Варта законаў
Ва́рта зако́наў (па-польску: Straż Praw) — вышэйшы орган выканаўчай улады Рэчы Паспалітай, створаны 23 сьнежня 1789 г. падчас Чатырохгадовага Сойма.
Першапачаткова выконвала дарадчыцкую функцыю пры каралі, замяняючы ліквідаваную Пастаянную Раду. У адпаведнасьць з Канстытуцыяй 3 траўня ператваралася ў вышэйшы орган выканаўчай улады, у чые функцыі ўваходзіла кантраляваць і арганізоўваць выкананьне прынятых Соймам пастановаў. Варта законаў ня мела права прымаць новыя ці зьмяняць старыя законы, абвяшчаць мір ці вайну, уводзіць ці адмяняць падаткі. Варта законаў могла весьці часовыя перамовы з замежнымі прадстаўнікамі, а таксама вырашаць надзённыя справы, неабходныя для забесьпячэньня спакою ў краіне паміж Соймамі.
У склад Варты ўваходзілі:
- Кароль (старшыня);
- Прымас;
- 5 міністраў (мелі права дарадчага голасу): паліцыі, пячаткі, скарбу пячаткі, справаў замежных, справаў вайсковых і 2 сакратары.
На паседжаньнях «Варты» мусіў прысутнічаць маршалак соймавы, бяз права голасу, для таго, каб у выпадку небясьпекі ці хваробы караля склікаць пазачарговы Сойм.
Варце законаў падпарадкоўваліся 4 камісіі: Вайсковая, Скарбу, Адукацыі і Паліцыі.
Варта законаў спыніла дзейнасьць самароспускам 30 траўня 1792 г.
Літаратура
рэдагаваць- Kalinka W. Sejm Czteroletni. Kraków 1880. Ponowne wydanie W-wa. 1991
- Бардах Юліуш. Штудыі з гісторыі Вялікага Княства Літоўскага. Мінск, 2002
- Чудаков М. Ф. Конституция Речи Посполитой 3 мая 1791 г. Государственно-правовая характеристика. Минск 2005