Ядзерная энэргія

Ядзерная энэргія — энэргія, якая ўтрымліваецца ў атамных ядрах і выдзяляецца пры ядзерных рэакцыях і радыяактыўнасьці. Атамныя электрастанцыі, якія выпрацоўваюць такую энэргію, у 2012 годзе выраблялі 13% сусьветнай электраэнэргіі і 5,7% агульнай сусьветнай вытворчасьці энэргіі^[1]^[2]. Згодна са справаздачай Міжнароднага агенцтва атамнай энэргіі (МАГАТЭ), на пачатак 2013 году налічваецца^[3] 437 дзейных ядзерных энэргетычных (г. зн. тых, што выпрацоўваюць электрычную і/ці цеплавую энэргію для спажыўцоў) рэактараў у 31 краіне сьвету.^[4]. Акрамя энэргетычных, існуюць таксама дасьледчыя і некаторыя іншыя ядзерныя рэактары. Акрамя таго, на розных стадыях будаўніцтва знаходзіцца яшчэ 68 энэргетычных ядзерных рэактараў у 15 краінах сьвету^[3]. На цяперашні час у сьвеце існуюць таксама каля 140 дзейных надводных караблёў і падводных лодак, якія выкарыстоўваюць у суме каля 180 рэактараў^[5]^[6]^[7]. На 2001 год было пабудавана 235 карабельных ядзерных рэактараў, частка якіх ужо не выкарыстоўваецца^[7]. Некалькі ядзерных рэактараў былі выкарыстаны ў савецкіх і амэрыканскіх касьмічных апаратах, частка зь іх усё яшчэ знаходзіцца на арбіце. Акрамя таго, для шэрагу задачаў выкарыстоўваецца ядзерная энэргія, што выпрацоўваецца ў нерэактарных крыніцах, як то ў тэрмаізатопных генэратарах.

Пры гэтым не спыняюцца спрэчкі аб выкарыстаньні ядзернай энэргіі^[8]^[9]. Праціўнікі ядзернай энэргетыкі, у прыватнасьці, арганізацыі, як то Грынпіс, лічаць, што выкарыстаньне ядзернай энэргіі пагражае чалавецтву і навакольнаму асяродзьдзю^[10]^[11]^[12]. Абаронцы ядзернай энэргетыкі, як то МАГАТЭ, Сусьветная ядзерная асацыяцыя і г. д., у сваю чаргу, сьцьвярджаюць^[13], што гэты від энэргетыкі дазваляе зьнізіць выкіды парніковых газаў у атмасфэру і пры слушным выкарыстаньні нясе значна менш рызыкі для навакольнага асяродзьдзя ў параўнаньні зь іншымі відамі энэргаздабычы.

Прымяненьне рэдагаваць

Першы ў сьвеце атамны ледакол «Ленін»

Устаноўленая магутнасьць (сіняя лінія) і гадавая вытворчасьць энэргіі (чырвоная лінія) ядзернымі электрастанцыямі з 1980 па 2011 гады

Дзяленьне рэдагаваць

На цяперашні час з усіх крыніц ядзернай энэргіі найбольшае практычнае прымяненьне мае энэргія ад дзяленьня цяжкіх ядраў. Ва ўмовах вялікай патрэбы ў энэргетычных рэсурсах ядзерная энэргетыка на рэактарах дзяленьня лічыцца найбольш пэрспэктыўнай на бліжэйшыя дзесяцігодзьдзі. На атамных электрастанцыях ядзерная энэргія выкарыстоўваецца для атрыманьня цеплавой энэргіі, якая ў сваю чаргу выкарыстоўваецца для выпрацоўкі электраэнэргіі і ацяпленьня. Ядзерныя сілавыя ўстаноўкі вырашылі праблему суднаў зь неабмежаваным абсягам плаваньня (атамныя ледаколы, атамныя падводныя лодкі, атамныя авіяносцы).

Энэргія дзяленьня ядраў урану ці плютону прымяняецца ў ядзернай і тэрмаядзернай зброі (як пускацель тэрмаядзернай рэакцыі і як крыніца дадатковай энэргіі пры дзяленьні ядраў нэўтронамі, якія ўзьнікаюць у тэрмаядзерных рэакцыях).

Існавалі экспэрымэнтальныя ядзерныя ракетныя рухавікі, але выпрабоўваліся яны выключна на Зямлі і ў кантралюемых умовах з-за небясьпекі радыёактыўнага забруджваньня ў выпадку аварыі.

Тэрмаядзерны сынтэз рэдагаваць

Энэргія тэрмаядзернага сынтэзу прымяняецца ў вадароднай бомбе. Праблема кіруемага тэрмаядзернага сынтэзу пакуль не разьвязана, але калі яна будзе разьвязана, ён стане практычна невычэрпнай крыніцай таннай энэргіі.

Радыёактыўны распад рэдагаваць

Энэргія, якая выдзяляецца пры радыёактыўным распадзе, выкарыстоўваецца ў крыніцах цяпла і бэта-гальванічных элемэнтах, якія павінны служыць доўгі час. Аўтаматычныя міжплянэтныя станцыі тыпу «Піянэр» і «Вояджэр», а таксама марсаходы і іншыя міжплянэтныя місіі выкарыстоўваюць радыёізатопныя тэрмаэлектрычныя генэратары. Ізатопную крыніцу цяпла выкарыстоўвалі савецкія месяцовыя місіі «Месяцаход-1» и «Месяцаход-2».

