Ада Шкэрл
Ада Шкэрл (па-славенску: Ada Škerl, 3 красавіка 1924, Любляна — 29 траўня 2009, Марыбор) — славенская паэтка, перакладчыца з францускай мовы.
| Ада Шкэрл | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзілася | 3 красавіка 1924[1] |
| Памерла | 29 траўня 2009[1] (85 гадоў) |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | паэтка, пісьменьніца, перакладніца |
| Мова | славенская[2] і француская мова[3] |
Жыцьцяпіс рэдагаваць
Падчас Другой сусьветнай вайны яна была чальцом Фронту вызваленьня славенскага народу. Пасьля вайны яна паступіла на славяназнаўства на філязофскі факультэт у Люблянах, а таксама на драматычнае мастацтва ў Акадэмію тэатру, радыё, кіно і тэлебачаньня (Любляна).
Нейкі час працаваў у выдавецтве Mladinska knjiga. Яна тры гады працавала настаўнікам у Шкофя Лока, потым вярнулася ў Любляну. З 1958 па 1982 гады працавала на Radiotelevizija Slovenija. Акрамя публікацый ў часопісах, Шкэрл выконвала свае паэтычныя творы на сцэне, што прынесла ёй папулярнасьць. Пазьней камуністычныя ўлады абвінавацілі ў дробным сэнтымэнталізьме і прыгразілі цэнзурай. Ада адышла на доўгія гады ад літаратурнага жыцьця. Апошнія гады свайго жыцьця правяла ў Марыборы.
Творчасьць рэдагаваць
Вядомая найперш сваімі вершамі. Яе першая кніга вершаў Senca v srcu (Цень ў сэрцы) была апублікавана ў 1949 годзе. Кніга стала першым сапраўдным зборнікам інтымнай паэзіі пасьля Другой сусьветнай вайны ў Славеніі. Цяпер літаратары прызнаюць ўсё больш прызнае важнае месца паэткі ў разьвіцьці сучаснай славенскай лірыкі. Аднак ўладамі кніга была ўспрынятая неадназначна. Славенская паэзія схілялася тады да мадэрнізму, а яе назіраньні інтымнасьці заставаліся на пэрыферыі літаратурнай сцэны. Першую кнігу Шкэрла лічылі адыходам ад аб'ектывісцкай паэзіі. Напісаныя мэтафарычнай мовай, вершы малююць боль нязьдзейсьненых эратычных чаканьняў, якія прыводзяць да пачуцьця замкнёнасьці, сумневаў, стомы і страху.
Сутыкнуўшыся з цэнзурай і крытычным непрыманьнем першай кнігі, Шкэрл на доўгія гады сышоў з літаратурнага жыцьця. З-за прапаганды супраць яе кнігі, зборнік быў цалкам распрададзены. Аднак наступны зборнік Obledeli pasteli (Завялыя пастэлі) выйшла толькі ў 1965 годзе, а Temna tišina (Цёмная ціша) у 1992 годзе. Яе апошні зборнік, Dark Silence, заставаўся яскравым на літаратурнай сцэне, нават маргіналізаваным.
Акрамя гэтага Ада пісала кнігі для дзяцей. Zgodba o morskem konjičku была апублікаваная ў 1953 годзе, Voščila - у 1962 годзе, а Nevsakdanje potovanje - у 1973.
Таксама былі добра прынятыя яе пераклады дзіцячай літаратуры з францускай. Сярод іншага, яна пераклала «Баба Дын і Морс-дэ-Сюкр» Клода Авэліна ў 1953 годзе і «Працоўныя на зямлі» Віктара Гюго ў 1956 годзе.
Творы рэдагаваць
- Senca v srcu (1949), Založba Mladinska knjiga
- Zgodba o morskem konjičku (1953), Primorska založba
- Voščila (1962), Založba Mladinska knjiga
- Obledeli pasteli (1965), Založba Lipa
- Nevsakdanje potovanje (1973), Založba Mladinska knjiga
- Temna tišina (1992), Državna založba Slovenije
- Speči metulji (zbrane pesmi); spremna beseda: Tanja Petrič (ur.) in Ivo Svetina (2019), Mladinska knjiga
Крыніцы рэдагаваць
- ^ а б в г Ada Škerl // Slovenska biografija (славен.) — Znanstvenoraziskovalni center Slovenske akademije znanosti in umetnosti. — ISSN 2350-5370
- ^ Škerl, Ada // CONOR.SI
- ^ Škerl, Ada // Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
Літаратура рэдагаваць
- Povezava na literaturo
- Leksikon Slovenska književnost, Cankarjeva založba (Любляна, 1996)
- http://www.rtvslo.si/odprtikop/pisave/portret-ade-skerl/
- Bajt, Drago: Srce v Senci (2004). Ljubljana: Mesečnik za kulturo, politiko in gospodarstvo.
- Komel Snoj, Mateja: Pesmi tudi za slovo (1992). Slovenec: časopis za politiko, gospodarstvo, kulturo in religijo.