Кантрабас

Кантраба́с, басэ́тля^[1] (па-італьянску: contrabasso або basso, па-ангельску: double bass, па-француску: contrebasse, па-нямецку: Kontrabass) — найбуйнейшы са струнных смыковых інструмэнтаў, які мае рысы скрыпічнага сямейства й сямейства віёлаў. На кантрабасе граюць стоячы або седзячы на высокім зэдліку, ставячы інструмэнт перад сабой. Вышыня інструмэнта рэгулюецца даўжынёй шпілю. Прыёмы ігры на кантрабасе і рыскі тыя ж, што й на скрыпцы, граюць смыкам, тэхніка ігры на кантрабасе адрозьніваецца ад скрыпічнай. Смык дзьвюх сыстэм — нямецкай ды францускай.

Сучасны кантрабас мае чатыры струны, наладжаныя па квартах (у адрозьненьне ад іншых смыковых інструмэнтаў):E₁, A₁, D, G (мі, ля контарактавы, рэ, соль вялікай актавы). Гэта так званы «аркестровы лад». На некаторых мадэлях кантрабасаў, што выкарыстоўваюць пераважна ў сымфанічным аркестры, ёсть пятая струна, наладжаная на 'C₁ (да контарактавы), аркестровыя кантрабасы XVII—XVIII стст. мелі тры струны і кароткі грыф. Існуе таксама так званы «сольны» лад, гэта калі струны наладжваюцца на тон вышэй, пры гэтым выкарыстоўваюцца адмысловыя «сольныя» струны, што дае больш чысты й прыгожы тэмбр.

Дыяпазон кантрабаса, якім карыстаюцца на практыцы, параўнальна невялікі: ад E₁ (мі контарактавы) да e¹ (мі першай актавы). У сольных віртуёзных творах выкарыстоўваюцца і больш высокія гукі, якія запісваюць у тэнаровым ды скрыпічным ключох. У партыях ноты пішуцца ў басовым, тэнаровым, або скрыпічным ключох на актаву вышей за натуральнае гучаньне. Прафэсійныя кантрабасісты паказваюць сьвету цудоўнае майстэрства валоданьня інструмэнтам. Хоць інструмэнт выглядае як грувасткі й непаваротлівы, але ён мае неверагодныя магчымасьці, практычна невядомыя звычайнаму слухачу, спалучаючы ў сябе цёплае басовае гучаньне з магчымасьцю выманьня фляжалетаў у высокіх рэгістрах; ён неперавышаны ў выкананьні сольных твораў. Майстровыя інструмэнты, старадаўнія інструмэнты дзівяць слухача насычанасьцю гуку і аксамітавым тэмбрам, асноўная сфэра яго выкарыстоўваньня — сымфанічны аркестар, у якім групе кантрабасаў належыць найважнейшая роля басовай асновы. Кантрабас часам выкарыстоўваецца ў камэрных ансамблях, у духавых аркестрах, а таксама ў джазе й іншых жанрах. У сайкабілі кантрабас выкарыстоўваецца замест бас-гітары. Некаторыя сучасныя поп і рок гурты часта ўлучаюць яго ў свой склад.

Вядомыя кантрабасісты

Кантрабас у літаратуры і іншых галінах мастацтва

Антон Чэхаў — «Раман з кантрабасам».
Патрык Зюскінд — раман «Кантрабас».

Крыніцы

^ Беларуска-расійскі слоўнік. Менск: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі, 1925

Літаратура

Азархин Р. Контрабас. — М.: Музыка, 1978.
Доброхотов Б. Контрабас: история и методика. — М.: Музыка, 1974.
Раков Л. Отечественное контрабасовое искусство ХХ века (20-80-е годы). — М.: Консерватория, 1993.
Раков Л. История контрабасового искусства. — М.: Композитор, 2004.

Вонкавыя спасылкі

[1] Беларуска-расійскі слоўнік. Менск: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі, 1925

[1]