Ядзерны рэнесанс рэдагаваць

Прыкладна ад 2001 году паняцьце «ядзерны рэнэсанс» пачало выкарыстоўвацца ў дачыненьні да магчымага адраджэньня ядзернай энэргетыкі, што было выклікана ростам кошту на паліва ды новымі клопатамі пра дасягненьне лімітаў выкіду парніковых газаў. Але паводле Сусьветнай ядзернай асацыяцыі, у 2012 годзе вытворчасьць ядзернай энэргіі была мінімальнай ад 1999 году.

У сакавіку 2011 году аварыя на АЭС Фукусіма I у Японіі і адключэньне іншых АЭС паднялі пытаньні наконт магчымасьці рэнэсансу. Паводле кампаніі Platts, «крызіс на АЭС Фукусіма I у Японіі прымусіла буйныя краіны, якія спажываюць энэргію больш за ўсіх пераглядзець бясьпеку іхніх АЭС». У 2011 годзе канцэрн Siemens AG спыніў распрацоўку АЭС пасьля аварыі на АЭС Фукусіма і зьменаў у энэргетычный палітыцы Нямеччыны, якія адбыліся пасьля гэтага, і падтрымаў энэргетычны пераход нямецкага ўраду да тэхналёгій аднаўляльнай энэргіі.

Крыніцы рэдагаваць

^ Key World Energy Statistics 2012. Міжнароднае агенцтва атамнай энэргіі (2012). Праверана 17 сьнежня 2012 г.
^ Сусьветная ядзерная асацыяцыя. Another drop in nuclear generation World Nuclear News, 5 траўня 2010.
^ ^а ^б The Database on Nuclear Power Reactors. PRIS
^ World Nuclear Power Reactors 2007-08 and Uranium Requirements. World Nuclear Association. Праверана 21 чэрвеня 2008 г. Архіўная копія ад 3 сакавіка 2008 г.
^ Nuclear Power Plants & Nuclear Reactors / EngineersGarage
^ Nuclear-Powered Ships. Сусьветная ядзерная асацыяцыя
^ ^а ^б Naval Nuclear Propulsion. Rensselaer
^ Union-Tribune Editorial Board The nuclear controversy Union-Tribune Праверана 27 сакавіка 2011 г. Архіўная копія ад 17 красавіка 2012 г.
^ James J. MacKenzie. Review of The Nuclear Power Controversy by Arthur W. Murphy The Quarterly Review of Biology, Vol. 52, No. 4 (Dec., 1977), pp. 467—468.
^ Share Nuclear Waste Pools in North Carolina. Projectcensored.org. Праверана 24 жніўня 2010 г. Архіўная копія ад 13 траўня 2013 г.
^ NC WARN Nuclear Power
^ Sue, Sturgis Investigation: Revelations about Three Mile Island disaster raise doubts over nuclear plant safety. Southernstudies.org. Праверана 24 жніўня 2010 г. Архіўная копія ад 13 траўня 2013 г.
^ U.S. Energy Legislation May Be 'Renaissance' for Nuclear Power.

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць

[1] Key World Energy Statistics 2012. Міжнароднае агенцтва атамнай энэргіі (2012). Праверана 17 сьнежня 2012 г.

[WNAMay-2] Сусьветная ядзерная асацыяцыя. Another drop in nuclear generation World Nuclear News, 5 траўня 2010.

[iaea.org-3] а ^б The Database on Nuclear Power Reactors. PRIS

[UIC-4] World Nuclear Power Reactors 2007-08 and Uranium Requirements. World Nuclear Association. Праверана 21 чэрвеня 2008 г. Архіўная копія ад 3 сакавіка 2008 г.

[5] Nuclear Power Plants & Nuclear Reactors / EngineersGarage

[6] Nuclear-Powered Ships. Сусьветная ядзерная асацыяцыя

[ewp.rpi.edu-7] а ^б Naval Nuclear Propulsion. Rensselaer

[8] Union-Tribune Editorial Board The nuclear controversy Union-Tribune Праверана 27 сакавіка 2011 г. Архіўная копія ад 17 красавіка 2012 г.

[jstor.org-9] James J. MacKenzie. Review of The Nuclear Power Controversy by Arthur W. Murphy The Quarterly Review of Biology, Vol. 52, No. 4 (Dec., 1977), pp. 467—468.

[Share-10] Share Nuclear Waste Pools in North Carolina. Projectcensored.org. Праверана 24 жніўня 2010 г. Архіўная копія ад 13 траўня 2013 г.

[NC_WARN_»_Nuclear_Power-11] NC WARN Nuclear Power

[Sturgis-12] Sue, Sturgis Investigation: Revelations about Three Mile Island disaster raise doubts over nuclear plant safety. Southernstudies.org. Праверана 24 жніўня 2010 г. Архіўная копія ад 13 траўня 2013 г.

[bloomberg.com-13] U.S. Energy Legislation May Be 'Renaissance' for Nuclear Power.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]