Аракчэеўшчына
Аракчэ́еўшчына — сыстэма вайсковых і паліцэйскіх мер і рэформаў у Расейскай імпэрыі першае чвэрці XIX стагодзьдзя, у прыватнасьці стварэньня ваенных пасяленьняў. Праходзіць ад прозьвішча генэрала артылерыі графа А. А. Аракчэева[1].
Гісторыя рэдагаваць
Вайсковыя мерапрыемствы (ваенная рэформа) Аляксея Андрэевіча Аракчэева заключаліся ў выдзяленьні артылерыйскіх частак у самастойныя фармаваньня, увядзеньні новых статутаў, штатаў і прынцыпаў армейскай камплектацыі й кіраваньня, дывізіённай арґанізацыі расейскае гвардыі й арміі, стварэньні рэкруцкага дэпо, укараненьні найноўшых відаў ўзбраеньня й іншага.
У 1818 годзе па даручэньні імпэратара Аляксандра I, Аракчэеў падрыхтаваў сакрэтны праект вызваленьня прыгонных сялян, яркі ня быў рэалізаваны. З 1819 Аракчэеў — начальнік ваенных паселішчаў, дзе спалучаўся сельскую працу зь бязьлітаснай ваеннай муштрай. Увёў у паселішчах строгі рэжым і жорсткую рэгламэнтацыю ўсіх бакоў жыцьця, што выклікала шматлікія беспарадкі й паўстаньня.
У дарэвалюцыйнай гістарыяграфіі пад уплывам нэгатыўных ацэнак сучасьнікаў А. А. Аракчэева аб яго дзейнасьці сфармавалася крытычная кропка гледжаньня на «аракчэеўшчыну». У савецкай гістарычнай навуцы тэрмін «аракчэеўшчына» часта выкарыстоўваўся ў шырокім сэнсе для абазначэньня дэспатызму самадзяржаўнай рэжыму ў Расеі наогул. У сучаснай расейскай гістарыяграфіі перагледжаны папярэднія ацэнкі мерапрыемстваў «аракчэеўшчыны» ў вайсковай сфэры, некаторыя зь іх разглядаюцца як станоўчыя.
Ва Ўкраіне ваенныя паселішчы былі заснаваныя ў Екацерынаслаўскай губэрні, Слабадзкой-Украінскай губэрні й Хэрсонскай губэрні, а пазьней — на Кіеўшчыне й Падольшчыне[2]
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Аракчэеў // Энцыкляпэдычны слоўнік Бракгаўза і Эфрона: у 86 т. (82 т. і 4 дад.). — Пецярбург., 1907—1909. (рас.)
- ^ Украінская савецкая энцыкляпэдыя: У 12 т. / гал. рэд. М. П. Бажан; рэдкал.: А. К. Антонаў і інш. 2-е выд. — К.: Галоўная рэдакцыя УСЭ, 1974—1985