Чатыры тэтрархі

Чатыры тэтрархі (па-італьянску: Monumento ai Tetrarchi) — скульптурная кампазыцыя зь цёмна-чырвонага парфіру, умантаваная ў паўднёвы фасад вэнэцыянскага сабора Сан-Марка. Статуя была выраблена ў першай палове IV стагодзьдзя й зьяўлялася часткай канстантынопальскага Філядэльфеёна, пабудаванага побач з калёнай Канстантына (сучасная плошча Чэмбэрліташ).

Чатыры тэтрархі, IV стагодзьдзе

Парфір. Вышыня: 130 см

Сабор сьвятога Марка, Вэнэцыя

У дачыненьні да таго, каго адлюстроўвае скульптура існуе дзьве вэрсіі:

• найбольш распаўсюджаная вэрсія, якая дала назву кампазыцыі — імпэратары-суправіцелі пэрыяду тэтрархіі: Дыяклетыян, Максыміян, Галерыюс і Канстантыюс Хлёр;
• спадчыньнікі Канстантына Вялікага: сыны Канстантын II, Канстантыюс I, Канстант I і пляменьнік Дальматыюс.

Імпэратары-тэтрархі адлюстраваны парамі: двое аўгустаў і двое цэзараў, якія абдымаюць адзін аднаго. Гэтае разьмяшчэньне павінна было прадэманстраваць ідэю адзінства Рымскай імпэрыі. Твары фігураў пазбаўлены індывідуальных рысаў, а сам матэрыял (парфір, шырока распаўсюджаны ў мастацтве Старажытнага Эгіпта) і аналягічныя працы (напрыклад, тэтрархі з музэяў Ватыкана) дазваляюць выказаць здагадку, што твор адносіцца да ўсходняй школы рымскага мастацтва.

Падчас Чацьвёртага крыжовага паходу ў 1204 годзе скульптура разам зь іншымі архітэктурнымі элемэнтамі, якія ўпрыгожылі сабор сьвятога Марка, была вывезена з Канстантынопалю ў Вэнэцыю. Яе ўсталявалі на вуглу паўднёвага фасаду, у саборы гэтую частку будынка займае скарбніца, сабора побач з Порта дэльля Карта — парадным уваходам у Палац дожаў. Пастамэнт і ступню аднаго з тэтрархаў, якія адсутнічалі, узнавілі мясцовыя майстры.

У 1960-я гады пры раскопках рэштак палаца Мірэлеён у Стамбуле быў знойдзены фрагмэнт ступні й пастамэнта, які адсутнічалі, а цяпер захоўваецца ў Археалягічным музэі Стамбула.

Вонкавыя спасылкі

Чатыры тэтрархі — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Рэканструкцыя канстантынопальскага Філядэльфеёна з арыгінальным разьмяшчэньнем тэтрархаў  (анг.)

Літаратура

• Мария Да Вилла Урбани Собор Сан Марко. — Венеция: Storti Edizioni, 2006. — ISBN 88-7666-590-0
• Талалай М. Венеция. — Флоренция: Edizioni Kina Italia, 2005. — ISBN 88-8180-040-3