэўнасьць
рэдагавацьГаральд Абрагамз і Генры Сталард — сапраўдныя навучэнцы коледжу Гонвіля і Каюса, якія выступалі на Алімпіядзе-1924. Яшчэ адзін спартовец, Обры Мантэгю, таксама спаборнічаў на Алімпіядзе, аднак навучаўся ня ў Кембрыджы, а ў Оксфардзе[3]. На аснове ягоных штодзённых лістоў да маці напісаная ягоная роля ў фільме. Трэці брытанскі залаты мэдаліст Алімпіяды ў Парыжы, Дуглас Лоў, ня даў дазволу на згадваньне ягонага імя ў фільме, таму чацьвертым навучэнцам прадстаўлены лорд Эндру Ліндсэй — пэрсанаж, часткова заснаваны на значнай асобе ў гісторыі брытанскай атлетыкі — лордзе Бэрглі. Бэрглі навучаўся ў Кембрыджы, аднак пазьней, чым Абрагамз.
Менавіта лорд Бэрглі, а не Абрагамз, на час здымак фільму быў адзіным, хто пасьпеў аббегчы вакол двара коледжу Тройцы Кембрыдзкага ўнівэрсытэту, пакуль гадзіньнік адбівае 12 удараў дня. Пасьля выхаду фільму, у 2007 року, гэтае дасягненьне паўтарыў яшчэ адзін студэнт коледжу Сэм Добін[4].
Эпізод фільму, дзе на 400-мэтровай дыстанцыі француз падстаўляе падножку Эрыку Лідэлу, але той падымаецца, адыгрывае 20-мэтровае адставаньне і перамагае, сапраўды меў месца ў спаборніцтве між Шатляндыяй, Ангельшчынай ды Ірляндыяй у ліпені 1923 року ў Сток-он-Трэнце. Забег ладзіўся на дыстанцыі 440 ярдаў, і перад гэтым Лідэл перамог таксама ў забегах на 100 і 220 ярдаў[5].
У жыцьці Абрагамз ажаніўся ня з Сыбіл Гордан, а з сьпявачкай той жа опэрнай трупы Сыбіл Эвэрс, зь якой яны пазнаёміліся толькі ў 1934 року.
Джэні Лідэл у жыцьці не пярэчыла заняткам спортам свайго брата, а цалкам яго падтрымлівала. Яна супрацоўнічала са стваральнікамі фільму і нават паўдзельнічала ў здымках сцэны падчас набажэнства ў парыскай шатляндзкай царкве[6].
Музыка
рэдагавацьУ якасьці музычнага суправаджэньня выкарыстаная ня музыка 1920-х рокаў, а адмысловая складзеная гукавая дарожка, напісаная грэцкім кампазытарам Вангелісам з выкарыстаньнем электроннага гуку 1980-х. Крок апраўдаў сябе: тытульная мэледія да фільму стала надзвычай папулярнай і пазьней выкарыстоўвалася ў іншых фільмах ды тэлеперадачах.
Рэжысэр Г’ю Гадсан раней супрацоўнічаў з Вангелісам пры здымках сваіх дакумэнтальных фільмаў і рэклямы, і гэтым разам ён прапанаваў кампазытару напісаць музыку менавіта сучаснага стылю. Тытульнай тэмай плянавалася напісаная ў 1977 року Вангелісам мэлёдыя «L’Enfant»[7] зь ягонага альбому «Opera Sauvage», аднак Вангеліс пераканаў рэжысэра, што створыць лепшую мэлёдыю. «Вогненыя калясьніцы», названыя Вангелісам «гімнам бацьку», які таксама быў бегуном[8][9], адразу былі прызнаныя рэжысэрам і прадусэрам. Аднак і «L’Enfant» прагучала ў фільме ў сцэне выхаду спартоўцаў на парыскі стадыён, дзе іх сустракаў духавы аркестар[10].
Некаторыя мэлёдыі зь фільму не ўвайшлі ў альбом «Вогненыя калясьніцы». Асобныя мэлёдыі можна пачуць у розных альбомах Вангеліса: «Opéra sauvage» (1979), «Themes», «Portraits» ды «Odyssey: The Definitive Collection», аднак у іншых аранжыроўках, ніж у фільме.
Таксама ў фільме выкарыстаныя пяць мэлёдыяў Гілбэрта і Салівана, якія цікава кантрастуюць з электроннай музыкай Вангеліса: «He is an Englishman», «Three Little Maids from School Are We», «With Catlike Tread», «The Soldiers of Our Queen» і «There Lived a King» з розных опэраў. Верш Ўільяма Блэйка «Ерусалім», пакладзены на музыку Г’юбэртам Пэры, быў выкананы Брытанскім хорам на пахаваньні Гаральда Абрагамса ў 1978 року і таксама ўвайшоў у фільм.
Узнагароды
рэдагавацьНа Канскім кінафэстывалі ў 1981 року фільм быў намінаваны на Залатую пальмавую галіну і атрымаў дзьве ўзнагароды. На цырымоніі ўручэньня прэміі Акадэміі 1982 року «Вогненыя калясьніцы» перамаглі ў чатырох зь сямі намінацыяў.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Alexander Walker, Icons in the Fire: The Rise and Fall of Practically Everyone in the British Film Industry 1984-2000, Orion Books, 2005 p. 28
- ^ Chariots of Fire на Box Office Mojo
- ^ Aubrey Montague biography at SportsReference.com
- ^ «Modern-day hero runs away with Chariots of Fire challenge.» Daily Mail 27 October 2007.
- ^ Ramsey, Russell W. God's Joyful Runner. — Bridge Publishing, Inc, 1987. — С. 54. — ISBN 0-88270-624-1
- ^ Ramsey, Russell W. A Lady — A Peacemaker. Boston: Branden Publishing Company, 1988.
- ^ «L’Enfant» на YouTube
- ^ McLaughlin, John. «In Chariots They Ran». Runner’s World. February 2012.
- ^ Daily Telegraph newspaper, 21 November 1982
- ^ Trivia about Vangelis
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- «Вогненыя калясьніцы» Вангеліса з урыўкамі зь фільму на YouTube
- Дакумэнтальны фільм «Сапраўдныя вогненыя калясьніцы» (частка 1) + (частка 2)+ (частка 3)+ (частка 4)на YouTube
- Вогненыя калясьніцы (анг.) на сайце IMDb
- Вогненыя калясьніцы на сайце «TCM Movie Database» (анг.)
- Вогненыя калясьніцы на AllMovie
- Вогненыя калясьніцы на сайце «Rotten Tomatoes» (анг.)